Шипокно

Шипокно — село во Општина Охрид, во околината на градот Охрид.

Шипокно
Куќи во селото Шипокно
Шипокно Местоположба на Шипокно во Македонија Шипокно на карта
Координати 41°4′48″N 20°48′48″E
Регион	Југозападен
Општина	Охрид
Област	Охридско
Население	117 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6000
Повик. бр.	046
Шифра на КО
Надм. вис.	930 м
Шипокно на општинската карта Атарот на Шипокно во рамките на општината
Шипокно на Ризницата

Потекло на името

Името на селото веројатно потекнува од апелативот „шипок, шипка, шипинка“.^[2]

Географија и местоположба

Ова село се наоѓа во Охридско, во средишниот повисок дел на територијата на Општина Охрид.^[3] Селото е планинско, на надморска височина од 930 метри. Од градот Охрид, селото е оддалечено 7 километри.^[3]

Куќите на ова мало село се наоѓаат на падина на планината Галичица, на височина околу 1.000 метри. Селото е сместено недалеку од туристичката населба Свети Стефан. Околни села се Велестово на исток и Коњско на југ. Во минатото мештаните користеле една чешма за вода за пиење.^[4]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Свети Стефан, Краста, Елен, Висок Камен, Дол и други.^[4]

Селото се наоѓа на планината Галичица, над источниот брег на Охридското Езеро. Во близината на езерото по Втората светска војна на атарот на селото биле изградени бројни туристички објекти, каде подоцна израснала и населбата Свети Стефан.^[4]

Историја

Денешното село не е многу стара населба. Основано е на истоименото селиште во текот на отоманскиот период. Основачи биле три рода, од кои потекнуваат денешните селски родови.^[4]

До 1912 година, селото претставувало чифлиг на Јаја-ага од Охрид. Меѓутоа, потоа тој бил протеран и земјата му била одземена.^[4]

Во XIX век, Шипокно било село во Охридската каза на Отоманското Царство.

Стопанство

За селото никогаш не била извршена катастарска евиденција и нема податоци за распределбата на атарот по функција.^[3]

Околу селото се наоѓаат пространи планински пасишта. Поради нив, до Втората светска војна, мештаните се занимавале главно со сточарство. Најмногу биле одгледувани кози, овци и говеда. Исто така, мештаните оделе и на печалба.^[4]

По војната, мештаните се вработиле во градот Охрид во растечката индустрија.^[4]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 80 —     1953 103 +28.8% 1961 80 −22.3% 1971 109 +36.3% 1981 153 +40.4%	Година Нас. ±% 1991 119 −22.2% 1994 212 +78.2% 2002 5 −97.6% 2021 117 +2240.0%

Во книгата „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. селото Шипокно имало 5 домаќинства и 24 жители.^[5]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Шипокно живееле 30 жители, сите Македонци.^[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Шипокно имало 32 жители, под врховенството на Бугарската егзархија.^[7]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Чипокно е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 5 куќи.^[8]

Селото е мало и е населено со македонско население. Тоа, во 1961 година броело 80, а во 1994 година 212 жители. До пописот од 1994 година била броена и туристичката населба Свети Стефан во рамки на селото.^[3][9]

Според пописот од 2002 година, во селото Шипокно живееле 5 жители, сите Македонци.^[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 117 жители, од кои 110 Македонци, 3 Турци и 4 лица без податоци.^[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	30	32	80	103	80	109	153	119	212	5	117

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]

Родови

Според истражувањата на Бранислав Русиќ од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:^[16]

• Староседелци: Затарковци (7 к.) и Бучковци (3 к.).

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Охрид, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.

Во периодот од 1996 до 2004 година, селото било дел од некогашната Општина Охрид.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Охрид.

Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било дел од тогашната општина Охрид.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Галичица, во која покрај селото Шипокно, се наоѓале и селата Велгошти, Велестово, Елшани, Коњско, Лескоец, Љубаништа, Пештани, Рамне, Скребатно и Трпејца. Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната општина Шипокно, во која влегувале селата Велестово, Коњско и Шипокно.

Избирачко место

Селото е опфатено во избирачкото место бр. 1297 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на хотел „Бетон“ во населбата Свети Стефан. Во избирачкото место е опфатена и населбата Свети Стефан.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 99 гласачи.^[18]

Културни и природни знаменитости

Поглед на манастирската црква „Св. Стефан“

Археолошки наоѓалишта^[19]

• Нивата од Васил Бучкоски — некропола од доцноантичко време

Цркви^[20]

• Црква „Св. Стефан“ — манастирска црква

Манастири

• Шипокнички манастир — манастир во атарот на селото

Личности

• Секула Ристов Алексовски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]

Иселеништво

Од селото се имаат иселено голем број домаќинства, главно во градот Охрид.^[4]