Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
9 Pułk Piechoty Legionów (9 pp Leg.) – oddział piechoty Polskiej Siły Zbrojnej i Wojska Polskiego II RP.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Nazwa wyróżniająca | |
Tradycje | |
Święto | |
Nadanie sztandaru | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
mjr Karol Udałowski |
Ostatni |
ppłk Zygmunt Bierowski |
Działania zbrojne | |
wojna polsko-czechosłowacka wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Korcem (VII 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
W dniu 7 listopada 1918 w Komorowie pod Ostrowią Mazowiecką został utworzony 3 pułk piechoty Wojska Polskiego (PSZ). Kadry dla tego oddziału wydzieliły 1 i 2 pp, szkoła podchorążych oraz szkoła oficerska. W pierwszej połowie listopada pułk wziął udział w rozbrajaniu Niemców w okolicach Komorowa. W związku z odtworzeniem pułków legionowych, 3 pułk piechoty, jako faktycznie młodszy, został 16 lutego 1919 przemianowany na 9 pp Legionów[1].
23 stycznia 1919 roku w Komorowie zakończono organizację III batalionu pod dowództwem pułkownika Bolesława Jatelnickiego. Cztery dni później baon w składzie 10. i 11. kompanii strzeleckich oraz 3. kompanii karabinów maszynowych wyjechał na front cieszyński. 30 stycznia w obronie wsi Simoradz baon stoczył walkę z pięciokrotnie silniejszymi oddziałami czeskimi. Za męstwo wykazane w tej walce dowódca batalionu został odznaczony złotym, a siedmiu żołnierzy srebrnymi Krzyżami za Obronę Śląska Cieszyńskiego, które później zamieniono im na Krzyże Walecznych. 26 lutego III baon wkroczył do Cieszyna, dwa dni później wyjechał do Małopolski Wschodniej, a 5 marca przybył do Sądowej Wiszni[2].
10 lutego 1919 roku w Komorowie na bazie 12. kompanii rozpoczęto organizację batalionu zapasowego pod dowództwem kapitana Andrzeja Mierzejewskiego. 4 marca baon został przeniesiony do Różana, a 4 maja do Zamościa, jako stałego garnizonu[3].
W maju 1919 roku pułk wszedł w skład 3 Dywizji Piechoty Legionów. 13 maja pułk liczył 41 oficerów i 1869 szeregowych[4]. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Zamościu[5].
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918–1920[6] | ||
---|---|---|
ppor. Jan Zygmunt Berek | mjr lek. dr Wincenty Jerzy Babecki | ppor. Władysław Broszczakowski |
ppor. Zygmunt Boglewski | ś.p. kpt. Mieczysław Buła ps. „Nabielak” | st. sierż. Andrzej Bieńkowski |
st. szer. Jan Bartos | por. Feliks Czernichowski (4892) | chor. Józef Chmara |
sierż. Józef Falkowski | st. sierż. Władysław Grela | st. sierż. Czesław Gratys |
sierż. Józef Garbarczak | st. sierż. Serafin Habina | ppor. Albin Habina |
ppor. Czesław Józefwczyk | st. sierż. Fryderyk Jeleń | ppor. Franciszek Kasprzyk (4894) |
mjr Karol Kumuniecki | ś.p. ppor. Marceli Krzystek | st. sierż. Antoni Karp |
ś.p. Władysław Kowalczyk | plut. Konstanty Kowalewski | kpr. Andrzej Kisiołek |
kpr. Władysław Kozłowski | ś.p. ppor. Władysław Lisiecki | kpt. Antoni Miszewski |
ppor. Rafał Nowicki | ppłk Bronisław Ostrowski | ppor. Jerzy Pokorski (4893) |
ś.p. ppor. Władysław Polaczek | kpt. Hieronim Rusiecki | kpr. Wincenty Rosiak |
mjr Florian Smykal | kpt. Bolesław Schwarzenberg-Czerny | mjr Franciszek Sudoł |
kpt. Tadeusz Stożek | ppor. Julian Sosabowski | por. Stefan Steblecki |
plut. Ignacy Trojanowski | ś.p. sierż. Jan Umański | st. sierż. Stanisław Warchoł |
płk Wacław Scaevola-Wieczorkiewicz | ś.p. por. Artur Wiśniewski | st. sierż. Stanisław Woźniczka |
ś.p. st. sierż. Jan Zieliński |
W kwietniu 1922 pułk został przetransportowany z Litwy do wsi Szpanów na Wołyniu[7]. 10 września wyjechał pierwszy transport pułku z Równego do Zamościa, jako stałego garnizonu. 15 września 1922 na Rynku Wielkim w Zamościu odbyła się ceremonia powitania pułku przez ludność miasta i powiatu zamojskiego[8]. III batalion został detaszowany w Tomaszowie Lubelskim)[9]. Garnizon zamojski znajdował się na terenie Okręgu Korpusu Nr II[10].
