Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief
Belgische lokale verkiezingen 2018
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Remove ads
De Belgische gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen van 2018 vonden plaats op zondag 14 oktober 2018.
.svg){kind=link}
De Belgische kiezer kon zijn stem uitbrengen:
- in heel België: voor de gemeenteraden;
- in Vlaanderen en Wallonië: voor de provincieraden (in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat de provincie als bestuursniveau niet);
- in de stad Antwerpen: voor de districtsraden;
- en in de zes Vlaamse randgemeenten met taalfaciliteiten rond Brussel en in de faciliteitengemeenten Komen-Waasten en Voeren: voor de schepenen, de OCMW-raden en het vast bureau van die OCMW-raden.
In Bilzen en Neufchâteau werden de gemeenteraadsverkiezingen ongeldig verklaard. In Bilzen gebeurden fouten in het tellen van de stemmen, in Neufchâteau werd er gefraudeerd met volmachten. In beide gemeentes vond er op zondag 16 juni 2019 een herverkiezing plaats.
Remove ads
Regelgeving en organisatie
Samenvatten
Perspectief
Sinds de bijzondere wet van 13 juli 2001 zijn de drie gewesten (zijnde het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) bevoegd voor de organisatie van de lokale verkiezingen. Nieuw bij deze lokale verkiezingen is dat de Duitstalige Gemeenschap sinds 1 januari 2015 bevoegd is voor de gemeentelijke instellingen en de gemeenteraadsverkiezingen op haar grondgebied, dankzij het Waals decreet van 28 april 2014.
Stemrecht en stemwijze
Stemgerechtigden zijn Belgen vanaf 18 jaar die in België wonen en op 1 augustus ingeschreven werden in de kiezerslijsten. Voor de gemeenteraadsverkiezingen kunnen ook inwoners met een andere nationaliteit die zich in hun gemeente als kiezer hebben laten registreren, stemmen. Zij zijn dan, net als alle Belgische inwoners, onderworpen aan de opkomstplicht.
In mei 2017 werd overwogen om stemrecht in te voeren vanaf 16 jaar voor lokale verkiezingen in Vlaanderen, maar regeringspartij N-VA hield dit tegen.[1] De steden Gent en Kortrijk zullen desondanks een experiment opzetten waarbij 16- en 17-jarigen kunnen stemmen; deze tellen echter niet mee aangezien de wet dit niet toelaat.[2][3] Ook in Wallonië werd een wetsvoorstel voor stemrecht vanaf 16 jaar verworpen.[4]
Hieronder zijn de aantallen kiezers zoals vastgesteld op 1 augustus 2018:
In Vlaanderen ligt het aandeel inschrijvingen door buitenlanders lager dan in Brussel, waar het dan weer lager ligt dan in Wallonië. Het hoogste aandeel EU-burgers dat zich heeft ingeschreven bevindt zich echter in Voeren (78%, zijnde 730 van 940), een gemeente waar veel Nederlanders wonen.
Bij ministerieel besluit van 31 mei 2018 van minister Homans werd vastgelegd dat 163 Vlaamse gemeenten digitaal stemmen; in 145 gemeenten wordt met potlood en papier gestemd. In Brussel-Hoofdstad wordt digitaal gestemd. In Wallonië daarentegen werd beslist nergens gebruik te maken van digitaal stemmen. De Duitstalige Gemeenschap besliste echter, ondanks de ernstige problemen met stemcomputers in 2014, wel elektronisch te stemmen. De DG is echter enkel bevoegd voor de gemeenteraadsverkiezingen; de provincieraadsverkiezingen vallen nog onder de regelgeving van het Waals Gewest. Hiervoor werd op 30 maart 2017 een samenwerkingsakkoord tussen beide entiteiten gesloten; de DG zal bij deze verkiezingen ook de stemming voor de provincieraad op haar grondgebied op zich nemen.[5]
In Wallonië (zonder de Duitstalige Gemeenschap) is er sinds deze verkiezing een strikt ritsprincipe van toepassing: kandidaten moeten afwisselend man-vrouw zijn, met uitzondering van de laatste kandidaat als er een oneven aantal kandidaten zijn.
