ਇਜ਼ਰਾਇਲ

ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ From Wikipedia, the free encyclopedia

ਇਜ਼ਰਾਇਲ
Remove ads

ਇਸਰਾਈਲ (ਇਬਰਾਨੀ: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל, ਮੇਦਿਨਤ ਯਿਸਰਾਏਲ; دَوْلَةْ إِسْرَائِيل, ਦੌਲਤ ਇਸਰਾਈਲ) ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣ ਭੂ-ਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਨੋਕ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਲੇਬਨਾਨ ਹੈ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਹੈ। ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਇਤਹਾਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਤਹਾਸ ਅਤੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦਾ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਨਾਮ ਈਸਾਈਅਤ, ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯਹੂਦੀ, ਮਧਿਅਪੂਰਬ ਅਤੇ ਯੂਰੋਪ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਏ ਸਨ। ਉਂਨੀਵੀ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪੂਰਬਾਰਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੋਪ ਵਿੱਚ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਯੂਰੋਪੀ (ਅਤੇ ਹੋਰ) ਯਹੂਦੀ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਸੰਨ 1948 ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਇਸਰਾਇਲ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਇਸਰਾਇਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਪਰ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਅਵੀਵ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਇਬਰਾਨੀ (ਹਿਬਰੂ) ਹੈ, ਜੋ ਸੱਜੇ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਨੂੰ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਰਾਇਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੱਥ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਰਾਜ, ਰਾਜਧਾਨੀਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ...
Remove ads

ਨਾਮ

ਇਸਰਾਇਲ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਬਾਈਬਲ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਬਾਈਬਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰੱਬ ਦੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਦੇ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਲੜਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੈਕਬ ਦਾ ਨਾਮ ਇਸਰਾਇਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਉਸੀ ਸਮੇਂ (ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ) ਤੋਂ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮੀ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਆਜਾਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮਾਂ

ਦੂਸਰੀ ਸੰਸਾਰ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਕਤ ਪਰਿਸਤਿਥੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਵਾਦ ਯਹੂਦੀ ਸਮੁਦਾਏ ਦੇ ਨਾਲ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਚੁਕਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਤਰਫ ਹਗਨਾ, ਇਰਗੁਨ ਅਤੇ ਲੋਹੀ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹਿੰਸਾਤਮਕ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਵੀਹ ਹਜ਼ਾਰਯਹੂਦੀ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਇਜਰਾਇਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਮੰਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਸੰਨ 1947 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਉਪਾਅ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਅਰਬ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਦੋਨਾਂ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਦੇ ਲੋਕ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਫਿਲਿਸਤੀਨ ਦੇ ਵਿਭਾਜਨ ਨੂੰ(ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦੇ 181 ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ) ਨਵੰਬਰ 29, 1947 ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਜਿਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਭਾਜਨ ਦੋ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯਹੂਦੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੇਰੁਸਲੇਮ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਕਰਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਤੀ ਗਈ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਜੇਰੁਸਲੇਮ ਨੂੰ ਸਰਪਸ ਸਪੇਕਟਰੁਮ (curpus spectrum) ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਤੁਰੰਤ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਵਹੀਂ ਅਰਬ ਸਮੁਦਾਏ ਨੇ 1 ਨਵੰਬਰ 1947 ਤਿੰਨ ਦੇਨਾਂ ਦੇ ਬੰਦ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਘਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 250,000 ਫ਼ਲਿਸਤੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।14 ਮਈ 1948 ਨੂੰ ਯਹੂਦੀ ਸਮੁਦਾਏ ਨੇ ਬ੍ਰਟਿਸ਼ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਜਰਾਇਲ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ,ਉਦੋਂ ਸੀਰੀਆ, ਲੀਬਿਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਨੇ ਇਜਰਾਇਲ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ 1948 ਦੇ ਅਰਬ- ਇਜਰਾਇਲ ਲੜਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਸਾਉਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਵੀ ਤਦ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਭੇਜਕੇ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਲੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਯਮਨ ਵੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ, ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੜਾਈ ਰੁਕਣ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਹਈ ਅਤੇ ਜੋਰਡਨ ਅਤੇ ਇਸਰਾਇਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੀਮਾ ਰੇਖਾ ਅਵਤਰਿਤ ਹੁਈ ਜਿਵੇਂ green line (ਹਰੀ ਰੇਖਾ) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਨੇ ਗਾਜਾ ਪੱਟੀ ਉੱਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਕਰੀਬ 700000 ਫਿਲਿਸਤੀਨ ਇਸ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ। ਇਜਰਾਇਲ ਨੇ 11 ਮਈ, 1949 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਮਝੋਤੇ

ਜਦੋਂ ਅਰਬ ਸਮੁਦਾਇ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗਮਾਲ ਅਬਦੁਲ ਨਸੀਰ ਨੇ ਇਜਰਾਇਲ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ 1966 ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ-ਅਰਬ ਲੜਾਈ ਹੋਈ।1967 ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਲ ਨੂੰ ਸਨਾਈ ਪਨਿਸੁਲੇਨਾ (1957) ਨੂੰ ਬਹਾਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ ਦੀ ਮਰਨਾ-ਜੰਮਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੂਨ 5,1967 ਨੂੰ ਇਜਰਾਇਲ ਨੇ ਮਿਸਰ ਜੋਰਡਨ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਾਈ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 6 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਰਬ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਉਸਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਭੁਸੱਤਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਜਰਾਇਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਪਸਤੀਥ ਫਲਿਸਤੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਸਹਿਣਾ ਪਿਆ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੀ ਫਿਲਿਸਤੀਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਓਰਗੇਨਾਇਜੇਸ਼ਨ (ਪੀ.ਏਲ.ਓ) ਜੋ 1964 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।1960 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 1970 ਤੱਕ ਇਜਰਾਇਲ ਉੱਤੇ ਕਈ ਹਮਲੇ ਹੋਏ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1972 ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ ਉੱਤੇ ਮੁਨਿਚ ਓਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹਮਲਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ 6, 1973 ਨੂੰ ਸਿਰਿਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੁਆਰਾ ਇਜਰਾਇਲ ਉੱਤੇ ਅਚਾਨਕ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਇਜਰਾਇਲੀ ਦਿਨ ਲੂਣ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਚੁੱਕਣਾ ਪਿਆ। 1976 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਜਰਾਇਲ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਵੱਡੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ 95 ਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਛਡਾਇਆ। 1977 ਦੇ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਲੇਬਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹਾਰ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਮੇਨਾਚਿਮ ਬੇਗਿਨ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਏ ਉਦੋਂ ਅਰਬ ਨੇਤਾ ਅਨਵਰ ਸੱਦਾਤ ਨੇ ਇਸਰਾਇਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਇਸਰਾਇਲ ਮਿਸ਼ਰ ਸਮਝੋਤੇ ਦੀ ਨੀਂਹ ਕਿਹਾ। 11 ਮਾਰਚ 1978 ਵਿੱਚ ਲੇਬਨਾਨ ਵਲੋਂ ਆਏ ਪੀ . ਏਲ . ਓ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ 35 ਇਜਰਾਇਲੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ 75 ਨੂੰ ਜਖ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ ਨੇ ਲਿਬਨਾਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੀ.ਏਲ.ਓ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਭਾਗ ਖੜੇ ਹੋਏ. 1980 ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ ਨੇ ਜੇਰੁਸਲੇਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਕਰਕ੍ਰੇ ਅਰਬ ਸਮੁਦਾਏ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਜੂਨ 7, 1981 ਵਿੱਚ ਇਜਰਾਇਲ ਨੇ ਇਰਾਕ ਦਾ ਸੋਲੋ ਪਰਮਾਣੂ ਸੈਂਟਰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ

ਹਵਾਲੇ

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads