Loading AI tools
kompozytor węgierski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
György Sándor Ligeti [ˈɟørɟ ˈliɡɛti] (ur. 28 maja 1923 w Dicsőszentmárton, zm. 12 czerwca 2006 w Wiedniu) – węgierski kompozytor żydowskiego pochodzenia, również obywatel Austrii.
Imię i nazwisko |
György Sándor Ligeti |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
28 maja 1923 |
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci |
12 czerwca 2006 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Jeden z czołowych kompozytorów muzyki współczesnej XX w. Twórca utworów, które bez zgody autora (we fragmentach) zostały wykorzystane jako muzyka m.in. do filmu Kubricka 2001: Odyseja kosmiczna[1].
Ligeti był synem okulistki i bankiera – doktora ekonomii. Ojciec został zamordowany w 1944 roku w KZ Bergen-Belsen, a jego młodszy brat Gábor w KZ Mauthausen-Gusen, matka zaś przeżyła KZ Auschwitz-Birkenau.
Ligeti uczęszczał do węgierskiej szkoły podstawowej, a następnie do rumuńskiego gimnazjum. Od 1936 roku otrzymywał lekcje gry na fortepianie. Po maturze w 1941 roku chciał studiować fizykę i matematykę, jednakże z powodu żydowskiego pochodzenia nie został przyjęty. Ligeti rozpoczął więc naukę teorii muzyki u Veressa, Járdányia, Bárdosa i Farkasa, jak również gry na organach w konserwatorium w Klausenburgu, a następnie w Budapeszcie. W roku 1944 musiał przerwać naukę, gdyż został powołany przez armię węgierską do prac pomocniczych. Krótko po tym Ligeti dostał się do sowieckiej niewoli. Zdołał jednak, korzystając z zamieszania wywołanego bombardowaniem, zbiec z obozu jenieckiego. Po wojnie kontynuował studia muzyczne, ukończywszy je w 1949 roku. Następnie pracował przez rok jako etnomuzykolog rumuńskiej muzyki ludowej, po czym w Budapeszcie wykładał harmonię, kontrapunkt i analizę muzyczną w konserwatorium.
Po upadku powstania węgierskiego w 1956 roku wyjechał w grudniu wraz ze swą przyszłą żoną Verą Spitz do Wiednia i uzyskał obywatelstwo austriackie.
W Kolonii Ligeti pracował w studiu muzyki elektronicznej oraz spotkał przedstawicieli awangardy – kompozytorów Stockhausena i Koeniga – pionierów muzyki elektronicznej.
Od 1969 do 1972 roku przebywał w Berlinie, będąc w latach 1969–1970 stypendystą DAAD. Od 1972 do 1992 roku był członkiem berlińskiej Akademie der Künste (zachodniej). Również od roku 1972 miał status kompozytora rezydenta na Uniwersytecie Stanforda, pisząc tam m.in. dzieło orkiestrowe: San Francisco Polyphony.
W latach 1973–1989 wykładał kompozycję w Wyższej Szkole Muzyki i Teatru w Hamburgu. Następnie udał się do Wiednia, gdzie mieszkał do śmierci w dniu 12 czerwca 2006 roku. Pochowany został na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.
Utwory Ligetiego odkryte zostały dla filmu przez Stanleya Kubricka[5]. Wykorzystał je w trzech swoich filmach, ponadto pojawiały się w filmach innych reżyserów.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.