Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eli Filip Heckscher (ur. 24 listopada 1879 w Sztokholmie, zm. 23 grudnia 1952 tamże) – szwedzki ekonomista, historyk gospodarczy – pionier zastosowania teorii ekonomii i statystyki w badaniach nad historią gospodarczą, sformułował pierwsze założenia teorii obfitości zasobów rozwiniętej przez jego ucznia Bertila Ohlina (tzw. teoria Heckshera-Ohlina).
Eli Filip Heckscher urodził się 24 listopada 1879 w Sztokholmie w rodzinie żydowskiej, która przybyła do Szwecji kilka lat wcześniej z Danii – jego ojciec Isidor Heckscher był prawnikiem bankowym, sprawował funkcję konsula Danii w Sztokholmie a matka Rosa Meyer zajmowała się domem[1].
Heckscher rozpoczął studia na Uniwersytecie w Uppsali w 1897 roku, skupiając się na historii, ekonomii i politologii[2]. W 1903 przedłożył rozprawę licencjacką dotyczącą szwedzkiego Aktu Nawigacyjnego (szw. Produktplakatet) z 1727 roku – Akt faworyzował szwedzkie statki w obsłudze wymiany handlowej Szwecji[2]. Praca ukazała się drukiem w 1908 roku[2]. W 1907 Heckscher obronił pracę doktorską traktującą o roli kolei w rozwoju gospodarczym Szwecji[3]. W tym samym roku ożenił się z Ebbą Westberg, nauczycielką, z którą miał dwóch synów – młodszy zmarł w dzieciństwie[1], starszy Gunnar Heckscher (1909–1987) był politologiem i przywódcą partii Högerpartiet, która później przekształciła się w Umiarkowaną Partię Koalicyjną.
W 1909 Heckscher został zatrudniony w Wyższej Szkole Handlowej w Sztokholmie (szw. Handelshögskolan i Stockholm, ang. Stockholm School of Economics), gdzie prowadził wykłady z ekonomii i statystyki[3]. W 1929 objął tam samodzielną katedrę historii gospodarczej – pierwszą w Szwecji[4].
W 1911 Heckscher razem z Gösta Baggem zaczął wydawać liberalno-konserwatywny magazyn „Svensk Tidskrift” (SvT), który kontynuował tradycje wcześniejszego czasopisma „Ny svensk tidskrift” ukazującego się w latach (1891–1895)[5][6]. W okresie I wojny światowej Heckscher pracował w Komisji Planowania Wojny, co pozwoliło mu na zawarcie znajomości z czołowymi politykami Szwecji – m.in. z ówczesnym premierem Hjalmarem Hammarskjöldem[7]. Pod koniec I wojny światowej Heckscher opuścił redakcję „Svensk Tidskrift”, jednak nadal pisywał artykuły do tego czasopima[6]. W 1918 Heckscher udał się na roczny urlop, wyjechał ze Sztokholmu i poświęcił się pracy nad merkantylizmem i historią gospodarczą Szwecji[8]. Po powrocie uczestniczył w międzynarodowym projekcie finansowanym przez Carnegie Foundation celem którego było wydanie historii minionej wojny – Heckscher napisał monografię gospodarki Szwecji podczas wojny[9].
W latach 1927–1934 Heckscher zasiadał w rządowej komisji ds. bezrobocia, która badała przyczyny wysokiego bezrobocia w latach 20. XX wieku, a następnie wzrostu bezrobocia w latach 30. XX wieku w okresie wielkiej depresji[10]. Owocem prac komisji były dwa raporty zawierające rekomendacje jak walczyć z bezrobociem[10]. W 1933 Heckscher zasiadał również w rządowej komisji ds. polityki monetarnej, która w obliczu kryzysu rekomendowała deprecjację waluty, odejście od standardu złota i obronę korony[9].
Intensywna praca odbiła się na zdrowiu Heckschera, który w wieku 60. lat miewał zawroty głowy i omdlenia, a w 1942 jego stan uległ pogorszeniu – po krótkim okresie rehabilitacji Heckscher powrócił do pracy[11].
W 1952 roku Heckscher wygłosił swój pożegnalny wykład na forum Szwedzkiego Towarzystwa Ekonomicznego, omawiając historię szwedzkiej debaty ekonomicznej[12]. Heckscher zmarł w Sztokholmie 23 grudnia 1952 roku.
Początkowo Heckscher był konserwatystą, w czasie I wojny światowej zbliżył się do liberalizmu europejskiego – wielokrotnie wypowiadał się przeciwko interwencjonizmowi państwa[3]. Szeroko propagował ekonomię – brał udział w debatach publicznych poprzez wykłady dla szerszej publiczności, liczne wypowiedzi prasowe – napisał ponad 300 artykułów dla dziennika Dagens Nyheter[13], a także audycje radiowe[14].
Heckscher jest najbardziej znany ze swojej pracy nad systemem merkantylnym oraz wkładu do teorii handlu międzynarodowego[4]. Obok Gustava Cassela, Davida Davidsona i Knuta Wicksella uznawany za pioniera rozwoju ekonomii jako dyscypliny naukowej na terenie Szwecji[4].
W 1916, z inicjatywy żony Wicksella, Heckscher zorganizował Klub Ekonomii Politycznej – w ramach którego spotykali się uznani ekonomiści i młodzi absolwenci, m.in. Wicksell, Davidson, Erik Lindhal i Bertil Ohlin[15]. Spotkania klubu organizowane były początkowo na terenie Wyższej Szkole Handlowej w Sztokholmie, a następnie coraz częściej w prywatnych mieszkaniach jego członków, m.in. u Heckscher[16]. Pierwszym przewodniczącym klubu przez okres pięciu lat był Wicksell, następnie przez trzy lata funkcję tę pełnił Heckscher, dalej Sven Brisman, a po nim Bertil Ohlin, Ingvar Svennilson i Erik Lundberg[16]. Klub był forum wykładów, wymiany poglądów, a także zaciętych dyskusji, a Heckscher nadawał ton dyskusjom klubowym przez 18 lat[17]. W 1928 liberalne poglądy Heckschera zostały zaatakowane przez Gunnara Myrdala, co było wstępem do intelektualnej rewolty młodszego pokolenia ekonomistów[15].
W 1918 roku Heckscher opublikował zbiór artykułów z ekonomii powstałych podczas I wojny światowej w tomie Svenska produktionsproblem (pol. problemy produkcji szwedzkiej), który został zrecenzowany przez Wicksella, który skrytykował sposób w jaki Heckscher potraktował zagadnienia dystrybucji dochodu[18]. W 1919 Heckscher odpowiedział na krytykę Wicksella, wydając pracę o wpływie handlu zagranicznego na dystrybucję dochodu, która ukazała się w specjalnym wydaniu pisma Ekonomisk Tidskrift[18]. W pracy tej zaprezentował założenia teorii, która znana jest obecnie jako twierdzenie Heckshera-Ohlina[uwaga 1] – wówczas jednak Heckscher nie przywiązywał większej wagi do artykułu[18]. Teoria Heckschera została rozwinięta przez jego ucznia – Bertila Ohlina, najpierw w jego pracy doktorskiej (1924), a następnie w książce Interregional and International Trade (1933)[19].
Twierdzenie Heckschera-Ohlina mówi, że: kraj będzie eksportował te towary, do wytworzenia których zużywa relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie obfitego (a sprowadzał z zagranicy towary, których produkcja wymaga relatywnie dużo czynnika produkcji w danym kraju względnie rzadkiego)[20].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.