ਸਮਰਕੰਦ

ਸਮਰਕੰਦ (ਉਜਬੇਕ: Samarqand, Самарқанд, ਫਾਰਸੀ: سمرقند, UniPers: Samarqand)^[1] ਉਜਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਗਰ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਨਗਰ ਹੈ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਨਜ਼ਰ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਗਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਰੇਸ਼ਮ ਰਸਤਾ ਉੱਤੇ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਬਰ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਬਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਸ਼ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਭੱਜਕੇ ਕਾਬਲ ਆਇਆ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੀਬੀ ਖਾਨਿਮ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ੨੦੦੧ ਵਿੱਚ ਯੂਨੇਸਕੋ ਨੇ ਇਸ ੨੭੫੦ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਅਮਾਨਤ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ। ਇਸਦਾ ਉਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਹੈ: ਸਮਰਕੰਦ-ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਚੁਰਾਹਾ।

ਸਮਰਕੰਦ ਸਮਰਕੰਦ / Самарқанд / سمرقند
ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਚੌਕ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼
Seal
Country	ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ
ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ	ਸਮਰਕੰਦ
ਉੱਚਾਈ	702 m (2,303 ft)
ਆਬਾਦੀ  (2008)
• ਸ਼ਹਿਰ	5,96,300
• ਸ਼ਹਿਰੀ	6,43,970
• ਮੈਟਰੋ	7,08,000
Languages	ਉਜ਼ਬੇਕ, ਤਾਜ਼ਿਕ, ਰਸੀਆ
ਵੈੱਬਸਾਈਟ	http://www.samarkand.info/

ਸਮਰਕੰਦ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ

ਹਾਲਤ: 39°39 ਉ. ਅ.,ਅਤੇ 66°56 ਪੂ.ਦੇ.। ਇਹ ਮੰਗੋਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੈਮੂਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਿਹਾ। ਸਮਰਕੰਦ^[2] ਵਲੋਂ 719 ਮੀਟਰ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ, ਜਰਫ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਥੇ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ੇ ਬਾਗਵਾਨੀ,ਧਾਤੁ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦਾ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ, ਰੇਸ਼ਮ ਕਣਕ, ਚਾਵਲ, ਘੋੜਾ, ਖੱਚਰ, ਫਲ ਇਤਆਦਿ ਬਾਗਵਾਨੀ, ਧਾਤੁ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦਾ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ, ਰੇਸ਼ਮ, ਕਣਕ, ਚਾਵਲ, ਘੋੜਾ, ਖੱਚਰ, ਫਲ ਇਤਆਦਿ ਦਾ ਵਪਾਰ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਿਗਿਸਤਾਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਚੁਰਾਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉੱਤੇ ਵੱਖਰਾ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਪੱਥਰਾਂ ਵਲੋਂ ਨਿਰਮਿਤ ਕਲਾਤਮਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਬਾਗਲ ਦੇ ਬਾਹਰ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਹਲ ਹਨ। ਈਸਾ ਪੂਰਵ 329 ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ‌ ਨੇ ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। 1221 ਈ. ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਗਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ। 10,000 ਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਚੰਗੇਜ ਖਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ। 1369 ਈ. ਵਿੱਚ ਤੈਮੂਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ। 18ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੀਨ ਦਾ ਭਾਗ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਬੁਖਾਰੇ ਦੇ ਅਮੀਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਨ‌ 1868 ਈ. ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦਾ ਭਾਗ ਬਣ ਗਿਆ।

ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਦਿਅਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਗਠਨ (ਯੁਨੈਸਕੋ) ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਟਿਕਾਣਾ ਨੇ 2001 ਵਿੱਚ ਸਮਰਕੰਦ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ|^[3]