Sankt Vith

Sankt Vith (Frans: Saint-Vith; Luxemburgs: Sankt-Väit, Waals: Sint-Vit) is een stad in de provincie Luik. Zij behoort tot de Duitstalige Gemeenschap van België en telt ruim 10.000 inwoners. De gemeente wordt gerekend tot de streek Belgische Eifel, waarvan het de enige stad is, en ligt op 520 m boven de zeespiegel.

Sankt Vith
Saint-Vith

Stad in België
(Details)
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	147,15 km² (2023) 90,94% 2,53% 6,53%
Coördinaten	50° 17' NB, 6° 8' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	10.180 (01/01/2025) 49,91% 50,09% 69,18 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2025) 19,36% 60,21% 20,43%
Buitenlanders	10,07% (01/01/2025)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Werner Henkes (Gemeinsam)
Bestuur	Gemeinsam, Jetzt
Zetels Gemeinsam NBA Grommes Jetzt	21 10 9 2
Economie
Gemiddeld inkomen	22.379 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad	3,3% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 4780 4780 4782 4783 4784	Deelgemeente Sankt Vith Recht Schönberg Lommersweiler Crombach
Zonenummer	080
NIS-code	63067
Politiezone	Eifel
Hulpverlenings­zone	DG
Website	www.st.vith.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Verviers in de provincie Luik
Foto('s)
Zicht op Sankt Vith
Portaal    België

Met een oppervlakte van 146,93 km² is Sankt Vith na Büllingen de grootste gemeente van de provincie Luik. Daarnaast is de gemeente naast hoofdplaats Eupen de enige stad in de Duitstalige Gemeenschap.

Deelgemeenten

	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Sankt-Vith	14,51	3.609	249	63067A
2	Schönberg	19,44	754	39	63067C
3	Lommersweiler	35,05	1.208	34	63067D
4	Crombach	49,79	2.491	50	63067E
5	Recht	28,34	1.713	60	63067B-F

Overige kernen

Naast de deelgemeenten behoren ook de kleinere dorpen Alfersteg, Amelscheid, Andler, Atzerath, Breitfeld, Eiterbach, Emmels, Galhausen, Heuem, Hinderhausen, Hünningen, Mackenbach, Neidingen, Neubrück, Neundorf, Niederemmels, Oberemmels, Rödgen, Rodt, Schlierbach, Setz, Steinebrück, Wallerode, Weppeler en Wiesenbach tot het grondgebied van Sankt Vith.^[1]

Geschiedenis

Het is niet duidelijk wanneer en waarom Sankt Vith werd gesticht. De eerste vermelding is van 1130 of 1131.

In de stad, sinds 1270 een bezit van de Valkenburgers, liet Jan van Valkenburg een burcht en stadsmuur aanleggen. In 1350 verleende hij Sankt Vith stadsrechten. Het behoorde tot 1795 tot het hertogdom Luxemburg dat onderdeel was van de Oostenrijkse Nederlanden. Nadat het van 1795-1814 bij het Franse departement Ourthe werd ingedeeld kwam het in 1814 onder Pruisen, dat uiteindelijk opging in Duitsland. In 1920 werd het onderdeel van België.

In 1887 werd Sankt Vith via de Vennbahn met Aken verbonden. Een jaar later kwam er ook een spoorlijn naar Gerolstein en de Westeifelbahn. In 1917 kwam er een spoorverbinding met Gouvy en werd Sankt Vith een belangrijk spoorwegknooppunt met onderhoudswerkplaats en tevens een economisch centrum.

Op 10 mei 1940 werden de Oostkantons, en daarmee ook Sankt Vith, door het Duitse Rijk geannexeerd, en op 9 augustus 1944 werden het station en de Sint-Vituskerk gebombardeerd. Van 3-4 september 1944 werd de stad geëvacueerd en op 13 september door Amerikaanse troepen bevrijd. Op 16 december begon echter het Ardennenoffensief en werd de stad verdedigd, totdat op 22 december de nazi's de stad weer innamen. Tijdens de daaropvolgende kerstdagen werd de stad door bombardementen geheel verwoest. Hierbij kwamen 153 bewoners en meer dan 1000 soldaten om. 90% van de gebouwen werd verwoest. Het duurde tot in de jaren '60 van de 20e eeuw voordat de wederopbouw voltooid was. De protestantse kerk werd niet herbouwd omdat het aantal protestanten na de oorlog verwaarloosbaar was. De protestanten van Sankt Vith zijn nu aangewezen op de Duitstalige kerkgemeente in Malmedy.

