From Wikipedia, the free encyclopedia
ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ (ਜਨਮ 14 ਫਰਵਰੀ 1952-ਮੌਤ 6 ਅਗਸਤ 2019) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਵਕੀਲ ਰਹੀ ਅਤੇ 26 ਮਈ, 2014 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਦੂਜੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਤ ਵਾਰ ਅਤੇ ਵਿਧਾਇਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ। 1977 ਵਿੱਚ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ। ਉਸਨੇ 1998 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੀ 5ਵੀਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[3]
ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ | |
---|---|
ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 26 ਮਈ 2014 – 30 ਮਈ 2019 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਸਲਮਾਨ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸੁਬਰਮਨਯਮਮ ਜੈਸ਼ੰਕਰ |
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਰਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 26 ਮਈ 2014 – 7 ਜਨਵਰੀ 2016 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਵਾਇਲਰ ਰਾਵੀ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਅਹੁਦਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ |
ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 21 ਦਸੰਬਰ 2009 – 26 ਮਈ 2014 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਐੱਲ. ਕੇ. ਅਡਵਾਨੀ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਖਾਲੀ |
ਸੰਸਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 29 ਜਨਵਰੀ 2003 – 22 ਮਈ 2004 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਪ੍ਰਮੋਦ ਮਹਾਜਨ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਗੁਲਾਮ ਨਬੀ ਅਜ਼ਾਦ |
ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 29 ਜਨਵਰੀ 2003 – 22 ਮਈ 2004 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਸੀ ਪੀ ਠਾਕੁਰ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਅੰਬੂਮਨੀ ਰਾਮਦੋਸ |
ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 30 ਸਤੰਬਰ 2000 – 29 ਜਨਵਰੀ 2003 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਬਾਜਪਾਈ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਪ੍ਰਸਾਦ |
ਦਿੱਲੀ ਦੀ 5ਵੀਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 13 ਅਕਤੂਬਰ 1998 – 3 ਦਸੰਬਰ 1998 | |
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ | ਵਿਜੇ ਕਪੂਰ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਵਰਮਾ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸ਼ੀਲਾ ਦੀਕਸ਼ਤ |
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 13 ਮਈ 2009 – 24 ਮਈ 2019 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਰਾਮਪਾਲ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਰਮਾਕਾਂਤ ਭਾਰਗਵ |
ਹਲਕਾ | ਵਿਦਿਸ਼ਾ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ) |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 7 ਮਈ 1996 – 3 ਅਕਤੂਬਰ 1999 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮਦਨ ਲਾਲ ਖੁਰਾਣਾ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਮਲਜੋਤਰਾ |
ਹਲਕਾ | ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ) |
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
ਜਨਮ | ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ 14 ਫਰਵਰੀ 1952[1] ਅੰਬਾਲਾ ਛਾਉਣੀ, ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ) |
ਮੌਤ | 6 ਅਗਸਤ 2019 67)[2] ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ | (ਉਮਰ
ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ |
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ |
ਸਵਰਾਜ ਕੌਸ਼ਲ (ਵਿ. 1975–2019) |
ਬੱਚੇ | 1 |
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਕਾਲਜ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ |
ਪੇਸ਼ਾ | |
2014 ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਸ਼ਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਚੋਣ 400,000 ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਫਰਕ[4] ਨਾਲ ਜਿੱਤੀ। ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਵਾਲ ਸਟਰੀਟ ਜਰਨਲ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਦੇ 'ਸਰਵਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨ ਦਰਜਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5][6]
ਏਮਜ਼ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 6 ਅਗਸਤ 2019 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵਰਾਜ ਦੀ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 2020 ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[7][8]
ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ (née ਸ਼ਰਮਾ)[9] ਦਾ ਜਨਮ 14 ਫਰਵਰੀ 1952 ਨੂੰ ਅੰਬਾਲਾ ਛਾਉਣੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹਰਦੇਵ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[10] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ।[11][12] ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਧਰਮਪੁਰਾ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।[13] ਉਸ ਨੇ ਅੰਬਾਲਾ ਛਾਉਣੀ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਮੇਜਰਸ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।[14] ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।[15][14][16] ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜ-ਪੱਧਰੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਿਤਾ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਹਿੰਦੀ ਸਪੀਕਰ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਗਿਆ।[11]
1973 ਵਿੱਚ, ਸਵਰਾਜ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[15][14] ਉਸ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ, ਸਵਰਾਜ ਕੌਸ਼ਲ, ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਂਡੀਜ਼ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ 1975 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਂਡੀਜ਼ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਬਚਾਅ ਟੀਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਰਾਇਣ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੇਤਾ ਬਣ ਗਈ।[17]
ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, 13 ਜੁਲਾਈ 1975 ਨੂੰ, ਸੁਸ਼ਮਾ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਸਵਰਾਜ ਕੌਸ਼ਲ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਵਕੀਲ ਸੀ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਫਿਰ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਂਡੀਜ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਟੀਮ ਬਣਾਈ।[18][19] ਸਵਰਾਜ ਕੌਸ਼ਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧਿਕ ਵਕੀਲ, ਨੇ 1990 ਤੋਂ 1993 ਤੱਕ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1998 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ।[20]
ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ, ਬੰਸੂਰੀ, ਹੈ ਜੋ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਬੈਰਿਸਟਰ ਹੈ।[21][22]
ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਦੀ ਭੈਣ ਵੰਦਨਾ ਸ਼ਰਮਾ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਡਾ: ਗੁਲਸ਼ਨ ਸ਼ਰਮਾ ਅੰਬਾਲਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੇਦ ਡਾਕਟਰ ਹੈ।[23]
10 ਦਸੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਏਮਜ਼, ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਕਿਡਨੀ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜੀਵਤ ਗੈਰ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਾਨੀ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਜਰੀ ਨੂੰ ਸਫਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[24]
6 ਅਗਸਤ 2019 ਨੂੰ, ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਏਮਜ਼ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[25][26][27] ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਧੀ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਵਿਖੇ ਪੂਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਨਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[28]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.