Guerra de Liban

La Guerra de Liban es una guerra civila que se debanèt de 1975 a 1990 en Liban. Fòrça complexa, opausèt las diferentas comunautats dau païs e foguèt marcaa per plusors intervencions estrangieras (Siria, Israèl, Estats Units, França). Entraïnèt la mòrt de 150 000 a 250 000 abitants e la destruccion d'una partia importanta de l'economia libanesa. Permetèt a Siria d'ocupar militarament lo païs e de tenir una plaça centrala dins los afars internes de Liban dinque a la chuta dau regime de Bashar al-Assad en 2025. Permetèt pereu a Israèl d'ocupar lo sud libanés de 1982 a 2000 e menèt a l'expulsion de las fòrças de l'OLP presentas en Liban.

Causas

Las dificultats de l'independéncia libanesa

Après lo retirament de las tropas francesas e britanicas, Liban adoptèt un sistema politic confessionau destinat a partejar los poders entre las diferentas comunautats dau païs. La resulta mai conegua d'aquel acòrdi es lo « pacte nationau » – non escrich – de 1943 qu'atribuís la presidéncia de la Republica a un crestian maronita, la direccion dau govern a un musulman sunita e la presidéncia de l'Assemblaa a un musulman shiita. En parallele, en despiech d'aquelas dificultats internas, Liban s'engatjèt dins la prumiera guerra israeloaraba. Incapable de mobilozar de fòrças importantas, aguèt una influéncia febla sus lo debanament dels combats, mas après la desfacha de 1949, deguèt aculhir de desenaus de miliers de refugiats palestinians. Aquò entraïnèt de tensions amb Siria e Liban quitèt la coalicion araba.

D'efiech, l'arribaa de miliers d'Arabis sunitas èra una font d'inquietuda per los crestians. En mai de 1958, de combats interconfessionaus entraïnèron ansin un desbarcament estatsunidenc en vista d'estabilizar lo païs. Las presidéncias de Camille Chamoun (1952-1958), de Fouad Chehab (1958-1964) e de Charles Hélou (1964-1970) permetèron alora de desvolopar una economia liberala, de renforçar l'autoritat de l'Estat e de tornar organizar l'administracion. Una creissença de 7 % marquèt lo succès d'aquela politica.

Pasmens, la societat libanesa foguèron tornamai destabilizaa per la guerra de 1967 e l'arribaa de 140 000 refugiats palestinians suplementaris. De mai, la creacion de grops armats palestinians, desirós d'iniciar una guerilha còntra Israèl a partir de Liban, menacèt l'equilibri dels poders al sen de la societat libanesa. De bombardaments aerians israelians agravèron pereu la crisi en causant de victimas al sen de las populacions crestianas. Pasmens, en novembre 1969, un acòrdi foguèt trobat amb l'ajuda d'Egipte per permetre a l'Organizacion de Liberacion de Palestina (L'OLP de Yasser Arafat) de s'organizar militarament sus lo territòri libanés.

La crisi libanesa dels ans 1970

Los acòrdis de 1969 permetèron de provesir un quadre a la preséncia palestiniana en Liban. Pasmens, se Liban jonhèt la coalicion aràbia durant la guèrra de Kippur (octòbre de 1973), las tensions internas contunhèron de s'agravar. La prumiera causa de tension foguèt la perseguia de las atacas israelianas dins lo païs. Murtriers, aquelos bombardaments e incursions menèron de movements crestians a demandar lo desarmament de las fòrças palestianas. Los incidents se multipliquèron ansin entre 1970 e 1974 amb d'escaramochas entre milicians crestians e grops armats palestinians. Pasmens, en 1975, l'intensitat d'aqueu conflicte aumentèt amb una multiplicacion dels atemptats e dels combats armats, especialament entre las Falanjas Libanesas (crestianas e aliaas als Occidentaus), lo Partit Sociau Nacionalista Sirian (nacionalistas sunitas, ideologicament pròches dau Baath) e los Palestinians (mai que mai l'OLP).

Debanament

La prumiera fasa de la guerra (1975-1982)

Una charriera de Beirot en 1978.

Las escaramochas de 1975 se transformèron pauc a cha pauc en guerra vertadiera amb d'atacas còntra los camps de refugiats palestinians e lo chaple dels crestians dau vilatge de Damour en genier de 1976. Aquelos combats menèron rapidament a una paralisia de l'Estat e a una fragmentacion dau territòri segon una basa communautària. L'expression « libanizacion » depinta aqueu partiment e los conflictes, inextricables e complexes, entre aquelas comunautats.

En dificultat après lo chaple de Damour, las Falanjas demandèron l'ajuda de Siria. En junh, l'armaa siriana intrèt ansin dins lo païs per sostenir las milícias crestianas. Pasmens, un mes mai tard, chambièt de camp e comencèt de sostenir los Palestinians. Aquò agravèt la crisi de l'Estat libanés e las Falanjas se raprochèron d'Israèl per trobar d'equipaments militars. Bachir Gemayel ne'n venguèt la figura principala.

De 1977 a 1982, las posicions evolucionèron pauc e los combats demorèron limitats. Un prumier enjòc dins cada camp regardèt alora la direccion de la guerra amb una multiplicacion dels assassinats politics permetent d'eliminar los chefs rivaus (en particular dins lo camp crestian). En març de 1978, Israèl ataquèt l'OLP dins lo sud dau païs (Operacion Litani). Aquò menèt a la fugia de 250 000 personas e, après sa retiraa, l'armaa israeliana laissèt los territòris ocupats a una milícia de supletius. Enfin, en 1981, de combats intenses opausèron las Falanjas e los Sirians per lo contraròtle de la vila de Zahlé. L'aviacion israeliana sostenguèt los crestians e los Estats Units impausèron una alta-al-fuòc generala per defugir un conflicte directe entre Israèl e Siria.

L'intervencion israeliana (1982)

A partir de 1979, en mai de sas accions en favor de las Falanjas, Israèl organizèt una campanha d'atemptats e d'assassinats còntra los Sirians e los Palestinians per crear las condicions favorablas a una intervencion mai larga que l'incursion de 1978. Aquela intervencion comencèt lo 6 de junh de 1982 e l'ofensiva se dirigiguèt vers Beirot. Los Israelians i menèron lo sietge dels quartiers palestinians protegits per l'OLP dau 14 de junh al 21 d'aost de 1982. Entre 4 000 e 5 000 civius foguèron tuats dins los combats.

Aquelas atrocitats entraïnèron una intervencion directa dels Estats Units e de França. Organizèron l'evacuacion de las fòrças de l'OLP e Yasser Arafat quitèt Beirot per s'installar a Tunis. Bachir Gemayel foguèt elegit president de la Republica, mas foguèt pereu rapidament assassinat. Los Israelians permetèron alora a de milícias crestianas d'intrar dins los camps de refugiats palestinians de Sabra e Chatila. En represalhas a la mòrt de lor chef, i chaplèron environ 1 500 refugiats (16-18 de setembre). Aquel eveniment aguèt d'efiechs fòrça negatius sus l'imatge d'Israèl e l'armaa israeliana se retirèt dau païs tre lo 29 de setembre. Pasmens, mantenguèt una preséncia dins lo sud libanés.

La darriera fasa de la guerra (1982-1990)

La darriera fasa de la guerra pòt se devesir en cinc partias diferentas. Marquèron una extension dau conflicte a l'ensemble dau païs e permetèron a Siria de venir l'arbitre dels conflictes entre cada comunautat. Un prumier teatre de combats foguèt ansin la vila de Trípol onte lo movement islamista sunita Tawhid ataquèt una coalicion de quatre partits (Partit Comunista Libanés, Fursan al-Homor alauita, Partit dau Trabalh Arabi e Partit Nacionalista Sociau Sirian). L'OLP sostenguèt lo Tawhid e Yasser Arafat assajèt de s'entornar en Liban. Pasmens, aqueue retorn suscitèt l'oposicion de Siria e Arafat deguèt tornarmai quitar lo païs. En 1985, Siria impausèt un partiment dels poders dins la vila entre los cinc partits.

En parallele, la guerra se desplacèt dins las montanhas dau sud-èst de Beirot. Après la retiraa israeliana, los Druzes i foguèron atacats per los crestians. Sostenguts per los Sovietics, los Druzes expulsèron de miliers de crestians. Aquò durèt dinque a l'intervencion dels Estatsunidencs e, en setembre de 1983, los Druzes acceptèron una alta-al-fuòc. Pasmens, las fòrças francoestatsunidencas deguèron rapidament faciar una campanha d'atemptats organizaa per lo Hezbollah. Fondat en 1982, aqueu movement èra d'origina shiita. Marquèt una renaissença de l'influéncia shiita dins lo païs. D'efiech, en parallele, lo Hezbollah ataquèt pereu las fòrças israelianas desplejaas dins lo sud. Rapidament independent de la guèrra civila libanesa, aqueu conflicte durèt dinque a l'evacuacion dau Sud-Liban per Israèl en 2000. En 1984, la multiplicacion dels atemptats e de las emboscadas entraïnèron lo retirament de las fòrças francoestatsunidencas.

Puei, de mai de 1985 a febrier de 1987, los combats principaus opausèron la milícia Amal, un movement shiita sostengut per Siria, als movements palestinians. Amal ataquèt los camps palestinians de Sabra, de Chatila e de Burj El Barajneh. L'objectiu èra de redurre l'influéncia de l'OLP, mas las operacions venguèron de sietges vertadiers. Lo camp de Sabra foguèt destruch, mas Chatila e Burj El Barajneh resistiguèron. Finalament, Siria demandèt a de movements palestinians opausats a l'OLP d'achabar l'expulsion dels partisans de Yasser Arafat en junh-julhet de 1988^[1]. Aquelos combats afebliguèron lo movement Amal car una partia de sos combatents desaprovèron l'ofensiva. Jonhèron lo Hezbollah. Aquò suscitèt una rivalitat importanta entre las doas organizacions e menèt a un conflicte intershiita en 1988-1989. Foguèt reglat en novembre de 1990 amb un acòrdi de partiment dau poder e dau territòri shiita.

Enfin, lo darrier episòdi important de la guèrra foguèt lo conflicte entre los crestians e los Sirians. Comencèt amb una crisi interna al camp crestian que foguèt pas capable de designar un president a la fin dau mandat d'Amine Gemayel en setembre de 1988. Lo chef de l'armaa libanesa, lo generau Michel Aoun, formèt alora un govern e ordonèt a sas fòrças d'atacas las tropas sirianas. Aquò entraïnèt la destruccion d'una partia importanta de las tropas libanesas crestianas e accelerèt la fin de la guèrra : lo 5 de novembre de 1989, foguèron signats los acòrdis de Taif que marquèron la fin de la guèrra.

Consequéncias

Article detalhat: Acòrdis de Taif.

La Guèrra Civila Libanesa foguèt un conflicte murtrier amb la mòrt de 150 000 a 250 000 personas sus una populacion de 4 milions d'abitants a la fin dels ans 1980. 200 000 blessats e un milion de desplaçats foguèron pereu recensats. Lo cost economic foguèt egalament important amb de destruccions estimaas a 20 miliards de dolars e Liban perdiguèt sa plaça economica en Orient Mejan.

Politicament, las diferentas comunautats acceptèron una restauracion dau sistema politic anterior amb una leugiera evolucion regardant lo partiment del poder. De 55/45 en favor dels crestians en 1943, passèt a 50/50. Los diferents movements deguèron rendre sas armas pesucas a l'armaa libanesa. L'unica excepcion foguèt Hezbollah que gardèt son arsenau per combatre Israèl en Sud-Liban. Lo païs foguèt pereu ocupat militarament per Siria, ocupacion que durèt dinque a 2005. Aquò permetèt d'estabilizar la situacion politica, mas Liban venguèt una mena de protectorat sirian dinque a la chute dau regime al-Assad.