Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Carl Wilhelm von Nägeli[uwaga 1] (ur. 23 marca 1817 w Kilchbergu, zm. 10 maja 1891 w Monachium) – szwajcarski botanik specjalizujący się w badaniach nad komórkami roślinnymi.
Data i miejsce urodzenia |
23 marca 1817 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
10 maja 1891 |
Zawód, zajęcie |
botanik |
Alma Mater | |
Odznaczenia | |
Carl Wilhelm von Nägeli urodził się 23 marca 1817 roku w Kilchbergu. Jego ojciec Hans Caspar Nägeli był lekarzem i członkiem rady miasta Zurychu[2] , był współzałożycielem prywatnej szkoły podstawowej, w której syn pobierał pierwsze lekcje[3] . Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście von Nägeli rozpoczął w 1836 roku studia medyczne na Uniwersytecie Zuryskim[3] . Wkrótce jednak postanowił poświęcić się naukom przyrodniczym i przeniósł się na studia botaniczne[2] – był studentem m.in. Lorenza Okena (1779–1851)[4] i Oswalda Heera (1809–1883)[3] . W 1839 roku wyjechał do Genewy, by na Uniwersytecie Genewskim uczestniczyć w wykładach Alphonse’a Pyrame de Candolle (1806–1893)[3] . U Candollego pisał pracę doktorską o ostrożniach (Die Cirsien der Schweiz[3] ), którą ukończył w 1840 roku i obronił na uniwersytecie w Zurychu[5] . Następnie studiował w Berlinie i u Matthiasa Jacoba Schleidena (1804–1881) na uniwersytecie w Jenie[5] . Razem ze Schleidenem założył czasopismo naukowe „Zeitschrift für wissenschaftliche Botanik”[5] .
W 1842 roku udał się razem z Albertem von Koellikerem (1817–1905) na wyjazd studialny do Włoch[3] . W tym samym roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Zuryskim[5] i został nauczycielem w miejscowej szkole weterynaryjnej[3] . W 1845 roku wyjechał na południowo-zachodnie wybrzeże Anglii[3] .
Podczas wyjazdów zbierał rośliny wodne, głównie glony, które studiował m.in. pod względem anatomicznym, morfologicznym i cytologicznym[5] . Pierwsze publikacje, traktujące m.in. o budowie komórkowej plech czy odkryciu plemników i plemni u paproci (1844[4] ) i wzorcowatych, zamieszczał w „Zeitschrift für wissenschaftliche Botanik”[5] . Przyczynił się do zrozumienia zjawiska osmozy i turgoru, interpretując zewnętrzną warstwę protoplastu jako błonę półprzepuszczalną[5] .
W 1849 roku został profesorem nadzwyczajnym w Zurychu, a w 1852 roku profesorem zwyczajnym na uniwersytecie we Fryburgu[5] . We Fryburgu prowadził badania nad krasnorostami, przede wszystkim krasnorostami właściwymi (Florideophyceae) oraz nad ramienicowymi[5] . W 1854 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Albrechta i Ludwika we Fryburgu[2] .
W 1855 roku został profesorem nowo powstałej politechniki zuryskiej (niem. Eidgenössische Polytechnische Schule)[2] . W 1857 roku objął posadę profesora na uniwersytecie w Monachium[3] . W 1858 roku odbył podróż studialną do Petersburga, a następnie do Paryża[5] . Po powrocie utworzył instytut botaniczny i został dyrektorem ogrodu botanicznego[5] . W 1858 roku wykazał znaczenie kolejności podziałów komórkowych w określaniu kształtu części roślin[4] .
W 1875 roku otrzymał Order Zasługi Korony Bawarskiej[2] , a dwa lata później Order Maksymiliana[6] . W 1888 roku Uniwersytet Boloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa[2] . W 1899 roku von Nägeli przeszedł na emeryturę[5] .
Był jednym z pierwszych naukowców, którzy stosowali mikroskopię oraz nauki matematyki i fizyki w badaniach fizjologicznych[2] . Specjalizował się w badaniach nad powstawaniem i wzrostem komórek oraz nad plazmolizą[2] . Wprowadził pojęcie tkanki twórczej – grupy komórek roślinnych zawsze zdolnych do podziału[4] . Prowadził pionierskie badania nad rozwojem korzenia i powstawaniem wiązek naczyniowych[7] . Zaobserwował zjawisko podziału komórek, potwierdzając wcześniejsze obserwacje Hugo von Mohla (1805–1872)[8] . Obok Mohla był pierwszym botanikiem, który rozróżnił ścianę komórkową od zawartości komórki[4] . Stworzył tzw. teorię idioplazmy[7] – za cechy dziedziczne komórki odpowiadała pewna część protoplazmy, którą nazwał „idioplazmą”[4] . Opisał budowę i rozwój wielu glonów i grzybów[7] . Zajmował się również znaczeniem niższych grzybów dla rozwoju chorób zakaźnych i fermentacji[2] . Badając skrobię, wprowadził pojęcie hipotetycznej jednostki struktury, co pozwoliło na zrozumienie struktury skrobi[4] .
Zajmował się także teorią dziedziczenia i pochodzenia[2] . Był zwolennikiem teorii samorództwa i wierzył, że ewolucja zachodzi skokowo[4] . Prawdopodobnie przewidział odkrycie mutacji[4] . Uważał, że zmienność gatunkowa była spowodowana przez czynniki wrodzone, które napędzała zmiany ewolucyjne w określonym nielosowym kierunku, na przykład w celu zwiększenia rozmiarów[4] . Von Nägeli odrzucił przysłaną mu przez Gregora Mendla (1822–1884) pracę o dziedziczeniu – praca ta została odkryta 40 lat później i posłużyła jako źródło sformułowania praw Mendla[4] .
Lista podana za Neue Deutsche Biographie[5] :
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.