Grunnstoffet tinn

Tinn er eit metall i gruppe 14 i det periodiske systemet. Tinn finst i to allotrope former. Ved låge temperaturar kan tinn i den vanlege metalliske forma gå over til den andre forma. Dette fenomenet er kjend som tinnpest.

«Tinn» omdirigerer hit. For kommunen i Telemark, sjå Tinn kommune.

50 Indium ← Tinn → Antimon Ge ↑ Sn ↓ Pb Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Tinn, Sn, 50
Kjemisk serie	Metall
Gruppe, periode, blokk	14, 5, p
Tettleik, hardleik	7310 kg/m3, 1,5 (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvgrått
Atomeigenskapar
Atommasse	118,710 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	145 (145) pm
Kovalent radius	141 pm
Ioneradius	69 pm (ladning: +4)
van der Waals radius	217 pm
Elektronkonfigurasjon	[Kr]4d105s25p2
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 18, 4
Oksidasjonstrinn (oksid)	+2, +4 (amfotært)
Krystallstruktur	Tetragonal
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Fast stoff
Smeltepunkt	505,08 K (231,93°C)
Kokepunkt	2875 K (2602°C)
Molart volum	16,29 cm3/mol
Fordampingsvarme	295,8 kJ/mol
Smeltevarme	7,029 kJ/mol
Damptrykk	5,78×10−21 Pa ved 505 K
Ljodfart	2500 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	1,96 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	228 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	9,17 MS/m
Termisk konduktivitet	66,6 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	708,6 kJ/mol 1411,8 kJ/mol 2943,0 kJ/mol 3930,3 kJ/mol 7456 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 112Sn 0,97% (stabilt) 114Sn 0,65% (stabilt) 115Sn 0,34% (stabilt) 116Sn 14,54% (stabilt) 117Sn 7,68% (stabilt) 118Sn 24,23% (stabilt) 119Sn 8,59% (stabilt) 120Sn 32,59% (stabilt) 121Sn (kunstig) 55 år β− 0,394 121Sb 121mSn (kunstig) (?) γ 0,006 121Sn 122Sn 4,63% (stabilt) 124Sn 5,79% (stabilt) 126Sn (kunstig) ~10 000 år β− 0,380 126Sb
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Metallisk tinn er ikkje giftig. Det kan derimot organiske tinnsambindingar vera.

Det finst lite tinn på jorda. På oversikter over dei vanlegaste grunnstoffa i jordskorpa, kjem tinn langt ned på lista, bak vanlegare(!) stoff som praseodym, samarium, gadolinium og dysprosium. Likevel er ikkje tinn noko dyrt metall. Dette skuldast at det er lett å utvinna det vesle tinnet som finst, frå naturlege førekomstar av tinnstein.

Bruk

I utsjånad, hardheit og tettleik er tinn ganske likt sølv, og blir brukt til drikkebeger, matfat, spisebestikk og liknande anten åleine eller som ei kjerne av tinn med eit lag sølv utanpå – såkalla sølvplett.

Bronse er ei legering av tinn og kopar.

Sjå også

• Grunnstoffliste
• Isotoptabell
• Periodesystemet

Bakgrunnsstoff

• Tinn Arkivert 2005-02-07 ved Wayback Machine.