ਹੰਸਾਨਾਦਮ ਰਗਮ

ਹੰਸਾਨਾਦਮ (ਉਚਾਰਨ ਹਮਸਾਨਦਮ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਸਕੇਲ (ਔਡਵ ਰਾਗਮ) ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "5" ਦਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਉਤਪੰਨ ਪੈਮਾਨੇ (ਜਨਯ ਰਾਗਮ) ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਸੁਰ (ਸੰਗੀਤਕ ਨੋਟਸ) 60 ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ ਨੀਤੀਮਤੀ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।^[1]

  

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਨਾਲ ਹਮਸਾਨਦਮ ਸਕੇਲ

ਹੰਸਾਨਾਦਮ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਮਰੂਪ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰਮ ਅਤੇ ਧੈਵਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਰਗੀਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਡਵ ਰਾਗਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦੋਵਾਂ ਸਕੇਲਾਂ ਵਿੱਚ 5 ਨੋਟ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਅਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋਃ

• ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ2 ਮ2 ਪ ਨੀ3 ਸੰ [a]
• ਆਵਰੋਹਣ :ਸੰ ਨੀ3 ਪ ਮ2 ਰੇ2 ਸ [b]

ਇਹ ਸਕੇਲ ਸ਼ਡਜਮ, ਚਤੁਰੂਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਪੰਚਮ ਅਤੇ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਸੁਰਾਂਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹੋਰ ਢਾਂਚੇ

ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੀਃ

• ਚਡ਼੍ਹਦਾ ਸਕੇਲਃ ਸ ਰੇ2 ਮ2 ਪ ਧ3 ਨੀ3 ਸੰ [c]
• ਉਤਰਦਾ ਸਕੇਲਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ3 ਨੀ3 ਪ ਮ2 ਰੇ2 ਸ [d]

ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚ, ਵਰਤਮਾਨ ਵਰਤੋਂ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ 6 ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਡਵ ਸਕੇਲ) ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕਰਾ ਪ੍ਰਯੋਗ (ਜ਼ਿਗ-ਜ਼ੈਗ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਸਕੇਲ) ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਤਰੂਤੀ ਧੈਵਤਮ ਨੂੰ ਸਕੇਲ ਵਿੱਚ ਜੋਡ਼ਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ

ਹੰਸਾਨਾਦਮ ਦੇ ਨੋਟ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਦੋ ਪੈਂਟਾਟੋਨਿਕ ਰਾਗ, ਗੰਭੀਰਾਨਾਟਾ ਅਤੇ ਭੂਪਾਲਮ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਦਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਲਈ ਗੰਭੀਰਾਨਤਾ 'ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ

ਹੰਸਾਨਾਦਮ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨਃ

• ਕਲਿਆਣ ਰਾਮ ਊਤੁਕਾਡੂ ਸ੍ਰੀ ਵੇੰਕਟਾਕਵੀ ਦੁਆਰਾਊਤੁੱਕਾਡੂ ਸ੍ਰੀ ਵੇੰਕਟਾਕਾਵੀ
• ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਬੰਤੂਰੀਥੀ ਕੋਲੂਵੂ
• ਨਿਏ ਪਰਮੁਕਮ-ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
• ਮੁਥੀਆ ਭਾਗਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਿਪਨਿਧੇ
• ਸ਼੍ਰੀ ਐੱਮ. ਐੱਮ ਦੰਡਪਾਨੀ ਦੇਸੀਕਰ ਦੁਆਰਾ ਪਦ ਵੇੰਡੂਮ
• ਜੀ ਐਨ ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੁਆਰਾ 'ਭਰਮਾ ਈ ਬਲੂਨੀ'
• ਤੰਜਾਵੁਰ ਸੰਕਰਾ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਏਜ਼ਿਲੁਦਈ ਹਮਸਾਨਾਧਮ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਮਿਲ

