မောရှမ်းလူမျိုး

မောရှမ်းလူမျိုး (သို့မဟုတ်) တိုင်းမောဝ်လူမျိုးသည် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရမှ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားသည့် တိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးထဲတွင် ပါဝင်သည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးကြီး ၈ မျိုးအနက် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားထဲမှ လူမျိုးစု တစ်စုဖြစ်သည်။^[၁]

မောရှမ်း

တႆးမၢဝ်း ᥖᥭᥰ ᥛᥣᥝᥰ
ရှမ်းပြည်နယ်အလံ
လူဦးရေ စုစုပေါင်း
~၁၂၀၀၀၀[၂]
အများစု နေထိုင်သည့် နေရာ
မြန်မာ (ရှမ်းပြည်နယ်)  တရုတ် (ယူနန်ပြည်နယ်)
ဘာသာစကား
မောရှမ်းဘာသာစကား၊ရှမ်းကြီးဘာသာစကား၊မြန်မာဘာသာစကား၊တရုတ်ဘာသာစကား
ကိုးကွယ်မှု
ဗုဒ္ဓဘာသာ (ထေရဝါဒ)
ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ
ရှမ်း၊ တိုင်းလေ့၊ အခြား တိုင်လူမျိုးများ

မောရှမ်းလူမျိုးများသည် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ မြောက်သိန္နီ၊ တောင်သိန္နီ၊ သီပေါ၊ မိုးမိတ်၊ လားရှိုးနှင့် အရှေ့မြောက်နယ်စပ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။^[၃]

သမိုင်းအကျဉ်း

မောရှမ်းများသည် နိုင်ငံတော်တချို့ကို တည်ထောင်ခဲ့ကြပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်များကတည်းက နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ကုန်းဘောင်ခေတ် တွင် ပြည်မမှကုန်းဘောင်မင်းများသည် တရုတ်နှင့်ရှမ်းနယ်မြေများအကြားတွင် လုံခြုံရေးနှင့် ထိန်းချုပ်မှုရရှိရန် မောရှမ်းစော်ဘွားများနှင့် ဆက်ဆံမှုများရှိခဲ့သည်။နိင်ငံရေးတိုးချဲ့မှုများအတွင်း၌ မောရှမ်းနယ်မြေများကို လက်အောက်ခံအဖြစ်ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး၊ မောရှမ်းစော်ဘွားများသည် ကုန်းဘောင်မင်းများ၏ ညှိနှိုင်းရေးရာအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ^{[၄] [၅] [၆]}

မျိုးရိုးဗီဇ

မောရှမ်း (Tai Mao) လူမျိုးများမှာ အရှေ့တောင်အာရှရှိ ခရာ-ဒိုင်မျိုးနွယ်ဝင်များဖြစ်ကြသည်။မောရှမ်းတို့၏ မျိုးရိုးဗီဇသည် တိုင်းရင်းသား တိုင်လူမျိုးစုများနှင့်အတူ ထိုင်း၊ လာအိုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့ တွင် တွေ့ရသည်။ မျိုးဗီဇပံ့ပိုးမှုအရ၊ မောရှမ်းလူမျိုးများသည် D-M174 နှင့် O-M122 haplogroupများနှင့်ဆက်နွယ်ကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များကသက်သေပြထားသည်။^[၇] ထို haplogroup များမှာ တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ထိုင်းမြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသော တိဗက်-ဗမာအုပ်စု နှင့် တိုင်လူမျိုးများ တွေ့နိုင်သည်။တချို့ဒေသများရှိ မောရှမ်းလူမျိုးများတွင် တရုတ်လူမျိုးစုများနှင့် ရောနှောမှုများရှိနေပြီး ယင်းသည်၎င်းတို့၏ မျိုးဗီဇပုံစံကို အခြားတိုင်လူမျိုးစုများနှင်အနည်းငယ်ကွဲပြားစေသည်။ ^[၈]

ဘာသာစကား

မောရှမ်းလူမျိုးသည် ခရာ-တိုင်ဘာသာစကားအုပ်စုတွင်ပါဝင်သော တိုင်မောဝ်ဘာသာစကားကို ပြောကြသည်။ တိုင်ဘာသာစကားမျိုးစုအတွင်း တစ်ခုတည်းသောအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ မူလအခြေခံသံများနှင့် အသံဖွဲ့စည်းပုံများမှာ ရှမ်းကြီး (တိုင်းလုံ) နှင့် တိုင်းလေ့ (တိုင်နေ) တို့နှင့်ဆင်တူသော်လည်း၊ တချို့သော သရုပ်ဖော်မှုများ၊အသံဖွဲ့စည်းပုံများအနည်းငယ်ကွဲပြားသည်။^[၉]

နာမည်၏အဓိပ္ပါယ်

“မော” (Mao) ဆိုသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်တရုတ်နိုင်ငံနယ်စပ်ဒေသရှိ ရွှေလီမြစ်အမည်ဖြစ်သည်။ မောရှမ်းဆိုသည်မှာ “မောမြစ်ဘေးတွင်နေထိုင်သော တိုင်လူမျိုး” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထိုနာမည်သည် တရုတ်အထွေထွေသုံးစကားလုံး “茂” (Mào) နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိနိုင်သည်ဟုသတ်မှတ်ရသည်။^[၁၀]

ယဉ်ကျေးမှု

မောရှမ်းများသည်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များဖြစ်ကြပြီး သံဃာတော်များကို အထူးလေးစားကြသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းသည် ရွာစွန်းယဉ်ကျေးမှု၏ အခြေခံကျသောအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။မောရှမ်းရိုးရာအစားအစာများတွင် ချဉ်ရည်၊ ဆားတင်မှုနှင့် သံပုယျအမွှေးအကြိုင်အပင်များ အဓိကပါဝင်သည်။မောရှမ်းများသည် ရိုးရာစကားလုံးများ၊ ရှမ်းစာအက္ခရာ ကို အသုံးပြုကြသည်။ ရိုးရာဂီတ၊ ကပွဲများကို ထိန်းသိမ်းကြပြီးတော်သလင်းလပြည့်နေ့က ဗုဒ္ဓနေ့ (Poi Lu Fha) နှင့် ရှမ်းနှစ်သစ်ကူးပွဲတော် (Poi Sang Long) တို့ကို အထူးအရေးပေးကြသည်။မောရှမ်းသည် ရှမ်းရိုးရာဝတ်စုံဖြင့် ထင်ရှားပြီး အမျိုးသမီးများသည် ထမီလျှပ်လျှပ် ဝတ်ဆင်သည်။