19 maja 1927 Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził dzień 29 lipca, jako datę święta pułkowego[11].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 9 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[12]. W pułku, tytułem eksperymentu, utworzono kompanię podchorążych rezerwy piechoty. W jej skład wchodziły trzy plutony strzeleckie i pluton karabinów maszynowych. Kompania pod względem organizacyjnym i wyszkolenia podlegała dowódcy dywizji, a pod względem administracyjnym dowódcy pułku[13]. Kompania została zlikwidowana z dniem 1 sierpnia 1931[14].
Pod dowództwem Stanisława Sosabowskiego 9 pułk piechoty zdobył nagrodę dywizyjną w strzelaniu oraz w okresie zimowym w jeździe na nartach[15].
29 lipca 1937 roku, w dniu swojego święta, 9 pułk piechoty Legionów otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Zamościa[16].
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[17][uwaga 1] | |
---|---|
Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne | |
dowódca pułku | ppłk Zygmunt Alojzy Bierowski |
I zastępca dowódcy pułku | ppłk Czesław Karol Czajkowski |
adiutant | kpt. Włodzimierz Ciłek |
starszy lekarz | ppłk lek. Kazimierz Rytter |
młodszy lekarz | ppor. lek. Kazimierz Bieńkowski |
oficer placu Zamość | kpt. adm. (piech.) Karol Wojciechowski |
II zastępca dowódcy pułku (kwatermistrz) | mjr Stanisław Michocki |
oficer mobilizacyjny | kpt. adm. (piech.) Jan Hipolit Śliwiński |
zastępca oficera mobilizacyjnego | chor. Julian Gieca |
oficer administracyjno-materiałowy | kpt. adm. (piech.) Michał Kłosowski |
oficer gospodarczy | kpt. int. Aleksander Mieczkowski |
oficer żywnościowy | ppor. Adam Olankowicz |
oficer taborowy[uwaga 2] | kpt. tab. Mikołaj Akatow |
kapelmistrz | por. adm. (kapelm.) Ryszard Kardaszyński |
dowódca plutonu łączności | por. Józef Maślanka |
dowódca plutonu pionierów | por. Adam Kamiński |
dowódca plutonu artylerii piechoty | kpt. art. Feliks Adamkiewicz |
dowódca plutonu przeciwpancernego | por. Władysław Możdżeń |
dowódca oddziału zwiadu | por. Bronisław Kliś |
I batalion | |
dowódca | mjr Stanisław Józef Gierka |
dowódca 1 kompanii | por. Władysław Ostrowski |
dowódca plutonu | ppor. Mikołaj Kozłowski |
dowódca plutonu | ppor. Bronisław Nowak |
dowódca 2 kompanii | kpt. Wilhelm Wincenty Malec |
dowódca plutonu | ppor. Edmund Sadowski |
dowódca 3 kompanii | kpt. Władysław Bolesław Wenclaw |
dowódca plutonu | ppor. Jan Tadeusz Jajus |
dowódca plutonu | ppor. Bolesław Jan Wąsacz |
dowódca 1 kompanii km | kpt. Jan Józef Krzeszkiewicz |
dowódca plutonu | ppor. Jan Stanisław Ruman |
dowódca plutonu | por. Marian Sitek |
II batalion | |
dowódca | mjr Edward Wiktor Fiett |
dowódca 4 kompanii | por. Stanisław Antoni Mrozek |
dowódca plutonu | ppor. Bronisław Downar |
dowódca 5 kompanii | por. Dezydery Juliusz Dresler |
dowódca plutonu | ppor. Józef Kurdziel |
dowódca 6 kompanii | kpt. Bronisław Pardo |
dowódca plutonu | por. Władysław Dorsz |
dowódca plutonu | por. Władysław Witold Pawica |
dowódca 2 kompanii km | por. Bolesław Holicz |
dowódca plutonu | por. Mieczysław Bobołowicz |
dowódca plutonu | por. Zbigniew Roman Szarama |
dowódca plutonu | chor. Jan Słaba |
III batalion | |
dowódca | mjr dypl. Roman Jan Paweł Różycki |
dowódca 7 kompanii | kpt. Leon Pacek |
