Sint-Agatha-Berchem

Sint-Agatha-Berchem (Frans: Berchem-Sainte-Agathe) of Berchem in het kort is een gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tot 1954 behoorde de gemeente nog niet tot het hoofdstedelijk gedeelte van de toenmalige provincie Brabant. De gemeente telt ruim 25.000 inwoners.

Sint-Agatha-Berchem
Berchem-Sainte-Agathe

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Brussel
Arrondissement	Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	2,95 km² (2023) 15,62% 42,91% 41,47%
Coördinaten	50° 52' NB, 4° 18' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	25.803 (01/01/2025) 48,52% 51,48% 8746,54 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2025) 24,23% 60,07% 15,7%
Buitenlanders	21,45% (01/01/2025)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Christian Lamouline (LB)
Bestuur	LB, PS-Vooruit, Ecolo-Groen
Zetels LB PS-Vooruit Open MR Ecolo-Groen BeBerchem	29 12 7 6 2 2
Economie
Gemiddeld inkomen	17.792 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad	14,19% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 1082	Deelgemeente Sint-Agatha-Berchem
Zonenummer	02
NIS-code	21003
Politiezone	Brussel-West
Hulpverlenings­zone	DBDMH
Website	berchem.brussels
Detailkaart
ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Foto('s)
Het gemeentehuis van Sint-Agatha-Berchem
Portaal    België

De belangrijkste verkeersassen in de gemeente zijn de Gentsesteenweg en de Keizer-Karellaan (bij de aansluiting met de Brusselse ring en het winkelcentrum Basilix), die beide zeer druk zijn. Naast deze verstedelijkte assen telt Sint-Agatha-Berchem vooral rustigere woonwijken.

Nabijgelegen kernen

In het noorden grenst Sint-Agatha-Berchem aan Ganshoren, in het oosten aan Koekelberg en Sint-Jans-Molenbeek. Aan de westelijke, Vlaamse kant liggen Zellik (deelgemeente van Asse), Dilbeek en haar deelgemeente Groot-Bijgaarden.

Bezienswaardigehden

• De Oude Sint-Agathakerk
• De Nieuwe Sint-Agathakerk

Natuur en landschap

Sint-Agatha-Berchem ligt aan de westrand van de Brusselse agglomeratie op een hoogte van 35-75 meter. Hoewel de plaats sterk verstedelijkt is zijn er toch een aantal parken en groene ruimten zoals het Wilderbos, het Hoogveld, het Pirsoulpark, het De Mulderpark en de Zavelenberg.

Demografische ontwikkeling

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[1]	Evolutie: 1992=index 100
1992	18.439	100,0
1993	18.488	100,3
1994	18.604	100,9
1995	18.653	101,2
1996	18.351	99,5
1997	18.508	100,4
1998	18.576	100,7
1999	18.669	101,2
2000	18.735	101,6
2001	19.037	103,2
2002	19.320	104,8
2003	19.478	105,6
2004	19.641	106,5
2005	19.968	108,3
2006	20.078	108,9
2007	20.431	110,8
2008	20.981	113,8
2009	21.669	117,5
2010	22.185	120,3
2011	22.770	123,5
2012	22.931	124,4
2013	23.410	127,0
2014	23.690	128,5
2015	23.927	129,8
2016	24.224	131,4
2017	24.701	134,0
2018	24.830	134,7
2019	25.179	136,6
2020	25.502	138,3
2021	25.441	138,0
2022	25.298	137,2
2023	25.396	137,7
2024	25.787	139,9
2025	25.803	139,9

Politiek

Representativiteit

Voor Sint-Agatha-Berchem, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat niet komt opdagen, ondanks de stemplicht, erg hoog zodat het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, in de 19 gemeenten van het gewest slechts 44,66% van het aantal inwoners bedraagt. Sint-Agatha-Berchem scoort duidelijk beter met een verhouding van 54,26% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Verhouding kiezers/inwoners en absenteïsme bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

• Sint-Agatha-Berchem: 63,97% (kiezers/inw.) - 15,19% (absenteïsme)
• Totaal Brussels Gewest : 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

• Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
• Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Burgemeesters

• 1818-1825: J. Willems
• 1825-1830: Carolus Huysmans d'Honsem
• 1830-1841: François De Neck
• 1842-1858: Edouard Guillaume Goffin^[2]
• 1859-1887: Josse Philippe Auguste Goffin^[2]
• 1888-1902: Josse Edouard Goffin
• 1903-1915: Auguste Van Zande
• 1915-1930: Charles Leemans
• 1930-1932: Lambert Brems
• 1932-1940: Isidore Landrain
• 1941-1942: Paul De Spiegeleer
• 1943-1944: Aansluiting bij Groot-Brussel
• 1944-1946: Pierre Cnops
• 1946-1952: Arthur Percque (1947 talentelling)
• 1952-1964: Charles Van Ruyteghem (1954 aansluiting bij het tweetalig arrondissement Brussel-Hoofdstad)
• 1965-1993: Victor Guns (LBG (CVP)) — de Nederlandstalige Victor Guns was burgemeester van Sint-Agatha-Berchem gedurende meer dan een kwarteeuw en tot op de dag van vandaag de laatste officieel Nederlandstalige burgemeester in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
• 1993-2003: Julien Gooskens (LBG (PSC))
• 2003-2020: Joël Riguelle (LBG/LBR (cdH))
• 2020-heden: Christian Lamouline (LBR (cdH))

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[4]		14-10-2012[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	27	%	27	%	27	%	29
	PTB-PVA	-		0,5	0	0,36	0	0,5	0	-		-		-		-		-
	PS1/ PS-SP2/ PS-sp.a3/ PS-sp.a+4/ PS-Vooruit+5	15,181	4	13,631	3	17,032	5	14,041	4	11,192	2	13,823	4	13,513	4	18,254	5	23,065	7
	ECOLO1/ Ecolo-Groen2	-		-		6,541	1	7,01	1	12,581	3	10,981	2	11,172	3	14,732	4	8,972	2
	LBG1/ LBR3/ LB4	30,531	9	27,791	9	26,381	8	27,331	9	24,831	7	33,933	11	30,353	10	25,963	8	33,634	12
	PSC2	5,42	0	6,562	1	7,32	1
	N-VA	-		-		-		-		-		-		6,99	1	6,74	1	4,04	0
	PRL1/ LIB2/ MR3/ Open MR4	8,741	1	12,111	3	12,841	3	13,032	3	18,571	5	23,253	7	19,463	6	22,584	7	18,435	6
	FDF1/ DéFI2	29,261	9	25,581	8	18,691	6	16,031	5	14,791	4			8,231	2	9,702	2	3,472	0
	Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2	-		1,111	0	2,861	0	4,771	0	8,561	2	9,332	2	3,462	0	2,042	0	-
	Be Berchem	-		-		-		-		-		-		-		-		8,40	2
	Berch'm	-		-		-		6,6	1	9,48	2	7,48	1	6,82	1	-		-
	FN	-		-		-		8,77	2	-		-		-		-		-
	LNB	-		-		7,41	1	-		-		-		-		-		-
	VLAAMS	10,89	2	6,56	1	-		-		-		-		-		-		-
Anderen(*)		-		6,25	0	0,59	0	1,93	0	-		1,21	0	-		-		-
Totaal stemmen		13.111		12.703		12.402		11.550		11.221		11.897		12.442		13.189		12.757
Opkomst %						88,92		87,44		84,15		86,73		84,81		85,50		81,58
Blanco en ongeldig %		4,41		5,97		4,63		3,89		4,69		4,85		5,42		7,08		7,49

(*) 1982: UDRT-RAD (4,76%), UDB (1,49%) / 1988: EVA / 1994: PLUS / 2006: VIVANT. De grootste partij is in kleur.

De taalevolutie in Sint-Agatha-Berchem

Na de talentelling van 1947 verliet de gemeente Sint-Agatha-Berchem via een koninklijk besluit in 1954 het Nederlandstalige gebied van de voormalige provincie Brabant en werd het toegevoegd aan het officieel tweetalig Arrondissement Brussel-Hoofdstad.

De evolutie van het taalgebruik in Sint-Agatha-Berchem. Cijfers verkregen op basis van de talentelling die in het kader van de volkstelling in België vanaf 1846 in kaart werd gebracht.

Gekende talen

Jaar	enkel NL		NL & FR		enkel FR		FR & D		enkel D		D & NL		NL& FR & D		Geen
	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%	Aantal
1846	657	97,8%			15	2,2%			0	0,0%
1866	691	90,3%	74	9,7%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	0
1880	970	93,1%	60	5,8%	12	1,2%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	0
1890	1.031	81,6%	203	16,1%	28	2,2%	0	0,0%	0	0,0%	0	0,0%	2	0,2%	2
1900	1.453	85,3%	187	11,0%	46	2,7%	3	0,2%	1	0,1%	2	0,1%	12	0,7%	141
1910	2.173	76,1%	521	18,3%	128	4,5%	2	0,1%	2	0,1%	8	0,3%	20	0,7%	168
1920	1.907	51,4%	1.434	38,6%	320	8,6%	6	0,2%	2	0,1%	0	0,0%	42	1,1%	140
1930	2.427	33,9%	2.964	41,4%	1.622	22,7%	38	0,5%	6	0,1%	4	0,1%	96	1,3%	202
1947	2.162	19,8%	5.597	51,4%	2.524	23,2%	62	0,6%	4	0,0%	11	0,1%	538	4,9%	282

Taal die meestal of uitsluitend gesproken wordt.

Jaar	NL		FR		D
	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%
1910	2.177	76,3%	649	22,7%	28	1,0%
1920	2.940	79,2%	768	20,7%	3	0,1%
1930	3.799	53,1%	3.334	46,6%	24	0,3%
1947	4.805	44,1%	6.072	55,8%	9	0,1%

Op basis van de resultaten van de talentelling van 1947 (gepubliceerd in 1954) werd beslist dat Sint-Agatha-Berchem voortaan deel zou worden van de tweetalige agglomeratie Brussel.

Cultuur

• Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Sint-Agatha-Berchem
• GC De Kroon, gemeenschapscentrum
• Gemeentelijke Nederlandstalige bibliotheek
• Gemeentelijke academie voor muziek en woord^[6]

• Moderne Wijk / Cité Moderne (1922-1925)
• 
• 
• 

Bekende personen uit Sint-Agatha-Berchem

• Jean Washer (1894-1972), tennisser
• Frans De Pauw (1929-2006), jurist en hoogleraar
• Robert Dejaegere (1934-2020), rector Vrije Universiteit Brussel
• Guido Fauconnier (1935-2005), hoogleraar
• Pierre Mertens (1939-2025), schrijver en advocaat
• Philippe Van Parijs (1951), filosoof
• Johan Van den Driessche (1953-2025), zakenman en politicus
• Johan Van Assche (1956), acteur en regisseur
• Jean-Claude Van Damme (1960), filmacteur
• Sven Gatz (1967), politicus en ondernemer
• Frank Asselman (1972), atleet
• Amal Amjahid (1995), krachtsporter
• Alexis Saelemaekers (1999), voetballer
• Largie Ramazani (2001), voetballer

Stedenbanden

• Grand Dakar (Dakar, Senegal)