Bezienswaardigheden

Sint-Catharinakapel

Zie Lijst van beschermd erfgoed in Sankt Vith voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Hieronder staan alleen bezienswaardigheden in Sankt Vith-stad opgelijst. Zie de artikelen over de overige kernen voor hun bezienswaardigheden.

• Sint-Catharinakapel
• Sint-Vituskerk
• Büchelturm
• Tumulus van Schinkelsknopf

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling voor de fusie

• Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1970=volkstellingen, 1976 inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	8.646	100,0
1993	8.675	100,3
1994	8.744	101,1
1995	8.807	101,9
1996	8.880	102,7
1997	8.904	103,0
1998	8.952	103,5
1999	8.971	103,8
2000	8.941	103,4
2001	8.968	103,7
2002	9.023	104,4
2003	9.062	104,8
2004	9.090	105,1
2005	9.127	105,6
2006	9.169	106,0
2007	9.190	106,3
2008	9.241	106,9
2009	9.275	107,3
2010	9.302	107,6
2011	9.377	108,5
2012	9.451	109,3
2013	9.479	109,6
2014	9.530	110,2
2015	9.553	110,5
2016	9.637	111,5
2017	9.661	111,7
2018	9.682	112,0
2019	9.722	112,4
2020	9.779	113,1
2021	9.853	114,0
2022	9.966	115,3
2023	10.035	116,1
2024	10.071	116,5
2025	10.180	117,7

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[4]		14-10-2012[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21
Huppertz1 / Gehlen2 / Nilles3 / Krings-FBLC / NBA GrommesD	35,871	7	38,72	8	36,782	8	39,192	8	25,513	4	76,0C	18	85,53C	20	55,12D	13	42,02D	9
Pip1 / Dries2 / KringsB / Krings-FBLC	33,531	7	31,61	7	22,122	5	31,58B	6	47,01B	10					-		-
Ecolo1 / KringsB / Krings-FBLC	-		3,81	0	3,411	0									-		-
SP-PS1 / LedieuA / KringsB / Krings-FBLC/ NBA GrommesD	5,691	0	22,81A	4	3,891	0									D		D
Kreins1 / LedieuA / Dejozé2 / Thommessen3 / FDV4 / Liste Freches5/ GemeinsamB	24,911	5			15,292	3	24,233	5	27,483	5	15,864	2	-		20,825	4	46,98B	10
FLS1/GemeinsamB	-		-		-		-		-		-		-		17,421	4
Berens1 / WFE 2.0.2	-		3,091	0	2,231	0	3,051	0	-		8,141	1	14,471	1	3,502	0	-
Meskens	-		-		16,29	3	-		-		-		-		-		-
Unitas	-		-		-		1,95	0	-		-		-		-		-
Gerhard Schmitz	-		-		-		-		-		-		-		3,15	0	-
Jetzt	-		-		-		-		-		-		-		-		10,99	2
Totaal stemmen	5490		5817		6110		6025		6190		6306		5854		6499		6241
Opkomst %					95,96		93,64		93,22		91,76		81,68		88,28		84,30
Blanco en ongeldig %	2,0		3,7		3,96		3,77		6,35		6,69		13,50		7,15		7,88

Burgemeesters

• 1989-1994 Albert Gehlen
• 2001-2018 Christian Krings
• 2018-2024 Herbert Grommes
• 2024-heden Werner Henkes

Verkeer en vervoer

In de stad Sankt Vith lopen verschillende gewestwegen: N676, N626, N646, N62 en de N675. In de gemeente liggen verder de N695, N670, N659 en N660. Verder loopt er door de gemeente de snelweg A27/E42.

Vroeger lag er in Sankt Vith ook een spoorwegknooppunt waar de spoorlijnen 47, 48 en 163 samenkwamen bij het station Sankt Vith. Al deze lijnen zijn opgebroken.

Stedenbanden

•  Duitsland, Kerpen, NRW, sinds 1975
•  Roemenië, Teiuș, District Alba, sinds 2008

Geboren

• Aloys Jousten (1937-2021), geestelijke
• Yves Kreins (1952), magistraat
• Marc Dollendorf (1966), atleet
• Thierry Neuville (1988), rallypiloot

Trivia

• De Nederlandse koning Willem-Alexander draagt de titel Heer van Sankt Vith. Zie Titels Nederlandse koninklijke familie.

Nabijgelegen kernen

Wiesenbach, Neundorf, Rodt, Emmels, Wallerode, Setz