dowódca plutonu | por. Oskar Andruszkiewicz |
dowódca 8 kompanii | por. Władysław Wróbel |
dowódca plutonu | ppor. Wacław Summa |
dowódca 9 kompanii | kpt. Stefan Jan Dziewicki |
dowódca plutonu | ppor. Paweł Józef Leon Morgalla |
dowódca 3 kompanii km | por. Bronisław Stanisław Czech |
dowódca plutonu | por. Eustachiusz Waszków |
na kursie | kpt. Franciszek Gawrych |
na kursie | ppor. Jan Ireneusz Przygoda |
Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 3 DP | |
dowódca | mjr Wacław Korsak |
dowódca plutonu strzeleckiego | por. Jerzy Lucjan Czaporowski |
dowódca plutonu strzeleckiego | por. Tadeusz Władysław Pytlakowski |
dowódca plutonu strzeleckiego | por. Mieczysław Kazimierz Wajdowicz |
dowódca plutonu km | por. Antoni Skorek |
9 obwód przysposobienia wojskowego „Zamość” | |
kmdt obwodowy PW | mjr adm. (piech.) Leon Ast |
kmdt powiatowy PW Zamość | ppor. kontr. piech. Julian Malenga |
kmdt powiatowy PW Tomaszów Lubelski | kpt. piech. Wacław Cmakowski |
kmdt powiatowy PW Biłgoraj | kpt. piech. Józef Kamil Gebhardt |
W kampanii wrześniowej 1939 pułk (bez I batalionu) walczył w składzie 39 Dywizji Piechoty (Rezerwowej). Skład jednostki uzupełniony został III batalionem 8 pułku piechoty Legionów, mjr. Wacława Smolińskiego i batalionem marszowym tego pułku pod dowództwem por. rez. Tadeusza Andrzeja Moszyńskiego. I batalion 9 pp Leg. walczył w składzie 12 Dywizji Piechoty.
Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939 | |
---|---|
Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
Dowództwo | |
dowódca | ppłk Zygmunt Alojzy Bierowski |
I adiutant | kpt. Stefan Jan Dziewicki |
II adiutant | kpt. Włodzimierz Ciłek |
oficer informacyjny | por. Władysław Możdżeń |
oficer łączności | por. Józef Maślanka |
kwatermistrz | kpt. Franciszek Gawrych |
oficer – płatnik | kpt. Aleksander Mieczkowski |
naczelny lekarz | ppor. lek. dr Kazimierz Bieńkowski |
I batalion | |
dowódca | mjr Wacław Korsak († 27 IX 1944 Oflag VI B Doessel) |
dowódca 1 kompanii strzeleckiej | Wilhelm Malec († 8 IX 1939) |
dowódca 2 kompanii strzeleckiej | por. rez. Mieczysław Adam Wąsowicz |
dowódca 3 kompanii strzeleckiej | ppor. rez. Zenon Józef Jachymek |
dowódca 1 kompanii ckm | ppor. rez. Marian Ładak |
II batalion | |
dowódca | mjr Stefan Kiełczewski († 22 IX 1939) |
dowódca 4 kompanii strzeleckiej | kpt. Józef Kamil Gebhardt († 21 IX 1939) |
dowódca 5 kompanii strzeleckiej | por. Władysław Witold Pawica († 25 IX 1939) |
dowódca 6 kompanii strzeleckiej | ppor. rez. Seweryn Denkiewicz |
dowódca 2 kompanii ckm | |
III batalion | |
dowódca | mjr Edward Fiett |
dowódca 7 kompanii strzeleckiej | |
dowódca 8 kompanii strzeleckiej | |
dowódca 9 kompanii strzeleckiej | ppor. rez. Seweryn Ozukiewicz |
dowódca 3 kompanii ckm | |
Pododdziały specjalne | |
kompania przeciwpancerna | kpt. Jan Krzeszkiewicz (ranny 22 IX 1939) |
kompania zwiadu | por. Bronisław Kliś (ranny 24 IX 1939) |
pluton artylerii piechoty | kpt. Feliks Adamkiewicz |
pluton pionierów | por. Jerzy Lucjan Czaporowski |
pluton przeciwgazowy | por. Mieczysław Bobołowicz |
17 października 1922 w Zamościu Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz, Józef Piłsudski wręczył pułkowi sztandar ufundowany przez miasto i powiat zamojski[9].
