Agutiowate[9] (Dasyproctidae) – rodzina ssaków z infrarzędu jeżozwierzokształtnych (Hystrignathi) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia). Obejmuje 2 współcześnie żyjące rodzaje z 13 gatunkami znanych pod nazwami aguti i akuczi. Kopalne formy znalezione i znane od okresu oligocenu.
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zamknij
Rodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej i Południowej, w lasach, na sawannach i polach[10][11]. Niektóre introdukowano w Indiach Zachodnich.
Mają wydłużone ciało, krótkie okrągłe uszy, worki policzkowe, długie kończyny zakończone pazurami w kształcie kopyt.
Żyją w lasach tropikalnych oraz na sawannach, gdzie kopią nory. Często wyrządzają szkody na polach uprawnych, bywają szkodnikami plantacji trzciny cukrowej i bananów.
Głównie roślinożerne, choć nie gardzą także drobnymi bezkręgowcami (mięczakami, skorupiakami).
Ciąża trwa około 3 miesięcy, rodzi się od 2 do 4 młodych. Młode rodzą się z otwartymi oczami, bardzo zaawansowane w rozwoju.
Najbardziej znane gatunki: aguti oliwkowy, aguti złocisty.
Nazwą aguti określane są gryzonie z rodzajów Dasyprocta i Agouti. Jednak klasyfikacja tych rodzajów jest dyskutowana. Większość systematyków zalicza do agutiowatych dwa współcześnie występujące rodzaje[12][10][9]:
natomiast rodzaj Agouti jest czasami wyodrębniany jako rodzina Agoutidae[13] lub rodzina Cuniculidae (z rodzajem Cuniculus jako synonim Agouti)[14], podrodzina Agoutinae[15] lub Cuniculinae[16].
Opisano również rodzaje wymarłe[17]:
- Alloiomys Vucetich, 1977[18]
- Andemys Bertrand, Flynn, Croft & Wyss, 2012[19] – jedynym przedstawicielem był Andemys termasi Bertrand, Flynn, Croft & Wyss, 2012
- Australoprocta Kramarz, 1998[20] – jedynym przedstawicielem był Australoprocta fleaglei Kramarz, 1998
- Branisamys Hoffstetter & Lavocat, 1970[21] – jedynym przedstawicielem był Branisamys luribayensis Hoffstetter & Lavocat, 1970
- Megastus Roth, 1898[22] – jedynym przedstawicielem był Megastus elongatus Roth, 1898
- Mesoprocta Croft, Chick & Anaya, 2011[23] – jedynym przedstawicielem był Mesoprocta hypsodus Croft, Chick & Anaya, 2011
- Neoreomys Ameghino, 1887[24]
- Plesiaguti Vucetich & Verzi, 2002[25] – jedynym przedstawicielem był Plesiaguti totoi Vucetich & Verzi, 2002
Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
Typ nomenklatoryczny: Chloromys G. Cuvier, 1817 (= Dasyprocta Illiger, 1811).
P. Gervais: Dictionnaire universel d’histoire naturelle: résumant et complétant tous les faits présentés par les encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Oeuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences nautrelles; donnant la description des etres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc. T. 11. Paris: MM. Renard, 1848, s. 204. (fr.).
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 290. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Dasyproctidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-18].
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
Husson, 1978 i Cabrera, 1961
D.A.Croft , J.M. Chick & F. Anaya. New Middle Miocene caviomorph rodents from Quebrada Honda, Bolivia. „Journal of Mammalian Evolution”. 18 (4), s. 248, 2011. DOI: 10.1007/s10914-011-9164-z. (ang.).
F. Ameghino: Enumeración sistemática de las especies de mamíferos fósiles coleccionados por Cárlos Ameghino en los terrenos eocenos de la Patagonia austral y depositados en el Museo La Plata. Buenos Aires: Museo de La Plata, 1887, s. 10. (hiszp.).
M.G. Vucetich & D.H. Verzi. First record of Dasyproctidae (Rodentia) in the Pleistocene of Argentina. Paleoclimatic implication. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 178 (1-2), s. 68, 2002. DOI: 10.1016/S0031-0182(01)00402-3. (ang.).
- K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8. Brak numerów stron w książce
- Encyklopedia Audiowizualna Britannica - Zoologia I, WojciechW. Bresiński i inni, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-60563-05-5, ISBN 978-83-60536-05-2, ISBN 83-60563-04-7, ISBN 978-83-60563-04-5, ISBN 1-59339-330-X, ISBN 978-1-59339-330-4, OCLC 838895027. Brak numerów stron w książce
Identyfikatory zewnętrzne: