Loading AI tools
polski historyk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Romuald Stanisław Fastnacht (ur. 27 lipca 1913 w Sanoku, zm. 16 lutego 1987 we Wrocławiu) – polski historyk, badacz dziejów Sanoka i ziemi sanockiej, kustosz Ossolineum.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
historyk |
Narodowość |
polska |
Tytuł naukowy | |
Edukacja | |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Stanowisko | |
Pracodawca | |
Rodzice |
Władysław, Zofia |
Małżeństwo |
Kazimiera z d. Patała |
Dzieci |
Anna Fastnacht-Stupnicka |
Krewni i powinowaci |
Marian, Janina (rodzeństwo) |
Odznaczenia | |
|
Adam Romuald Stanisław Fastnacht urodził się 27 lipca 1913 w Sanoku[1][2]. Jego przodkowie ze strony ojca przybyli w okolice Przemyśla z Melchingen (obecnie część Burladingen w Badenii-Wirtembergii) w okresie tzw. kolonizacji józefińskiej. Jego dziadek, Jan Fastnacht (zm. 1899[3]), przedsiębiorca budowlany, zajmował się konstrukcją linii kolejowych, m.in. z Sanoka na południe przez Przełęcz Łupkowską, położył też fundamenty pod Kościół Przemienienia Pańskiego w Sanoku[4]; babka, Zofia Stupnicka, pochodziła z Seredniego. Ojciec, Władysław Bolesław Fastnacht (1884-1975[5]), pracował jako urzędnik skarbowy w urzędzie ceł i monopolu[6] i należał do działaczy sanockiego „Sokoła”; ze związku z Zofią Marią z domu Wołoszczak (1890-1965[7])[8][9][10] miał oprócz Adama dwoje dzieci: Mariana (ur. 1911[11]) i Janinę (ur. 1924[12], po mężu Czajka). Rodzina Fastnachtów zamieszkiwała przy ulicy Bartosza Głowackiego w Sanoku[13][14]. W latach 1923–1931 uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Już jako uczeń gimnazjalista, wraz ze Stefanem Stefańskim i Aleksandrem Rybickim rozpoczął działalność gromadzenia eksponatów, które następnie zostały udostępnione w Muzeum Ziemi Sanockiej[15] (powstało w 1934 i było zlokalizowane na Zamku Królewskim w Sanoku)[16]. 19 maja 1931 zdał egzamin dojrzałości[17] (w jego klasie byli m.in. Jan Barniak, Mieczysław Pudełko)[18][19].
Studiował historię jako przedmiot główny i geografię jako poboczny na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Jeszcze podczas studiów opublikował swój pierwszy artykuł pt. Z dziejów zamku sanockiego na łamach „Kuriera Lwowskiego”. Dyplom magistra w zakresie historii społecznej i gospodarczej uzyskał 11 grudnia 1935 na podstawie pracy pt. „Literatura ludowa w Galicji w latach 1846–1850”, napisanej pod kierunkiem prof. Franciszka Bujaka. Ponadto kształcił się na uniwersytecie w dziedzinie geografii, zdając egzamin w tym zakresie i otrzymując prawo do nauczania tego przedmiotu jako dodatkowego. Otrzymał stypendium z Funduszu Pracy. Należał do Akademickiego Koła Ziemi Sanockiej we Lwowie. Jako student podczas wakacji odwiedzał Sanok i zajmował się ewidencjonowaniem zbiorów archiwalnych oraz bibliotecznych[20]. Po studiach został na uczelni jako asystent wolontariusz w Zakładzie Historii Społecznej i Gospodarczej UJK (w tym czasie otrzymywał stypendium z Funduszu Kultury Narodowej, wypłacane od września 1936 do września 1939)[17]. Od 1937 do 1939 przebywał na praktyce w VII Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie. Do końca istnienia II RP przygotowywał pracę doktorską pt. „Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340–1650”.
Po wybuchu II wojny światowej bracia Adam i Marian Fastnachtowie odmówili przyjęcia niemieckiego obywatelstwa we Lwowie. Przedostali się z obszaru zajętego przez ZSRR na tereny okupowane przez Niemców do Sanoka. 5 czerwca 1940 Adam Fastnacht został zatrudniony w charakterze urzędnika w Wydziale Wyżywienia i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Sanoku (Ernährungsamt)[17]. Wraz z bratem działał w szeregach Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Armii Krajowej. Adam Fastnacht, który uniknął aresztowania w 1942, był zmuszony do ukrywania się. Pod zmienioną tożsamością jako Adam Stupnicki pracował od jesieni 1942 w charakterze praktykanta biurowego w Administracji Majątków Państwowych w Żniatyniu, od 1 stycznia 1943 do 13 marca 1944 jako księgowy w niemieckim folwarku Żabcze nieopodal Sokala, a później do 25 lipca 1944 w niemieckim przedsiębiorstwie budowlanym M. Mirski, Roboty kolejowe i drogowe niedaleko Rudnika nad Sanem. Jego brat Marian został aresztowany przez Niemców w 1943 i prawdopodobnie w kwietniu 1944 rozstrzelany[21]; według (Edwarda Zająca poniósł śmierć w obozie KL Auschwitz[22]).
U kresu wojny i nadejściu frontu wschodniego Adam Fastnacht przybył do Sanoka i działał w sanockim Starostwie Powiatowym (jako referendarz w referacie aprowizacji od 26 września 1944), a następnie przeniesiony do referatu kultury i sztuki i przydzielony do Muzeum Ziemi Sanockiej w czasie od 1 lipca 1945 do 15 października 1946. Po zakończeniu wojny 14 czerwca 1946 uzyskał tytuł naukowy doktora na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie na podstawie rozpoczętej jeszcze przed 1939 pracy pt. „Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340–1650” (została opublikowana dopiero w 1961[17]) napisanej także pod kierunkiem prof. Bujaka. 16 października 1946 podjął pracę naukową w Bibliotece im. Ossolińskich we Wrocławiu, początkowo jako kierownik działu wypakowywania i przenoszenia transportowanych zbiorów, od 1951 do przejścia na emeryturę 30 czerwca 1979 jako kierownik Działu Rękopisów Biblioteki, początkowo w stopniu kustosza; od 1962 w stopniu starszego kustosza dyplomowanego. W styczniu 1975 został mianowany docentem. W czasie pracy regularnie wspierał działalność Muzeum Ziemi Sanockiej. Równolegle z pracą biblioteczną od listopada 1946 do sierpnia 1948 pracował w niepełnym wymiarze godzin jako nauczyciel historii w szkole zawodowej Państwowych Zakładów Konfekcyjnych we Wrocławiu, zaś od stycznia 1948 do sierpnia 1950 był zatrudniony na pół etatu jako starszy asystent w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego, kierowanej przez prof. Stefana Inglota. Był redaktorem dwóch pierwszych numerów czasopisma „Biuletyn Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” z lat 1964 i 1965, oraz numeru 3 pisma „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, wydawanych przez Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[23][24]. Na emeryturze nie zaprzestał pracy historyka, wydał m.in. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu i monografię miasta Leska. Przygotowywał także analogiczną monografię Sanoka, jednak nie ukończył jej w pełni przed śmiercią w 1987, tworząc jedynie dzieło obejmujące czas do XVII wieku[17][25][26][27].
Należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (od 1956), zasiadał w zarządzie Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników Historii, Radzie Naukowej Ossolineum.
7 września 1941 jego żoną została Kazimiera z domu Patała (zm. 2019[28]), córka Franciszka (w 1911 w Sanoku przejął drukarnię Karola Pollaka) i Matyldy[10]. Ich dziećmi byli: córka Anna Fastnacht-Stupnicka[29] ur. 1948, polonistka, dziennikarka i publicystka, w tym historyczna[30][31][32] i syn Zbigniew Fastnacht (zm. 2001, wieloletni gospodarz schroniska PTTK „Na Śnieżniku”).
W wyniku odniesionej w dzieciństwie kontuzji Adam Fastnacht przez lata zmagał się z problemami zdrowotnymi z biodrem, co w konsekwencji doprowadziło do amputacji prawej nogi w 50. roku życia[33]. Zmarł 16 lutego 1987 we Wrocławiu[34]. 26 lutego 1987 został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Grabiszyńskim[4][35]. Zgodnie z jego ostatnią wolą na grobie został umieszczony kamień pochodzący z terenu Bieszczadów[36][37].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.