Loading AI tools
polski powieściopisarz, scenarzysta i reżyser Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Bart (ur. 3 września 1951[1] we Wrocławiu[2]) – polski powieściopisarz, scenarzysta i reżyser.
Jest twórcą unikającym rozgłosu. Mawiano o nim, że to polski Thomas Pynchon[3], bo chce, aby mówiono o jego książkach i filmach, a jego samego pozostawiono w spokoju. Jego powieści były tłumaczone na francuski, niemiecki, hebrajski, czeski, węgierski, rosyjski i słoweński[4].
Młodość poświęcił na pisanie powieści Rien ne va plus. Ta opowieść o Polsce i Polakach widzianych oczyma cudzoziemca długo nie mogła się ukazać ze względów politycznych. Wydana w 1991 roku, natychmiast otrzymała Nagrodę Kościelskich[5] i miała już w Polsce trzy wydania[6][7][8].
W Pociągu do podróży (1999)[9] pisarz rusza śladami dwóch nieudaczników, Żyda i Niemca, którzy zostają cofnięci do roku 1900, aby zabić młodego Adolfa Hitlera. Ekscentryczna podróż to pretekst do przyjrzenia się niewinności Europy zanim doświadczyła dwóch wojen światowych[10].
Pod pseudonimem Paul Scarron Jr. napisał kryminał metafizyczny Piąty jeździec Apokalipsy (1999)[9].
W powieści Don Juan raz jeszcze (2006)[11][12][13], stary Don Juan, pokutuje w klasztorze za grzechy młodości. Przymuszony, rusza po swoją ostatnią przygodę. Ma uwieść królową Kastylii Joannę, która przemierza Hiszpanię z trupem swojego męża. Książka została nominowana do Nagrody Literackiej Nike 2007[14] oraz do Nagrody Literackiej Gdynia 2007[15].
Najczęściej tłumaczoną powieścią Andrzeja Barta jest Fabryka Muchołapek (2008)[16][10], zakwalifikowana do finału Nagrody Literackiej Nike 2009[17] oraz nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2009[18]. To opowieść o Chaimie Rumkowskim, przywódcy łódzkiego getta w czasie II wojny światowej.
W Rewersie (2009)[19] Andrzej Bart przywraca do życia jedną ze swoich postaci, która w powieści Rien ne va plus popełnia samobójstwo. Młoda dziewczyna postawiona w stalinowskiej Polsce w sytuacji bez wyjścia, tym razem stawia czoła złu i wygrywa[20].
Słynny polski reżyser od dwudziestu lat pracujący w Stanach Zjednoczonych ulega wypadkowi samochodowemu. Zawieszony między życiem a śmiercią wraca w malignie do kraju, aby zrobić to, na co jak sądzimy, zawsze będzie czas. Chce przeprosić, podziękować, ale też zemścić się[21].
Andrzeja Barta odwiedza niespodziewany gość. Oznajmia, że właśnie jego wybrał na powiernika historii swojego zycia. Pisarz, niechętny temu pomysłowi, szybko orientuje się, że tym razem to nie on będzie rozdawał karty. Prywatne zapiski autora przeplatają się z fascynującą opowieścią o przedwojennej Warszawie, niemieckiej okupacji i życiu w getcie[22].
Za kilka miesięcy ulicą Piotrkowską przejedzie Adolf Hitler. Tymczasem inny niedoszły artysta morduje młode kobiety. Dla lepszego efektu w starannie wybranych miejscach podrzuca elegancko opakowane części ciała. W mieście działa już także niemiecka V kolumna. To ostatnie chwile Łodzi, w której, jak mawiał Izrael Joszua Singer, przeglądał się cały świat[23].
W roku 2009 film Rewers do którego Andrzej Bart napisał scenariusz zdobył główną nagrodę Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, a następnie został polskim kandydatem do Nagrody Akademii Filmowej[24]. Od tej pory Rewers otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę dla Nowego Reżysera na 36. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Seattle (2010)[25] oraz Nagrodę za Najlepszy Debiut na 32. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie[25].
Bart nakręcił wiele filmów dokumentalnych, między innymi Eva R.[26] o córce pianisty Artura Rubinsteina, Hiob[26], o malarzu Marku Rudnickim, Marian Brandys, o pisarzu Marianie Brandysie. Jest autorem scenariusza i producentem filmu dokumentalnego Radegast. Napisał także scenariusz, a następnie reżyserował słuchowisko radiowe i film telewizyjny Boulevard Voltaire[27] nagrodzony na Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie (2011) nagrodami za najlepszy tekst i reżyserię[28]. Jest autorem scenariusza i reżyserem słuchowiska radiowego Pan i Sługa, wystawionego przez Teatr Polskiego Radia 20 listopada 2011[29].
W roku 2012 napisał scenariusz i wyreżyserował słuchowisko radiowe Bezdech, wystawione przez Teatr Polskiego Radia 6 maja, 2012[30], a rok później napisał i wyreżyserował Bezdech jako sztukę telewizyjną, nagrodzoną na Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie (2013) czterema nagrodami za najlepszy tekst, najlepszą rolę męską, montaż i muzykę, a także dwoma wyróżnieniami aktorskimi[31]. Bezdech otrzymał także nagrodę „Brązowego Rycerza” na XXIV Festiwalu Filmowym w Sewastopolu oraz nagrodę za najlepszy scenariusz i za najlepszą reżyserię[32]. Odtwórca głównej roli Bogusław Linda otrzymał nagrodę za najlepszą pierwszoplanową rolę męską na II Brazil International Film Festival[33].
W roku 2015 napisał scenariusz i wyreżyserował słuchowisko radiowe Owacja na stojąco wystawione w Scenie Teatralnej Trójki[34], a także Miejsce obok wyemitowane 28 lutego 2015[35]. Wydany został także zbiór pięciu sztuk Andrzeja Barta, Sztuki i sztuczki (Narodowe Centrum Kultury, 2015)[36].
W roku 2016 Andrzej Bart wyreżyserował czytanie performatywne Fabryki Muchołapek wystawione w Jewish Community Center w Warszawie[37].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.