Genua
włoskie miasto Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Genua (wł. Genova, lig. Zena) – miasto w północno-zachodniej części Włoch nad Morzem Liguryjskim (Morze Śródziemne), u stóp Apeninu Liguryjskiego i Alp Liguryjskich. Stolica i główne miasto regionu administracyjno-historycznego Liguria. Obszar administracyjny ma powierzchnię 243 km² i liczbę ludności 595 025[1], będąc szóstym co do wielkości miastem Włoch.
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Burmistrz |
Marco Bucci | ||||
| Powierzchnia |
243 km² | ||||
| Wysokość |
20 m n.p.m. | ||||
| Populacja (05.2014) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
010 | ||||
| Kod pocztowy |
16100 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
GE | ||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
Położenie na mapie Ligurii  | |||||
 44°25′N 8°56′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Port Genua jest największym portem morskim we Włoszech i piętnastym w Europie pod względem ilości przeładunku w tonach i drugim portem we Włoszech po porcie w Gioia Tauro, a także szesnastym w Europie pod względem liczby kontenerów[2].
Nazwa miasta wiąże się z łac. genu „kolano” (i dalej stgr. γόνυ góny „kolano” czy niem. Knie „kolano; (także) zakręt, zakole, zakrzywienie”) i odnosi się do położenia Genui w najbardziej na północ wysuniętym punkcie wybrzeża Morza Liguryjskiego (czyli tam, gdzie linia brzegowa „zakręca”)[3].
Żadne źródła starożytne nie potwierdzają ortografii Janua (Ianua), która była popularna w średniowieczu, a miała na celu uzasadnić przekonanie, jakoby miasto zostało założone przez rzymskiego boga Janusa. Zapisy tego typu pojawiają się dopiero od X wieku i nie mają starszego rodowodu[4] (por. w utworze F. Petrarki Itinerarium breve de Ianua ad Ierusalem z 1358).
Inna legenda także odwołuje się do ortografii Ianua i wiąże nazwę Genui z Janusem, mówiąc, iż tak jak on miasto to ma dwa oblicza: jedno zwrócone ku morzu, drugie ku otaczającym je górom. Legenda powstała najwidoczniej na gruncie bliskich związków między obydwoma miastami już w starożytności (wojny punickie) oraz wierności tradycyjnie okazywanej przez mieszkańców Genui Rzymowi[5].
- ośrodek Ligurów
- w 220 roku p.n.e. zdobyte przez Rzymian
- od 634 we władaniu Longobardów
- w X wieku republika
- w okresie XII-XIII wieku druga obok Wenecji handlowa potęga morska w basenie Morza Śródziemnego
- od 1381 zależność od Wenecji i powolny schyłek
- 1481 – założenie uniwersytetu w Genui
- 1797 – Genua zdobyta przez Napoleona i przekształcona w zależną od Francji Republikę Liguryjską
- w 1805 – przyłączona do Francji
- 1815 – weszła do Królestwa Sardynii
- w XIX wieku rozwój przemysłowy
- w 2004 roku Genua była Europejską Stolicą Kultury
- w 2006 roku część Genui została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO
- 14 sierpnia 2018 doszło do katastrofy wiaduktu Morandi, który z przyczyn ulewy i złego stanu technicznego zawalił się.
Genua leży w strefie klimatu subtropikalnego[6][7], na pograniczu subtropikalnego–wilgotnego i śródziemnomorskiego[8], z łagodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 20 °C w dzień i 13 °C w nocy.
Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego wynosi wokół 12 °C w dzień i 6 °C w nocy. Średnia temperatura sześciu miesięcy letnich, od maja do października wynosi 24 °C w dzień i 17 °C w nocy[9].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 11,8 | 12,7 | 14,9 | 17,8 | 21,8 | 25,1 | 27,5 | 27,8 | 25,1 | 21,1 | 16,6 | 13,3 | 19,9 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 8,6 | 9,5 | 11,7 | 14,6 | 18,6 | 22,1 | 24,5 | 24,6 | 21,6 | 18,0 | 13,4 | 10,0 | 16,7 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 5,7 | 6,5 | 8,6 | 11,6 | 15,7 | 19,3 | 21,5 | 21,5 | 18,4 | 15,2 | 10,7 | 7,1 | 13,8 |
| Opady [mm] | 76,8 | 55,7 | 81,1 | 81,0 | 52,2 | 29,1 | 21,5 | 41,0 | 66,6 | 111 | 129 | 116 | 961 |
| Średnia liczba dni z opadami | 7,6 | 6,1 | 7,6 | 8,6 | 7,1 | 5,1 | 3,2 | 5,4 | 5,9 | 8,3 | 10,8 | 8,3 | 84 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 118 | 131 | 158 | 192 | 220 | 246 | 295 | 267 | 201 | 174 | 111 | 112 | 2223 |
| Źródło: climatebase.ru[10] (od 2000), nasłonecznienie[11] | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 13,6 | 13,1 | 13,6 | 15,1 | 18,7 | 22,8 | 24,1 | 24,3 | 23,0 | 20,2 | 17,9 | 15,3 | 18,5 |
- Via Garibaldi
- Palazzo Doria-Tursi (pol.: Pałac Doria-Tursi) z XVI wieku, obecnie mieści ratusz i miejskie muzeum sztuki;
- Palazzo Bianco (pol. Biały Pałac) z XVI wieku, mieszczący galerię obrazów takich włoskich mistrzów jak Caravaggio, Veronese czy Filippino Lippi, jak również mało znanych malarzy genueńskich;
- Palazzo Rosso (pol. Czerwony Pałac) z XVII wieku
- cmentarz w Staglieno
- dom Krzysztofa Kolumba (it.: Casa di Colombo)
- gotycki ratusz miejski z XIII–XV wieku
- katedra San Lorenzo (it.: Cattedrale di San Lorenzo) katedra z XII-XIII wieku, przebudowana w XVI wieku
- latarnia morska (La Lanterna, XII wiek)
- muzeum malarstwa w dawnym Pałacu Paroti
- muzeum sztuki orientalnej Museo d’Arte Orientale Edoardo Chiossone
- Plac De Ferrari (it: Piazza De Ferrari)
- pałac dożów Genui (it.: Palazzo Ducale) z XVII wieku
- Plac Zwycięstwa (it: Piazza della Vittoria)
- Stary Port (it.: Porto Antico)
- galeon Neptun – replika galeonu wykorzystana w filmie Piraci R. Polańskiego
- Il Bigo – monumentalna 8-ramienna konstrukcja z windą widokową
- muzeum morskie (it.: Il Galata – Museo del Mare di Genova)
- Pałac San Giorgio (it.: Palazzo San Giorgio) z XIII wieku
- zabytki z okresu rzymskiego
- akwarium (jedno z największych w Europie)
- Mury obronne z XII wieku.