19 września 1928 kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, gen. dyw. Daniel Konarzewski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 9 pp Leg.[19]. Odznaka o wymiarach 40 × 40 mm ma kształt Krzyża Walecznych umieszczonego na promienistym niebieskim tle. Ramiona krzyża pokryte białą emalią, połączone wieńcem laurowym. Na jego ramionach wpisano numer, inicjały i rok powstania pułku 9 P.P.LEG. 1918. W centrum krzyża nałożony jest orzeł wojskowy, na którego tarczy amazonek wpisano literę L. Trzyczęściowa – oficerska, wykonana w tombaku srebrzonym, emaliowana, łączona czterema nitami. Wykonanie: Wincenty Wabia-Wabiński – Warszawa[20].
Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[32] oraz Muzeum Katyńskie[33][uwaga 5][uwaga 6].
Nazwisko i imię | Stopień | Zawód | Miejsce pracy przed mobilizacją | Zamordowany |
---|---|---|---|---|
Godziszewski Władysław[36] | por. rez. | nauczyciel | gimnazjum i liceum w Lublinie | Katyń |
Curyłło Tadeusz | ppor. rez. | handlowiec | Urząd Gminy w Łabuniach | Katyń |
Dąbrowski Czesław | ppor. rez. | nauczyciel | Katyń | |
Gierka Stanisław Józef | major | żołnierz zawodowy | dowódca I/9 pp | Katyń |
Kamiński Antoni (Adam?) | podporucznik | dowódca plutonu pionierów | Katyń | |
Krysa Zygmunt | ppor. rez. | nauczyciel | Szkoła Powszechna w Kotlicach | Katyń |
Kutnik Władysław | ppor. rez. | pracował w Zamościu | Katyń | |
Kuźmiński Arkadiusz[37] | porucznik | ? | Katyń | |
Łoza Michał | ppor. rez. | nauczyciel | Gimnazjum oo. Jezuitów w Gdyni | Katyń |
Makarewicz Piotr | por. rez. | burmistrz Hrubieszowa | Katyń | |
Ratajski Witold | ppor. rez. | Katyń | ||
Stąporek Jerzy | ppor. rez. | inżynier | Katyń | |
Summa Wacław[38] | porucznik | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu 8/9 pp | Katyń |
Swizdor Mieczysław | ppor. rez. | pracował w Hrubieszowie | Katyń | |
Szafrański Jan | ppor. rez. | handlowiec | „Społem” w Brześciu | Katyń |
Wojciechowski Karol | kapitan | żołnierz zawodowy | oficer placu „Zamość” | Katyń |
Chmielewski Mieczysław | podporucznik rezerwy | ekonomista | Kwatera Główna ZHP (e) | Charków |
Dzierżek Mieczysław | podporucznik rezerwy | nauczyciel | Charków | |
Jedlicki Zygmunt | podporucznik rezerwy | inżynier | Charków | |
Krzeszkiewicz Jan Józef[39] | kapitan | żołnierz zawodowy | (III 39) dca 1 kkm; (IX 39) dca kkpanc | Charków |
Milczarek Tadeusz | podporucznik rezerwy | technik budowlany | Charków | |
Misiewicz Mieczysław | podporucznik rezerwy | prawnik | Państwowy Monopol Spirytusowy | Charków |
Pałczon Karol[40] | porucznik rezerwy | Charków | ||
Robak-Robaczyński Ryszard | podporucznik rezerwy | urzędnik | bank w Warszawie | Charków |
Szaniawski Julian | podporucznik rezerwy | Charków | ||
Wolańczyk Edmund[41] | kapitan rezerwy | nauczyciel | Szkoła Techniczna we Lwowie | Charków |
Kalinowski Józef | podporucznik rezerwy | księgowy | Firma „Nobel” w Warszawie | Kalinin |
22 lutego 2011 roku dziedzictwo tradycji 9 pp Leg. przejął i z honorem kultywuje 3 Zamojski batalion zmechanizowany w Zamościu.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.