In de Duitstalige Gemeenschap wordt sinds deze verkiezing de methode-D'Hondt gehanteerd (zoals bij de gemeenteraadsverkiezingen in acht faciliteitengemeenten en bij de districtsraadsverkiezingen), in plaats van de methode-Imperiali zoals bij de overige gemeenteraadsverkiezingen.
Sperperiode
De sperperiode, de periode waarin uitgaven voor verkiezingscampagne beperkt en gereguleerd worden, loopt in Vlaanderen van 1 juli tot op verkiezingsdag en in Brussel en Wallonië van 14 juli tot op verkiezingsdag.
Veranderingen in lokale besturen en mandaten
Samen met deze verkiezingen en de start van de nieuwe gemeentelijke en provinciale legislaturen, treden enkele wijzigingen in werking.
Vlaanderen
In Vlaanderen fuseren vijftien gemeenten tot zeven, met ingang op 1 januari 2019, waardoor het aantal gemeenten in het Vlaams Gewest vermindert van 308 naar 300. Dit zorgt ook voor een vermindering in het aantal gemeenteraadsleden en schepenmandaten.
Daarbij worden OCMW en gemeenten in het Vlaams Gewest samengevoegd. De aparte rechtspersonen blijven bestaan, maar er zullen geen aparte OCMW-raden meer zijn, die tot nu toe onrechtstreeks verkozen werden (door de gemeenteraadsleden). In de zeven faciliteitengemeenten waar de OCMW-raad rechtstreeks verkozen wordt, blijft dit zo.
Ten slotte wordt het totaal aantal provincieraadsleden in de vijf Vlaamse provincies gehalveerd van 351 naar 175: 31 in plaats van 63 voor Limburg en 36 in plaats van 72 voor de vier andere provincies.
Bij besluit van de Vlaamse Regering van 25 mei 2018 werden de aantallen te verkiezen mandaten vastgesteld (gemeenteraadsleden, schepenen, provincieraadsleden, ...). In totaal zijn er in het Vlaams Gewest 7.398 gemeenteraadsleden te verkiezen, een daling van 66 ten opzichte van 2012. Dertig gemeenten krijgen er twee gemeenteraadsleden bij, terwijl in Ardooie en Ieper de bevolking is afgenomen en het aantal daalt. De grootste vermindering is echter door de gemeentefusies.
Brussel
De ordonnantie van 25 januari 2018 bevriest het aantal schepenen voor 2018 op het aantal van 2012. Het aantal gemeenteraadsleden zal wel normaal stijgen in functie van de bevolkingsgroei: er komen twee extra gemeenteraadsleden bij in Jette, Evere, Sint-Pieters-Woluwe, Ukkel en Watermaal-Bosvoorde.
Na de verkiezingen
De uittredende raden en besturen blijven na de verkiezingen nog even in functie. Een meerderheid van de nieuw verkozen raadsleden ondertekent voordrachtsakten voor de aanstelling van burgemeesters en schepenen (voor gemeenten) en een deputatie (voor provincies). In Vlaanderen worden de burgemeesters officieel benoemd door de Vlaamse Regering en leggen ze de eed af in handen van de provinciegouverneur, in Brussel bij de minister-president en in Wallonië bij de gemeenteraadsvoorzitter.
De installatie van de verkozen raden gebeurt op de volgende momenten:
- Vlaamse provincieraden: op een van de eerste vijf werkdagen van december (Art. 7 Provinciedecreet)
- Vlaamse gemeenteraden: op een van de eerste vijf werkdagen van januari (Art. 6 Decreet Lokaal Bestuur)
- Brusselse gemeenteraden: op een van de eerste vijf werkdagen van december
- Waalse provincieraden: op vrijdag 26 oktober (Art. L6111-1 CDLD)
- Waalse gemeenteraden: op maandag 3 december (Art. L1122-3 CDLD)
Remove ads
Politiek vooraf
Samenvatten
Perspectief
Al in 2016 werden er verkiesbaren bekendgemaakt door hun partij in sommige steden. Zo werd in januari al duidelijk dat Tom Balthazar de lijsttrekker zou worden bij de gemeenteraadsverkiezingen in Gent voor het kartel sp.a-Groen. Later trok hij zijn kandidatuur echter in naar aanleiding van het Publipartschandaal.
Politieke achtergrond en campagne
Deze verkiezingen zijn de eerste in België sinds de Europese, federale en regionale van mei 2014; na een periode van meer dan vier jaar zonder verkiezingen dus (uitgezonderd een buitengewone verkiezing in Linkebeek eind 2015 en enkele lokale volksraadplegingen). De volgende Europese, federale en regionale verkiezingen zullen in mei 2019 plaatsvinden, slechts een aantal maanden na de lokale verkiezingen.
In de nationale peilingen zijn de grotere partijen N-VA, CD&V, Open Vld en sp.a doorgaans verliezers, terwijl de kleinere partijen Groen, Vlaams Belang en PVDA+ aan aanhang winnen. Groen haalt meestal zelfs een hoger resultaat dan sp.a.
N-VA stapt naar de lokale verkiezingen met de slogan "Veilig thuis in een welvarend Vlaanderen". Open Vld trekt over Vlaanderen naar de kiezer met de slogan "Gewoon doen".
Kartels
Traditioneel worden er op plaatselijk niveau in België veel kartels gevormd tussen partijen. Bij de verkiezingen van 2012 was dat zelfs bij provincieraadsverkiezingen het geval, en wel een kartel sp.a-Groen in de provincie Limburg. Dat is deze keer niet het geval: de grote partijen gaan bij de provincieraadsverkiezingen op eigen kracht naar de kiezer.
Kartels CD&V/N-VA blijven bestaan in Aalter, Ledegem, Melle en Oosterzele. In Ledegem wordt het kartel zelfs uitgebreid met Open Vld, hoewel het in 2012 met ruim 70 procent van de stemmen 17 van de 21 zetels binnenhaalde. Anders dan in 2012 is er geen kartel meer in Berlaar, Hoeilaart, Ieper, Overijse en Wielsbeke.
Kartels sp.a-Groen komen nog dikwijls voor, onder meer in Gent en in Hasselt. In Genk en Sint-Niklaas is er dan weer geen kartel meer. Een aanvankelijk gepland kartel in Antwerpen ging uiteindelijk niet door. In Berchem blijft het kartel behouden, en er komt een nieuw kartel in Berendrecht-Zandvliet-Lillo, waar Groen in 2012 nog niet opkwam.
Andere combinaties zijn minder gebruikelijk, maar komen ook voor, zoals een kartel N-VA/Open Vld in Waregem en in de nieuwe gemeente Kruisem, sp.a-Open Vld in Evergem, Open Vld-Groen in Nijlen, Open Vld-CD&V in Middelkerke of CD&V-Groen in Hemiksem, Heusden-Zolder en Zonhoven. Zulke combinaties blijven veelal beperkt tot één of twee gemeenten.
Voorakkoorden
Op lokaal niveau worden vaak voorakkoorden gesloten; dit zijn afspraken tussen partijen vóór de verkiezingen over wie de meerderheid zal vormen en vaak ook wie er schepen of burgemeester zal worden.
