ਦੌਧਰ
ਮੋਗੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪਿੰਡ From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਦੌਧਰ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 28,345 ਹੈ। ਦੌਧਰ[1] ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-ਇੱਕ ਨੂੰ ਦੌਧਰ ਗਰਬੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦੌਧਰ ਸ਼ਾਰਕੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੌਧਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਰਪੰਚ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੌਧਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੌਧਰ ਕੋਲ ਇੱਕ ਟੀਮ, ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ, ਕਬੱਡੀ ਟੀਮ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨੀ ਕਿੱਤੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਹ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਲਾਕ ਮੋਗਾ-1 ਵਿੱਚ ਹੈ।[2] ਦੌਧਰ ਜਗਰਾਉਂ ਤੋਂ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (9.9 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਮੋਗਾ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (12 ਮੀਲ) ਦੂਰ ਹੈ।
Remove ads
ਵੱਡਾ ਡੇਰਾ ਦੌਧਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
 | ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ (ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ)। (ਸਤੰਬਰ 2025) |
ਦੌਧਰ ਡੇਰਾ, ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ, ਜਿਸਨੂੰ ਵੱਡਾ ਡੇਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 1859 ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਸੁਧ ਸਿੰਘ (ਮ੍ਰਿਤਕ 1882) ਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੌਧਰ ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੁਧ ਸਿੰਘ ਮਾਣੂਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਰਮਲਾ ਸੰਤ ਠਾਕੁਰ ਦੀਦਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚੇਲਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਬੈਰਾਗੀ ਸਾਧੂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਮੁਲਾਕਾਤ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁਖੀ ਦਾ ਦਰਬਾਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ ਜਿੱਥੋਂ ਉਹ 1857 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਸਮੇਂ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਸੁਧ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।
ਮਹੰਤ ਵੀਰ ਸਿੰਘ (1902), ਜੋ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਏ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਪੁੰਨ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਚੇਲੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਭਗਤੀ ਸੰਗੀਤ, ਸਾਜ਼-ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵੋਕਲ ਦੀਆਂ ਸੂਖਮ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਖਾਏ ਗਏ ਸਾਜ਼ ਸਨ ਸਾਰੰਦਾ, ਸਿਤਾਰ, ਤਨਪੁਰਾ, ਤੌਸ, ਤਬਲਾ ਅਤੇ ਢੋਲਕੀ (ਢੋਲ), ਝਾਂਝ, ਚਿਮਟਾ ਖਰਤਾਲ ਅਤੇ ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ। ਅਗਲੇ ਮਹੰਤ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਪੁਜਾਰੀ, ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ (ਸੀ. 1860-1937) ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਾਬੀਆ ਵਜਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਬਣਾਇਆ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਬਲਕਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਾਠ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ, ਗੁਰਮੁਖੀ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਅੰਨ੍ਹੇ, ਅਪਾਹਜਾਂ ਅਤੇ ਅਨਾਥਾਂ ਨੂੰ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਉਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵਧ ਕੇ ਲਗਭਗ 150 ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡੇਰਾ ਨੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਪਿੰਡਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਧਨੀ ਖ਼ੁਰਦ, ਮੱਲੇਆਣਾ, ਬੁੱਟਰ ਅਤੇ ਜਗਰਾਂਉ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ। 28 ਜੁਲਾਈ 1937 ਨੂੰ ਮਹੰਤ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਗਈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰੁਟੀਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਣੀ 'ਤੇ ਕਥਾ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਣ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚੌਕੀ ਜਾਂ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਸੈਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਕਾ ਲੰਗਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਆਮ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਕੱਠ ਸਿੱਖ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨਾਂ ਅਤੇ ਮਹੰਤ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬਰਸੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।
Remove ads
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਆਕਤੀ
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads