Slaget ved Ledsund

Slaget ved Ledsund (russisk Гренгамское морское сражение, slaget ved Grengam) i 1720 var det siste store sjøslaget i den store nordiske krigen og fann stad i Åland i Ledsund, mellom øyane Föglö og Lemland. Slaget markerte slutten på den russiske og svenske kampen om sjømakta i Austersjøen. Den russiske flåten gjorde eit siste raid langs svenske kysten våren 1721, før freden i Nystad vart signert og slutta krigen.^[7]

Slaget ved Grengam Del av den store nordiske krigen Slaget ved Grengam, 27. juli 1720. Ei etsing frå 1721 av Aleksej Zubov. Dato 7. august 1720 Stad Nær Granhamn i Ledsund i Åland i Sverige (i dag Finland) Resultat Omstridd, begge sidene hevda dei sigra[1][2] Partar  Sverige Russland Kommandantar viseadmiral Carl Georg Siöblad general Mikhail Golitsyn Styrkar 1 linjeskip 4 fregattar 3 galleiar 6 mindre fartøy[3] over 1 000 sjømenn 61 galleiar 29 båtar 11 000 sjømenn og soldatar[4] Tap 103 drepne 407 tekne til fange I følgje russarane: 82 drepne og 203-236 skadde[4][5] I følgje svenskane: 1100 drepne[6]

Den store nordiske krigen Slag 1. Tönning Narva (1700) Düna Erastfer Hummelshof Kliszów Pułtusk Jēkabpils Nöteborg Dorpat Poznań Narva (1704) Punitz Gemauerthof Warszawa Grodno Fraustadt Kalisz Holowczyn Malatitze Lesnaja Koniecpol Poltava Perevolotsjna Prut-felttoget Helsingborg Gadebusch 2. Tönning Bender Finland Pälkäne Storkyro Hangöudd Stralsund Dynekilen Fredriksten Den karolinske dødsmarsjen Ösel Stäket Ledsund Avtalar

Plasseringa til slaget

Hovudskipsfartsåra mellom hamnene i Stockholm i Sverige og Åbo i Finland passerer gjennom Åland. Han går inn Ledsund frå sørvest med Föglö på søraustsida og Lemland i nordvest.^[8] Ein ankerplass på kysten av Flisö i Föglö er verna frå dei sørvestlege vindane av to mindre øyar. Denne ankerstaden vart tidlegare kalla Granhamn, svensk for Gran eller hamn. På moderne kart er han markert som Rödskärs flädan etter den større av dei to øyane.^[9] Den mindre øya vert i dag kalla Granhamns holmen. Ho må ikkje forvekslast med øya Granhamn i Stockholmsøyane.

Namn

Det russiske namnet Grengam er det tradisjonelle russiske kyrilliseringa av Gränhamn, ei eldre staving av Granhamn. I Sverige kallar ein slaget opp etter Ledsund, og i Finland slaget ved Flisö^[3]

Slaget

Dei svenske og russiske attforteljingane av slaget er ganske forskjellige. Begge sider er samde om at den 7. august 1720 så gjekk ei gruppe svenske skip under viseadmiral Carl Georg Siöblad til åtak på den russiske flåten, og i eit regulært slag fekk dei fire fregattane sine kapra av russiske sjømenn.

Nyare svensk teikning av slaget, som syner det svenske linjeskipet og fregattane som nærmar seg den russiske galeiane.

Svensk forteljing

Ein mindre svensk eining segla rett inn i den mektige russiske flåten som låg ankra opp ved Granhamn. Ein hard kamp tok til og svenskane mista dei fire fregattane sine etter at dei hadde gått på land^[10], men dei russiske tapa var så store at heile flåten raskt måtte trekkje seg bort frå Åland. Dei etter let 43 forliste skip og 1000 døde russarar.^[11] Dei russiske tapa hindra marinen frå å gå til nye store åtak før krigen enda med freden i Nystad året etter.

Russisk forteljing

Den svenske skvadronen bestod av eit 52-kanonars linjeskip, fire fregattar og ni mindre fartøy, med totalt 156 kanonar og over 1000 sjømenn. Dei gjorde eit forsøk på å angripe den russiske flåten. General Mikhail Golitsyn klarte å finne ei fordelaktig stilling i det smale Flisesund og gav ordre om å plassere skipa sine i ein halvsirkel. Det svenske linjeskipet og dei fire fregattane gjekk inn i sundet på jakt etter dei russiske skipa. To fregattar gjekk på grunn, slik at det vart vanskeleg for resten av skvadronen å manøvrere.

I den harde kampen som følgde vart alle dei fire svenske fregattane borda. Det einaste skipet som kom seg unna var flaggskipet il Siöblad.^[5]

Etterverknad

Den seremonielle inntreden til dei fire kapra svenske fregattane i St. Petersburg. Etsing av Aleksej Zubov.

Begge sidene hevda at dei vann slaget. Dei var berre samde om at dei fire svenske fregattane vart kapra av russarane. Det vart ikkje fleire viktige sjøslag mellom den russiske og svenske marinen etter dette før Sverige tapte krigen med freden i Nystad.