ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ

ਅਹਿਮਦ ਸਲਮਾਨ ਰੁਸਦੀ (Kashmiri: احمد سلمان رشدی ; ਜਨਮ 19 ਜੂਨ 1947), ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਬੰਧਕਾਰ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਮਿਡਨਾਈਟ ਚਿਲਡਰਨ ਨਾਮੀ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਸੰਨ 1981 ਵਿੱਚ ਬੁਕਰ ਇਨਾਮ ਮਿਲਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਗਈ। 1988 ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ 'ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਆਇਤਾਂ' (The Satanic Verses) ਨਾਮੀ ਉਸਦੇ ਚੌਥੇ ਨਾਵਲ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਵਿਵਾਦ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਹੋਇਆ। ਇਸਦੇ ਦੌਰਾਨ ਰੁਸ਼ਦੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਧਮਕੀ ਅਤੇ 14 ਫਰਵਰੀ, 1989 ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸੁਪਰੀਮ ਨੇਤਾ ਅਯਾਤੁੱਲਾ ਰੂਹੋੱਲਾਹ ਖੋਮੈਨੀ ਦੁਆਰਾ ਫਤਵਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਕਾਰਨ, ਰੁਸ਼ਦੀ ਨੇ ਲੱਗਪਗ ਇੱਕ ਦਹਾਕਾ, ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ, ਜਿਸਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਦੇ-ਕਦਾਈ ਹੀ ਉਹ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 1993 ਵਿੱਚ, ਉਹਨੂੰ ‘ਬੁੱਕਰਾਂ ਦਾ ਬੁੱਕਰ’ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲਿਆ। ਇਹ ਉਸਦੇ ਨਾਵਲ ‘ਮਿਡਨਾਈਟਸ ਚਿਲਡਰਨ’ ਲਈ ਪੰਝੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਬੁੱਕਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਬੁੱਕਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭਨਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਨਮਾਨ ਮੈਡਲ ਸੀ।

ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ
ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ 2012 ਤਰਿਬੇਕਾ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਸਮੇਂ ਵੈਨਿਟੀ ਫੇਅਰ (ਰਸਾਲਾ) ਪਾਰਟੀ ਵਿਖੇ
ਜਨਮ	ਅਹਮਦ ਸਲਮਾਨ ਰਸ਼ਦੀ 19 ਜੂਨ 1947 (ਉਮਰ: 65) ਬੰਬੇ, ਬੰਬੇ ਪਰੈਜੀਡੈਂਸੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ)
ਨਾਗਰਿਕਤਾ	ਬਰਤਾਨਵੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਕਿੰਗ'ਜ ਕਾਲਜ, ਕੈਮਬਰਿਜ
ਪੇਸ਼ਾ	ਲੇਖਕ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਕਲਾਰਿਸਾ ਲੁਆਰਦ (1976–1987) ਮਾਰੀਅੰਨੇ ਵਿਗਿਨਜ (1988–1993) ਐਲਿਜਾਬੈਥ ਵੈਸਟ (1997–2004) ਪਦਮਾ ਲਕਸ਼ਮੀ(2004–2007)
ਬੱਚੇ	2 ਪੁੱਤਰ

ਜੀਵਨ

ਅਨੀਸ ਅਹਿਮਦ ਰੁਸ਼ਦੀ, (ਕੈਮਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਵਕੀਲ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਬਣੇ) ਅਤੇ ਨੇਗਿਨ ਭੱਟ, (ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾ) ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੇਟੇ ਸਲਮਾਨ ਰੁਸ਼ਦੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬੰਬਈ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ), ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ ਤੇ 19 ਜੂਨ 1947 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਾਪੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪਿਛੋਕੜ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਾਈਚਰ ਸੀ।^[1][2][3] ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਭੈਣਾਂ ਸਨ।^[4] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੈਥੇਡਰਲ ਐਂਡ ਜਾਨ ਕਾਨਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। 1965 ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਰਾਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੋਲ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖਾਰੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵੀ ਉਥੇ ਬਿਤਾਏ। ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੀ ਚਾਰ ਵਾਰ ਸ਼ਾਦੀ ਹੋਈ। ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਕਲੇਰਿੱਸਾ ਲੁਆਰਡ ਨਾਲ ਉਹ 1976 ਤੋਂ 1987 ਤੱਕ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਜਫਰ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਵਲਕਾਰ ਮਾਰਿਆਨ ਵਿਗਿੰਸ ਸਨ; ਇਹ ਸ਼ਾਦੀ 1988 ਨੂੰ ਅਤੇ ਤਲਾਕ 1993 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪਤਨੀ, 1997 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ, ਅਲਿਜਾਬੇਥ ਵੇਸਟ ਸੀ; ਉਸ ਤੋਂ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਮਿਲਣ ਹੈ। 2004 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਮਰੀਕੀ ਐਕਟਰੈਸ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਮਾਡਲ ਪਦਮਾ ਲਕਸ਼ਮੀ, ਅਮਰੀਕੀ ਰੀਅਲਿਟੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪਰੋਗਰਾਮ ਟਾਪ ਸ਼ੇਫ ਦੀ ਮੇਜਬਾਨ, ਨਾਲ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸ਼ਾਦੀ ਵੀ 2 ਜੁਲਾਈ, 2007 ਨੂੰ ਟੁੱਟ ਗਈ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਸ਼ਾਦੀ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਆ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੇਖਣੀ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੁੰਬਈ, ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਐਸਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਬ ਨਾਲ ਘੁਲ ਮਿਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਕਹਿਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ।"^[5] ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਰੁਸ਼ਦੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਦ ਸੈਟੇਨਿਕ ਵਰਸੇਜ ਅਤੇ ਫ਼ਤਵਾ