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਇਰਾਵੁਮ ਨੀਲਾਵੁਮ (ਰਾਗਮ ਸ਼ੁਧਾ ਸਾਰੰਗ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਕਰਨਨ	ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ	ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ
ਕੋਂਜਾ ਨੇਰਮ ਐਨਾਈ (ਰਾਗਮ ਸਾਰੰਗਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਸਿਰੀਥੂ ਵਜ਼ਾ ਵੈਂਡਮ	ਐਮ. ਐਸ. ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ	ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਇਲਕਨਮ ਮਾਰੂਧੋ (ਰਾਗਮ ਸ਼ੁਧਾ ਸਾਰੰਗ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਨਿਜ਼ਲ ਨਿਜਾਮਾਗੀਰਧੂ		ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ
ਅਰੁਵੀ ਮਗਲ (ਰਾਗਮ ਸ਼ੁਧਾ ਸਾਰੰਗ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਜੀਵੰਤੀ	ਵੀ. ਦਕਸ਼ਿਨਾਮੂਰਤੀ	ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਸੂਲਾਮੰਗਲਮ ਰਾਜਲਕਸ਼ਮੀ
ਥੈਂਡਰਲ ਵੰਤੂ ਐਨਾਈ ਥੋਡੁਮ	ਥੰਡਰੇਲ ਐਨਾਈ ਥੋਡੂ	ਇਲੈਅਰਾਜਾ	ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀ
ਕੰਨੀ ਪੋਨੂ	ਨਿਨੈਵੇਲਮ ਨਿਤਿਆ		ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਾਸੁਦੇਵਨ, ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ
ਓਮ ਨਮਾਹਾ	ਇਦਯਾਥਾਈ ਥਿਰੂਦਾਥੇ		ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਸੋਰਗੈਮ ਇੰਡਰਾਲਮ	ਉਰੂ ਵਿੱਟੂ ਉਰੂ ਵੰਤੂ		ਇਲੈਅਰਾਜਾ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਇਸਾਈਇਲ ਥੋਡਾਂਗੁਦਮਾ	ਹੇ ਰਾਮ।		ਅਜੋਏ ਚੱਕਰਵਰਤੀ
ਓਰੂ ਦੇਵਾਥਾਈ ਵੰਤੂ (ਰਾਗਮ ਸ਼ੁਧਾ ਸਾਰੰਗ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਨਾਨ ਸੋਨਾਥੇ ਸੱਤਮ		ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ
ਮਲਾਰਗਲੀ ਮਲਾਰਗਲੀ (ਸ਼ੁਧਸਰੰਗ, ਸਰਸਵਤੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)	ਪਿਆਰ ਪੰਛੀ	ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ	ਹਰੀਹਰਨ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ
ਵਾਯਥੂ ਵਾ ਵਾ	ਥੂਲੁਵਧੋ ਇਲਾਮਾਈ	ਯੁਵਨ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਜਾ	ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ, ਹਰੀਨੀ
ਓਰੂ ਪੂ ਏਜ਼ੂਥੁਮ ਕਵਿਤਾਈ	ਪੂਵੇਲੀ	ਭਾਰਦਵਾਜ	ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ
ਮਾਨਸੂ ਮਾਰੂਗੁਧੇ	ਪੱਲੀਕੂਡਮ		ਨਾਰਾਇਣਨ, ਸੁਬੀਕਸ਼ਾ-ਥੇਨਮੋਝੀ
ਮੰਗਲਮ ਪੋਂਗੀਡਮ	ਵੱਲਾਮਈ ਥਰਾਯੋ		ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
ਪੂ ਵਾਸਮ	ਅੰਬੇ ਸ਼ਿਵਮ	ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ	ਵਿਜੈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਸਾਧਨਾ ਸਰਗਮ
ਮੀਤੂ ਐੱਨਨਾਈ (ਪੱਲਵੀ ਅਨੁਪਲਵੀ ਸਿਰਫ	ਮਾਥੰਗਲ ਏਜ਼ੂ		ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ
ਥਮੀਰਾਬਰਾਨੀ ਆਰੁ	ਸੋਲਾਇਯਾਮਾ	ਦੇਵਾ	ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਮੇਧੁਵਾ ਮੇਧੁਵਾ (ਵਰੁਮਾ)	ਐਨ ਉਈਰ ਸ਼ਾਂਤੀ	ਕੋਨ੍ਨਾਡੀ ਐਡਵਿਨਸਨ	ਮਾਨੋ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ
ਯੂਇਰ ਐਨਮ	ਵਾਰਾਯੋ ਵੇਨੀਲੇਵ	ਕਾਰਤਿਕ ਰਾਜਾ	ਮਧੂਸ੍ਰੀ, ਰੀਟਾ, ਸੈਂਥਿਲਦਾਸ ਵੇਲਾਯੂਥਮਸੈਂਥਿਲਦਾਸ ਵੇਲਾਯੁਤਮ
ਥਿਰੂਵੇ ਨਿਨਾਈ ਕਥਲ ਕੰਦੇਨੇ	ਇਲਕਾਨਮ	ਭਵਥਾਰਿਨੀ	ਮਧੂ ਬਾਲਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ
ਅਰੁੰਬੇ	ਕਾਲੀ।	ਵਿਜੇ ਐਂਟਨੀ	ਨਿਵਾਸ, ਜਾਨਕੀ ਅਈਅਰ
ਯੁਗਮ ਨੂਰਾਈ			ਵੇਦਾਲਾ ਹੇਮਚੰਦਰ, ਸੰਗੀਤਾ ਰਾਜੇਸ਼ਵਰਨ
ਕਾਲੱਕਟੂ ਕੰਨਾਲਾ	ਕਾਠਥੁਕੁੱਟੀ	ਅਰੁਲਦੇਵ	ਰੰਜੀਤ, ਸਿਸਲੀ
ਪੁਦੂ ਉਨਾਰਵੇ	ਨਿਸ਼ਬਦਮ	ਗੋਪੀ ਸੁੰਦਰ	ਕਾਰਤਿਕ, ਹਰੀਨੀ
ਮਲਾਰਦਨ ਵਿਜ਼ੁੰਧਾਧੂ	ਅਨੀਥੀ	ਜੀ. ਵੀ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕੁਮਾਰ	ਹੇਸ਼ਮ ਅਬਦੁਲ ਵਹਾਬ, ਰਵੀ।ਜੀ.

ਤਮਿਲ ਲਡ਼ੀਵਾਰ ਸਿਰਲੇਖ ਗੀਤ

ਗੀਤ.	ਲਡ਼ੀਵਾਰ ਨਾਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਅਰਸੀ ਮਾਵਲੇ ਕੋਲਮ ਪੋਡੂ	ਮਲਾਰਗਲ	ਵਿਜੇ ਐਂਟਨੀ	ਸੰਗੀਤਾ ਰਾਜੇਸ਼ਵਰਨ, ਵਿਜੇ ਐਂਟਨੀ

ਭਾਸ਼ਾਃ ਤੇਲਗੂ

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਯਮੁਨਾ ਤੀਰਮ	ਆਨੰਦ	ਕੇ. ਐਮ. ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ	ਹਰੀਹਰਨ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ
ਯੇਧਾਲੋ ਗਾਨਮ
ਮਧੁਰਾਮਾਈਟ	ਨਿਸ਼ਬਦਮ	ਗੋਪੀ ਸੁੰਦਰ	ਨਜ਼ੀਮ ਅਰਸ਼ਦ, ਹਰੀਨੀ (ਗਾਇਕ) ਹਰੀਨੀ (ਸਿੰਗਰ)

ਨੋਟਸ