- Bazylika Santa Maria Immacolata
- kościół Il Santissimo Nome di Maria e degli Angeli Custodi
- kościół San Marco al Molo
- kościół Santa Fede
- Kościół Santa Maria Maddalena
- Sanktuarium Nostra Signora del Monte w Genui
- Kościół San Pietro in Banchi
Od 2007 roku
| Gmina | Ludność (% całości) | Dzielnice |
|---|---|---|
| Centro-Est | 91,402 (15,0%) | Pré, Molo, Maddalena, Oregina, Lagaccio, San Nicola, Castelletto, Manin, San Vincenzo, Carignano |
| Centro-Ovest | 66,626 (10,9%) | Sampierdarena, Campasso, San Teodoro, San Bartolomeo |
| Bassa Val Bisagno | 78,791 (12,9%) | San Fruttuoso, Marassi, Quezzi |
| Media Val Bisagno | 58,742 (9,6%) | Staglieno, Sant’Eusebio, San Gottardo, Molassana, Struppa |
| Valpolcevera | 62,492 (10,3%) | Borzoli, Fegino, Certosa, Rivarolo, Teglia, Begato, Bolzaneto, Morego, San Quirico, Pontedecimo |
| Medio Ponente | 61,810 (10,1%) | Sestri, Cornigliano, Campi |
| Ponente | 63,027 (10,3%) | Crevari, Voltri, Palmaro, Prà, Pegli, Multedo |
| Medio Levante | 61,759 (10,1%) | Foce, Brignole, Albaro, San Martino, San Giuliano, Lido, Puggia |
| Levante | 66,155 (10,8%) | Sturla, Quarto, Quinto, Nervi, Bavari, San Desiderio, Borgoratti |
Genua stanowi południowy róg trójkąta przemysłowego Mediolan-Turyn-Genua, jest jednym z głównych centrów gospodarczych kraju. Wytwarza PKB 15,08 miliarda €, co stanowi 1,3% PKB krajowego. W 2000 roku miasto znalazło się na 5. miejscu w rankingu najsilniejszych ekonomicznie miast we Włoszech. Bank św. Jerzego (Banco di San Giorgio), jeden z najstarszych banków na świecie, został założony w Genui w 1407 roku i przyczynił się do świetności gospodarczej miasta od połowy XV wieku. Obecnie wiele czołowych włoskich przedsiębiorstw ma siedzibę w Genui, w tym Ansaldo Energia, Ansaldo STS i Edoardo Raffinerie Garrone.
W mieście znajduje się 23 czynne stacje kolejowe:
- Genova Acquasanta
- Genova Brignole
- Genova Bolzaneto
- Genova Borzoli
- Genova Cornigliano
- Genova Costa di Sestri Ponente
- Genova Granara
- Genova Nervi
- Genova Pegli
- Genova Piazza Manin
- Genova Piazza Principe
- Genova Pontedecimo
- Genova Pra
- Genova Quarto dei Mille
- Genova Quinto al Mare
- Genova Rivarolo
- Genova Sampierdarena
- Genova San Biagio
- Genova Sestri Ponente Aeroporto
- Genova Sturla
- Genova Vesima
- Genova Via di Francia
- Genova Voltri.
Genua to miasto portowe – brama wyjazdowa dla krajów Afryki Północnej (Maroko, Tunezja) oraz do Hiszpanii, Korsyki, Sardynii, Sycylii i Malty. W porcie znajduje się kilka terminali w zależności od przewoźnika. Najwięcej połączeń oferuje Grandi Navi Veloci[13].
Miasto jest siedzibą klubów piłkarskich Genoa CFC oraz UC Sampdoria.
- żeglarze
- artyści
- muzycy
- politycy
- inni
- Benedykt XV – papież
- Hadrian V – papież
- Innocenty IV – papież
- Innocenty VIII – papież
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