ਸਤੰਬਰ 1988 ਵਿੱਚ ਸੈਟੇਨਿਕ ਵਰਸੇਜ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸਲਾਮੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤੱਤਕਾਲ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਪਿਆਮਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦਾ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਚਿਤਰਣ। ਸਿਰਲੇਖ ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਿਤ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜਿਕਰ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਤਿੰਨ ਦੇਵੀਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੈਵੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਵਜੋਂ ਮੱਕੇ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੋਹੰਮਦ (ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਮਹਾਉਂਦ) ਨੇ ਕੁਰਾਨ ਵਿੱਚ ਸਤਰਾਂ (ਸੁਰ) ਜੋੜੀਆਂ। ਅਫਵਾਹ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਕੀਤਾ, ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੱਕੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ (ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਸਤਰਾਂ)। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਰਣਨਕਰਤਾ, ਪਾਠਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਵਾਦਿਤ ਸਤਰਾਂ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਆਰਕਏਂਜਲ ਗਿਬਰੀਲ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 14 ਫਰਵਰੀ, 1989 ਨੂੰ ਰੁਸ਼ਦੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨੇ ਦੇ ਫ਼ਤਵੇ ਦੀ ਰੇਡੀਓ ਤੇਹਰਾਨ ਉੱਤੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਈਰਾਨ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਨੇਤਾ ਅਯਾਤੁੱਲਾ ਰੂਹੋੱਲਾਹ ਖੋਮੈਨੀ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਬੇਹੁਰਮਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ (ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਚੌਥਾ ਅਧਿਆਏ ਇੱਕ ਇਮਾਮ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਚਿਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਲਾਵਤਨੀ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ, ਉਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਰੱਖੇ, ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਪਰਤਦਾ ਹੈ। ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੀ ਮੌਤ ਲਈ ਇਨਾਮ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਗਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਉਹ ਪੁਲਿਸ - ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। 7 ਮਾਰਚ, 1989 ਨੂੰ ਯੂਨਾਇਟਡ ਕਿੰਗਡਮ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਨੇ ਰੁਸ਼ਦੀ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਬਿਨਾ ਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜ ਲਏ। ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਫਤਵੇ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਇਆ, ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅੱਗਨੀ ਗੋਲੇ ਬਰਸਾਏ ਗਏ। ਪੱਛਮ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਨੇ ਜਨਤਕ ਰੈਲੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਨੂੰ ਜਲਾਇਆ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਹੋਏ, ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਮਾਰੇ ਵੀ ਗਏ। ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਲੋਕ ਦੰਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ।

ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਹਿਜਬੁੱਲਾਹ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ

3 ਅਗਸਤ, 1989 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਮੁਸਤਫਾ ਮਹਿਮੂਦ ਮਾਜੇਹ, ਪੈਡਿੰਗਟਨ, ਸੇਂਟਰਲ ਲੰਦਨ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ RDX ਵਿਸਫੋਟਕ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਬੰਬ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਬੰਬ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫਟ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਹੋਟਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਮਾਜੇਹ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਅਗਿਆਤ ਇੱਕ ਲੇਬਾਨੀਜ ਸੰਗਠਨ, ਆਰਗਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਆਫ ਦ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਆਫ ਇਸਲਾਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਧਰਮ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਰੁਸ਼ਦੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਮਲੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਤੇਹਰਾਨ ਦੇ ਬੇਹੇਸ਼ਟ-ਏ-ਜਹਰਾ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸਤਫਾ ਮਹਿਮੂਦ ਮਾਜੇਹ ਲਈ ਇੱਕ ਮਕਬਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ, 3 ਅਗਸਤ 1989। ਸਲਮਾਨ ਰੁਸ਼ਦੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਹੀਦ। ਮਾਜੇਹ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸੱਦ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਕ ਵਰਲਡ ਮੂਵਮੈਂਟ ਆਫ ਮਾਰਟਰਸ ਕਮੇਮੋਰੇਸ਼ਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਮਕਬਰੇ ਨੂੰ ਉਸ ਕਬਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ-ਇਰਾਕ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਜਾਰਾਂ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਹਨ। 2006 ਜੀਲੈਂਡਸ-ਪੋਸਟੇਨ ਮੋਹੰਮਦ ਕਾਰਟੂਨ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹਿਜਬੁੱਲਾਹ ਦੇ ਨੇਤਾ ਹਸਨ ਨਸਰੱਲਾਹ ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਗੌੜੇ ਸਲਮਾਨ ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਮਾਮ ਖੋਮੇਨੀ ਦੇ ਫਤਵੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਖੱਪਖਾਨਾ ਜਿਸਨੇ ਡੇਨਮਾਰਕ, ਨਾਰਵੇ ਅਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਪੈਗੰਬਰ ਮੋਹੰਮਦ ਦੀ ਬਦਨਾਮੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰ ਸਕਣਾ। ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਿਆਮਬਰ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।^[6] ਹੇਰਿਟੇਜ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਜੇਮਸ ਫਿਲਿਪਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਮਾਰਚ 1989 ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸਫੋਟ ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਲਈ ਹਿਜਬੁੱਲਾਹ ਦਾ ਇੱਕ ਯਤਨ ਸੀ, ਜੋ ਬੰਬ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸਫੋਟ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿਜਬੁੱਲਾਹ ਕਾਰਕੁਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

*   ਗਰਾਇਮਸ (1975) 
*   ਮਿਡਨਾਇਟਸ ਚਿਲਡਰਨ (1981) 
*   ਸ਼ੇਮ (1983) 
*   ਦ ਜਗੁਆਰ ਸਮਾਇਲ: ਅ ਨਿਕਾਰਾਗੁਆ ਜਰਨੀ (1987) 
*   ਸੈਟੇਨਿਕ ਵਰਸੇਜ (1988) 
*   ਹਾਰੁਨ ਐਂਡ ਦ ਸੀ ਆਫ ਸਟੋਰੀਜ (1990) 
*   ਇਮੇਜਿਨਰੀ ਹੋਮਲੈਂਡਸ: ਏਸੇਜ ਐਂਡ ਕਰਿਟਿਸਿਸਮ 1981 - 1991 (1992) 
*  ਹੋਮਲੇਸ ਬਾਈ ਚਾਇਸ (1992, ਆਰ. ਝਬਵਾਲਾ ਅਤੇ  ਵੀ. ਐੱਸ. ਨਾਇਪਾਲ ਦੇ ਨਾਲ)  
*   ਈਸਟ, ਵੇਸਟ (1994) 
*   ਦ ਮੂਅਰਸ ਲਾਸਟ ਸਾਈ (1995) 
*   ਦ ਫਾਇਰਬਰਡਸ ਨੇਸਟ (1997) 
*   ਦ ਗਰਾਉਂਡ ਬਿਨੀਦ ਹਰ ਫੀਟ (1999) 
*   ਦ ਸਕਰੀਨਪਲੇ ਆਫ ਮਿਡਨਾਇਟਸ ਚਿਲਡਰਨ (1999) 
*   ਫਿਊਰੀ (2001) 
*   ਸਟੈੱਪ ਅਕਰਾਸ ਦਿਸ ਲਕੀਰ: ਕਲੇਕਟੇਡ ਨਾਨਫਿਕਸ਼ਨ 1992 - 2002 (2002) 
*   ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਦ ਕਲਾਉਨ (2005) 
*   ਦ ਏੰਚੇਂਟਰੇਸ ਆਫ ਫਲਾਰੇਂਸ (2008) 
*   ਦ ਬੇਸਟ ਅਮੇਰਿਕਨ ਸ਼ਾਰਟ ਸਟੋਰੀਜ (2008 ,  ਮਹਿਮਾਨ ਸੰਪਾਦਕ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ) 
*   ਇਸ ਦ ਸਾਉਥ   ਦ ਨਿਊ ਯਾਰਕਰ, 18 ਮਈ 2009

ਨਿਬੰਧ

• ਅ ਫਾਇਨ ਪਿਕਲ ਦ ਗਾਰਡੀਅਨ ਫਰਵਰੀ 28, 2009
• ਇਮੇਜਿਨ ਦੇਅਰ ਇਜ ਨੋ ਹੇਵੇਨ, ਸਿਕਸ ਬਿਲੀਅਨਥ ਵਰਲਡ ਸਿਟਿਜਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਪੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਯੋਗਦਾਨ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਉਇਟਗੇਵਰਿਜ ਪੋਡੀਅਮ, ਐਮਸਟਰਡਮ ਦੁਆਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ. ਦ ਗਾਰਡਿਅਨ 16 ਅਕਤੂਬਰ 1999
• ਮੋਹਨਦਾਸ ਗਾਂਧੀ Archived 2009-04-16 at the Wayback Machine.. TIME, 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1998