Volgens onderzoek ligt doorgaans in 70% van de gemeenten een voorakkoord klaar.[6] In juni 2018 werd een ontwerp van een voorakkoord gelekt in Oostende; Open Vld en N-VA zouden onderhandeld hebben om na de verkiezingen samen te besturen.[7]
Lijstnummers
Op 1 september werden de Waalse gewestelijke lijstnummers verdeeld,[8] en op 4 september kregen de partijen in Vlaanderen en Brussel gewestelijke lijstnummers toegewezen:[9][10]
| Vlaams Gewest | Brussels Gewest | Waals Gewest |
Remove ads
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Gemeenten
Vlaanderen
Samenvatten
Perspectief
Antwerpen
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (36 zetels in totaal) is de provincie Antwerpen ingedeeld in drie kieskringen, die overeenkomen met de drie arrondissementen Antwerpen (20 zetels), Mechelen (7 zetels) en Turnhout (9 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Stadsdistricten
De districtsraden van de negen Antwerpse districten worden verkozen. In de districten Ekeren en Wilrijk zijn er door bevolkingsaangroei telkens twee raadsleden meer te verkiezen ten opzichte van 2012 (in Ekeren van 19 naar 21 en in Wilrijk van 23 naar 25); in de andere districten bleef het aantal ongewijzigd. Door een grenswijziging die ingaat op 1 januari 2019 zullen zo'n 5.000 inwoners van district Antwerpen voortaan deel uitmaken van het district Ekeren.
Limburg
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (31 zetels in totaal) is de provincie Limburg ingedeeld in drie kieskringen, die overeenkomen met de drie arrondissementen Hasselt (15 zetels), Maaseik (9 zetels) en Tongeren (7 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Oost-Vlaanderen
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (36 zetels in totaal) is de provincie Oost-Vlaanderen ingedeeld in drie kieskringen, die overeenkomen met drie groepen van telkens twee arrondissementen: Gent (met Eeklo, 15 zetels), Aalst-Oudenaarde (10 zetels) en Dendermonde-Sint-Niklaas (11 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Vlaams-Brabant
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (36 zetels in totaal) is de provincie Vlaams-Brabant ingedeeld in twee kieskringen, die overeenkomen met de twee arrondissementen Leuven (16 zetels) en Halle-Vilvoorde (20 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
West-Vlaanderen
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (36 zetels in totaal) is de provincie West-Vlaanderen ingedeeld in drie kieskringen, bestaande uit een of meerdere arrondissementen: Brugge (9 zetels), Ieper-Oostende-Diksmuide (met Veurne, 11 zetels) en Kortrijk-Roeselare-Tielt (16 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
In Zuienkerke vindt geen gemeenteraadsverkiezing plaats, aangezien er slechts één lijst is, die automatisch verkozen wordt.[11]
Remove ads
Wallonië
Samenvatten
Perspectief
Waals-Brabant
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (37 zetels in totaal) is de provincie Waals-Brabant ingedeeld in twee kieskringen: Nijvel (16 zetels) en Waver (21 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Henegouwen
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (56 zetels in totaal) is de provincie Henegouwen ingedeeld in tien kieskringen: Aat (5 zetels), Charleroi (9 zetels), Châtelet (4 zetels), Fontaine-l'Evêque (4 zetels), La Louvière (6 zetels), Bergen (4 zetels), Boussu (7 zetels), Zinnik (4 zetels), Thuin (4 zetels) en Doornik (9 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Luik
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (56 zetels in totaal) is de provincie Luik ingedeeld in tien kieskringen: Hoei (6 zetels), Luik (10 zetels), Visé (5 zetels), Fléron (7 zetels), Seraing (4 zetels), Saint-Nicolas (6 zetels), Verviers (6 zetels), Dison (4 zetels), Eupen (4 zetels) en Borgworm (4 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Luxemburg
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (37 zetels in totaal) is de provincie Luxemburg ingedeeld in zes kieskringen: Aarlen (8 zetels), Bastenaken (6 zetels), Marche-en-Famenne (7 zetels), Neufchâteau (5 zetels), Bouillon (4 zetels) en Virton (7 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Namen
Provincie
Voor de verkiezingen voor de provincieraad (37 zetels in totaal) is de provincie Namen ingedeeld in zes kieskringen: Dinant (5 zetels), Ciney (4 zetels), Namen (9 zetels), Andenne (5 zetels), Gembloers (9 zetels) en Philippeville (5 zetels).
Verkiezingsuitslag:
Gemeenten
Remove ads
Externe links
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads