ਨਬਨੀਤਾ ਦੇਵ ਸੇਨ

ਨਬਨੀਤਾ ਦੇਵ ਸੇਨ (ਨਬੋਨੀਤਾ ਦੇਵ ਸੇਨ) (13 ਜਨਵਰੀ 1938 - 7 ਨਵੰਬਰ 2019) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ। ਕਲਾ ਅਤੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਈ ਅਤੇ ਕਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ: ਕਵਿਤਾ, ਨਾਵਲ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਨਾਟਕ, ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਨਾ, ਨਿੱਜੀ ਲੇਖ, ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ, ਹਾਸਰਸੀ ਟੋਟੇ, ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ। ਉਸਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਅਤੇ 1999 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ

ਦੇਵ ਸੇਨ ਦਾ ਜਨਮ ਕਲਕੱਤਾ (ਹੁਣ ਕੋਲਕਾਤਾ) ਵਿੱਚ 13 ਜਨਵਰੀ 1938 ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਕਵੀ-ਜੋੜੀ ਨਰਿੰਦਰ ਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਧਰਾਣੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਔਲਾਦ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਅਪਰਾਜਿਤਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਕਲਮੀ ਨਾਮ ਹੇਠ ਲਿਖਤ ਲਿਖੀ।^[1][2][3][4] ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।^[5][6]

ਉਸਦੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ, 1943 ਦੇ ਬੰਗਾਲ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕਲਕੱਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।^[7] ਉਸਨੇ ਗੋਖਲੇ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਲੇਡੀ ਬ੍ਰਾਬਰਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।

ਉਸਨੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕਲਕੱਤਾ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਕਾਲਜ) ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ,^[5][8] ਅਤੇ ਜਾਧਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਸਨੇ 1958 ਵਿੱਚ ਐਮਏ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।^[3] ਉਸਨੇ 1961 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਮ.ਏ. (ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਨਾਲ) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1964 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆਨਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ 2013 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਅੰਤਰਾ (ਸੱਜੇ) ਨਾਲ ਨਬਨੀਤਾ ਦੇਵ ਸੇਨ

1959 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਲੈਕਚਰਾਰ, ਅਮਰਤਿਆ ਸੇਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।^[2][3][8] ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਚਲੀ ਗਈ^[5] ਅਤੇ ਉਹ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਅੰਤਰਾ ਦੇਵ ਸੇਨ ਅਤੇ ਨੰਦਨਾ ਸੇਨ ਦੇ ਮਾਪੇ ਬਣ ਗਏ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਬਰਕਲੇ ਵਿਖੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਨਿਊਨਹੈਮ ਕਾਲਜ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਵਿਖੇ ਪੋਸਟ-ਡਾਕਟੋਰਲ ਖੋਜ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ1।^[9]