ਦਾਨ
ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਕਲਪ ਜੋ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਦਾਨ (ਦੇਵਨਾਗਰੀ:दान ਅੰਗਰੇਜੀ :Dāna (donation )[1] ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪਾਲੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਦਾਰਤਾ, ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਕੁਝ ਦੇਣ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[2][3]
.jpg)
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ, ਜੈਨ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਦਾਨ ਉਦਾਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਕਟ ਜਾਂ ਲੋੜ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਜਨਤਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[4]
ਦਾਨ ਭਾਰਤੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਭਿਆਸ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[5][6]
Remove ads
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
ਦਾਨ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: दान) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕੁਝ ਦੇਣਾ ਦਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ(ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ) ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[7] ਹੋਰ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਰਜ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8] ਦਾਨ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੋਪਾਕਾਰਾ (ਤ੍ਰਿਕਾਰਾ) ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕੰਮ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ; ਦੱਖਣਾ (ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ) ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਂ ਫੀਸ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਭਿਕਸ਼ਾ () ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਭੀਖ।) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਦਾਨ ਦੇਣਾ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਰਜ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਦਾਨ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੋਪਾਕਾਰ (परोपकार) ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕੰਮ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ;[9] ਦੱਖਣਾ (दक्षिणा) ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਰਾਸ਼ੀ (ਫੀਸ, शुल्क) ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਸਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਭਿਕਸ਼ਾ (भिक्षा) ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਭੀਖ।[10]
ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਝੀ ਜਾਂ ਪਛਾਣੀ ਗਈ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[13]
ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਾਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਜਨਤਕ ਲਾਭ ਲਈ ਦਾਨ ਜਾਂ ਦਾਨ ਦੀ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਉਤਸਰਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਰੈਸਟ ਹਾਊਸ, ਸਕੂਲ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਖੂਹ ਬਣਾਉਣਾ, ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣਾ, ਜਾਂ ਦੇਖਭਾਲ ਸਹੂਲਤ ਬਣਾਉਣਾ, ਆਦਿ 'ਤੇ ਹੈ।[14]: 54–62
ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ
ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਗਵੇਦ 'ਚ ਦਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚਾ ਹੈ।[11] ਰਿਗਵੇਦ ਇਸ ਨੂੰ ਸਤਿਆ "ਸੱਚ" ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਜਨ ਵਿੱਚ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੋਸ਼ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[11] ਇਹ ਆਪਣੇ ਭਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਜੜ੍ਹ, ਦਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਖੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ 17.20 ਤੋਂ 17.22 ਤੱਕ ਦਾਨ ਦੇ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।[12]: 653–655 ਇਹ 17.20 ਆਇਤ ਵਿੱਚ ਸਾਤਵਿਕਮ (ਚੰਗਾ, ਗਿਆਨਵਾਨ, ਸ਼ੁੱਧ) ਦਾਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾ, ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 17.21 ਆਇਤ ਵਿੱਚ ਰਜਸ (ਜਨੂੰਨ, ਅਹੰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ, ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ) ਦਾਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੁਝ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲ, ਜਾਂ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ, ਜਾਂ ਬੇਰੁਖੀ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 17.22 ਆਇਤ ਵਿੱਚ ਤਮਸ (ਅਗਿਆਨ, ਹਨੇਰਾ, ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ) ਦਾਨ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਗਲਤ ਜਗ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਅਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀ(ਆਂ) ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ 17 ਵਿੱਚ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਸਾਤਵਿਕਮ ਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਦਾਨ ਦਾ ਚੰਗਾ ਰੂਪ ਬਿਹਤਰ ਹੈ; ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਤਾਮਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[4]: 634–661 ਹਿੰਦੂ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[13]
Learn three cardinal virtues — self restraint, charity and compassion for all life.|Brihadaranyaka Upanishad, V.ii.3|[14][15]}}
Chandogya Upanishad, Book III, similarly, states that a virtuous life requires: tapas (asceticism), dāna (charity), arjava (straightforwardness), ahimsa (non-injury to all sentinent beings) and satyavacana (truthfulness).[14]
ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਆਦਿ ਪਰਵ, ਅਧਿਆਇ 91 ਵਿੱਚ, ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਧਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ; ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਪਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ; ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ; ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਉਹ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[16]: 3–4 ਆਦਿ ਪਰਵ ਦੇ ਅਧਿਆਇ 87 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮਿੱਠੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਕਠੋਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਨ ਪਰਵ, ਅਧਿਆਇ 194 ਵਿੱਚ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ, "ਨੀਚ ਨੂੰ ਦਾਨ ਨਾਲ, ਅਸੱਤ ਨੂੰ ਸੱਚ ਨਾਲ, ਦੁਸ਼ਟ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਜਿੱਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ"।[17]: 6 ਅਧਿਆਇ 58 ਵਿੱਚ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਪਰਵ, ਜਨਤਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।[18] ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਚਰਚਾ ਦਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਹਨੇਰੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਦੀਵੇ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।[6] ਅਧਿਆਇ 58 ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜਨਤਕ ਬਗੀਚੇ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਅਜਨਬੀਆਂ ਨੂੰ ਫਲ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਛਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਦਾਨ ਦੇ ਗੁਣਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[18] ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ 13ਵੇਂ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅਧਿਆਇ 59 ਵਿੱਚ, ਯੁਧਿਸ਼ਠਰ ਅਤੇ ਭੀਸ਼ਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ:
ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਨੇਹ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੱਟ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼, ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਿਆਲਤਾ ਅਤੇ ਉਪਕਾਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ, ਜੋ ਵੀ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਬਿਨਾ ਦਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਸੋਚੇ, ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤੋਹਫ਼ੇ (ਦਾਨ) ਬਣਦੇ ਹਨ।
— ਮਹਾਭਾਰਤ, XIII.59[5]
ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਦਾਨ ਕਦੋਂ ਸਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਇਹ ਅਣਉਚਿਤ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ 8, ਅਧਿਆਇ 19, 36ਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਾਨ ਅਣਉਚਿਤ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਨਿਰਭਰ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਜੀਵਨ-ਨਿਰਬਾਹ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਾਹਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਧਾਰਨ ਜੀਵਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[14]:9[19]
ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਤਿਰੂਕੁਰਾਲ, ਜੋ ਕਿ 200 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ 400 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਇ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿਆਰੀਆਂ ਕਲਾਸਿਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ
ਦਾਨ ਨੂੰ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ, ਦਾਨਕੰਨਿਆਦਾਨ (कन्यादान) ਉਸ ਰਸਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਪਿਤਾ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਰਮ (ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜੀਵਨ), ਅਰਥ (ਧਨ) ਅਤੇ ਕਾਮ (ਪਿਆਰ) ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਅਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਲਾੜਾ ਲਾੜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।[20]
ਦਾਨ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਗੋਦਾਨਾ (ਗਊ ਦਾ ਦਾਨ),[21] ਭੂਦਾਨ (ਭੂਮੀ ਦਾ ਦਾਨ), ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਦਾਨ ਜਾਂ ਗਿਆਨਦਾਨ (ਵਿਦਿਆਦਾਨ, ਗਿਆਨਦਾਨ): ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਔਸ਼ਧਾਨ: ਬਿਮਾਰ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਦਾਨ (ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਡਰ, ਅਭਯਾਦਨਾ), ਅਭਯਾਦਨਾ; ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ (ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੱਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ), ਅਤੇ ਅੰਨਦਾਨ: ਗਰੀਬਾਂ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ।[22]
ਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੇਕ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[23] ਕੁਝ ਗ੍ਰੰਥ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਤਰਕ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਾਨ ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਦਾਨ ਕਾਰਜ ਪਰਸਪਰਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੰਗੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[23] {{Blockquote|
Living creatures get influenced through dānam,
Enemies lose hostility through dānam,
A stranger may become a loved one through dānam,
Vices are killed by dānam.
ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਆਸ ਸੰਹਿਤਾ, ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਰਸਪਰਤਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਮਜਾਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਦਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਣ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਉੱਚਾ ਉੱਠਦਾ ਹੈ।[24] ਇਹ ਲਿਖਤਾਂ ਅਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸੱਟ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦਾਨ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ-ਆਦਰਸ਼ਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਦਰਭ ਹੈ।[23] ਦਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਮਿਹਨਤ ਲਈ ਦਾਨੀ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਓਨੀ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਦਾਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਾਨੀ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਦਾਨੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਵਿਤ ਵਾਪਸੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਯਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[23] ਕੁਝ ਮੱਧਯੁਗੀ ਯੁੱਗ ਦੇ ਲੇਖਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸ਼ਰਧਾ (ਵਿਸ਼ਵਾਸ) ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਚੰਗੀ ਇੱਛਾ, ਖੁਸ਼ੀ, ਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਨਸੁਆ (ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਕਮੀਆਂ ਲੱਭਣ) ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੇਣ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[25]: 196–197
- 196–197 ਕੋਹਲਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਇਹ ਵਿਦਵਾਨ [ਨਿਰਧਾਰਤ] ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, "ਨਿਰਵਿਵਾਦ ਮਹਿਮਾਨ ਨਿਵਾਜ਼ੀ" ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਜਿੱਥੇ ਦਾਨ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।: 196–197
ਇਤਹਾਸਕ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੀਨੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀ, ਜ਼ੁਆਨਜ਼ਾਂਗ, ਆਪਣੀ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਣਿਆ-ਸ਼ਾਲਾਵਾਂ (ਚੰਗਿਆਈ, ਗੁਣ, ਦਾਨ ਦੇ ਘਰ) ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।[26][27] ਉਹ ਟੱਕਾ (ਪੰਜਾਬ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੇ ਦੇਵ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਮੂਲਸਥਾਨਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਦੇਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਪੁਣਿਆਸਾਲਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ, ਦਰਜ ਜ਼ੁਆਨਜ਼ਾਂਗ, ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਬਦਕਿਸਮਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ, ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬੇਸਹਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਇੰਨੇ ਆਮ ਸਨ, ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ, ਕਿ "[ਉਸ ਵਰਗੇ] ਯਾਤਰੀ ਕਦੇ ਵੀ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ।"[26]
ਅਲ-ਬੀਰੂਨੀ, ਫਾਰਸੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਜੋ ਲਗਭਗ 1017 ਈਸਵੀ ਤੋਂ 16 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਰਿਹਾ, ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਅਤੇ ਦਾਨ ਦੇਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਠਹਿਰਨ ਦੌਰਾਨ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ, "ਉਨ੍ਹਾਂ (ਹਿੰਦੂਆਂ) ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਦਾਨ ਦੇਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।"[28]
ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਰਚਣਾ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ। ਕੁਝ ਇਸ ਦਾ ਨੌਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਦਾਨ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।[29] ਦੂਸਰੇ ਇਸ ਆਮਦਨ (ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਨੂੰ ਚਾਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਆਮ ਖਰਚਿਆਂ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਇੱਕ ਨੇਕ ਮਨ ਦੇ ਉਦਾਰ ਕੰਮਾਂ ਲਈ, ਤੀਜਾ ਦਾਨ ਲਈ, ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ।
— ਅਬੂ ਰੇਹਾਨ ਅਲ-ਬੀਰੂਨੀ, ਤਾਰੀਖ਼ ਅਲ-ਹਿੰਦ, 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ[28] ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੌਲਟਰੀ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਜਾਂ ਚਥਰਾਮ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਸਤਰਾਮ, ਹਿੰਦੂ ਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਤਰਾਮ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਆਸਰਾ (ਆਰਾਮ ਘਰ) ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।[30]
ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬਰਟਨ ਸਟਾਈਨ[33] ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਮੰਦਰਾਂ ਨੇ ਚੋਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਜੇਨਗਰ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪਹਿਲੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਈਸਵੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਤੋਂ ਦਾਨ (ਮੇਲਵਰਮ) ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ।[31] ਇਹਨਾਂ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਿਰ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਸੁਧਾਰ ਵਰਗੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[32][33]
Remove ads
ਬੁੱਧ ਧਰਮ
ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਜ ਵਜੋਂ ਦਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਮੱਠ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੋਧੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿਚ, ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਦਲਣ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[34]
ਜੈਨ ਧਰਮ
ਦਾਨ, ਮਿਤਕਸਾਰ ਅਤੇ ਵਾਹਨੀ ਪੁਰਾਣ ਵਰਗੇ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਣ ਅਤੇ ਕਰਤੱਵ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦਇਆ ਦਾ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[35] ਅਤੇ ਇਹ ਭੌਤਿਕ ਲਾਭ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਦਾਨਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ: ਅਹਾਰ-ਦਾਨ (ਭੋਜਨ ਦਾ ਦਾਨ), ਔਸਧ-ਦਾਨ (ਦਵਾਈ ਦਾ ਦਾਨ), ਗਿਆਨ-ਦਾਨ (ਗਿਆਨ ਦਾ ਦਾਨ) ਅਤੇ ਅਭਿਆ-ਦਾਨ (ਡਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇਣਾ, ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣਾ)ਆਦਿ।[36]
ਸਿੱਖ ਧਰਮ
ਦਾਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੰਡ ਛਕੋ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਫਰਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਰਤੱਵ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਦਾਨ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[37]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਹਵਾਲੇ
ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads