Turks
taal / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het Turks (Türkçe) of Anatolisch Turks is een van de Turkse talen en de officiële taal van Turkije. Het Turks is ook een van de officiële talen van Cyprus en enkele gemeenten van Noord-Macedonië. Buiten Turkije wordt de taal gesproken door Turkse minderheden in landen in de Balkan, de Kaukasus en de Arabische wereld zoals Irak, Griekenland, Bulgarije, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Syrië, Roemenië, Moldavië en Azerbeidzjan. Turks wordt tevens gesproken door zeer veel immigranten in andere landen, zoals Nederland, België en Duitsland. Het is een agglutinerende taal met klinkerharmonie. Zeer vaak wordt het Turks als voorbeeld genoemd als men het heeft over agglutinerende talen. Door afstammelingen van Turkse emigranten (van het Ottomaanse Rijk) in de Arabische wereld, de Turkmenen in Irak en Syrië, worden Turkse dialecten gesproken.
Turks Türkçe | ||||
---|---|---|---|---|
Gesproken in | Turkije, Cyprus, Griekenland, Bulgarije, Irak, Syrië, Noord-Macedonië, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Roemenië, Moldavië, Azerbeidzjan en immigrantengemeenschappen in Duitsland, Frankrijk, Nederland, Oostenrijk, Oezbekistan Verenigde Staten, België, Zwitserland en andere Turkse diaspora | |||
Sprekers | 81 miljoen (moedertaal) | |||
Rang | 15-16 (afhankelijk van rekenwijze) | |||
Taalfamilie |
| |||
Creoolse talen |
| |||
Alfabet | Latijns | |||
Officiële status | ||||
Officieel in | ||||
Erkende minderheidstaal in |
||||
Taalorganisatie | Türk Dil Kurumu en Turksoy | |||
Taalcodes | ||||
ISO 639-1 | tr | |||
ISO 639-2 | tur | |||
ISO 639-3 | tur | |||
|



Het Turks maakt deel uit van de familie van Turkse talen, die ook gesproken worden in een groot deel van Centraal-Azië, en die een zo grote onderlinge verwantschap hebben, dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn. De Turkse talen worden op hun beurt gerekend tot de Altaïsche talen, die hogerop zouden samenkomen met de Oeraalse talen. Dit laatste is niet onomstreden, maar wordt verdedigd door sommige academici, zoals in de jaren 1930 door de Oostenrijkse taalkundige Hermann Kvergić[3].
De oudste geschreven bronnen in een Turkse taal zijn runeninscripties uit de 8ste eeuw.[4]
Het Turks wordt geschreven met het - enigszins aangepaste - Latijnse alfabet. Zo zijn onder andere de letters x, q en w niet opgenomen in het alfabet, terwijl er wel andere, extra letters zijn toegevoegd, zoals ç, ğ, ı, ö, ş en ü. Met zijn aanpassingen noemt men dit het Türk alfabesi (Turks alfabet). Dit werd in 1928 in het kader van de Kemalistische hervormingen in Turkije ingevoerd. Tot dan werd het, eveneens enigszins aangepaste, Perzisch-Arabische alfabet gebruikt. In dat alfabet geschreven noemt men de taal meestal Osmaans (Turks: Osmanlıca).
Hoewel het eigenlijk dezelfde taal betreft, gaan de verschillen tussen het hedendaagse Turks en het Osmaans verder dan alleen het schrift. Het Osmaans is namelijk doorspekt met zeer veel Arabische en Perzische leenwoorden en door taalzuivering heeft men die invloed in het hedendaagse Turks drastisch gereduceerd. Hierdoor is er een groot verschil in woordenschat ontstaan. Terwijl het Osmaans als elitetaal van de edelen, de geestelijkheid en de rijken voor het volk onverstaanbaar was, werd het puristische Öztürkçe, dat als reactie in opdracht van Kemal Atatürk werd ontworpen, ook door maar weinigen begrepen. Na een aantal zeer controversiële taalhervormingen, die niet zelden gepaard gingen met een (gewelddadige) regimewisseling, is de huidige Turkse schrijftaal ontstaan, die heel redelijk bij de spreektaal aansluit.