Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Izabela Elżbieta z Grabowskich Sobolewska (ur. 26 marca 1776, zm. 21 maja 1858 w Warszawie) – polska arystokratka, najprawdopodobniej nieślubna córka króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego kochanki, a następnie być może morganatycznej żony Elżbiety Grabowskiej.
Portret Izabeli Grabowskiej, Józef Maria Grassi | |
Oksza | |
Rodzina |
Grabowscy herbu Oksza |
---|---|
Data urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec |
Stanisław August Poniatowski (oficjalnie Jan Jerzy Grabowski) |
Matka | |
Mąż | |
Dzieci |
Teresa Laura Józefa Sobolewska |
Z napisu umieszczonego na tablicy nagrobnej w bazylice Świętego Krzyża w Warszawie wynika, że Elżbieta z Grabowskich Sobolewska urodziła się 26 marca 1776. Zgodnie z panującą w XVIII wieku w Polsce modą Elżbieta używała imienia Izabela (Izabella) – wersji swojego imienia, która upowszechniła się w Polsce razem z kulturalnymi wpływami francuskimi[1]. Oficjalnie uchodziła za córkę generała lejtnanta wojsk koronnych Jana Jerzego Grabowskiego[2]. Przypuszcza się, iż w rzeczywistości była nieślubnym dzieckiem jego żony Elżbiety z Szydłowskich Grabowskiej, pochodzącym ze związku z królem Polski Stanisławem Augustem Poniatowskim[3]. Imię Izabela otrzymała zapewne na cześć siostry swojego biologicznego ojca, Izabeli, wdowy po wojewodzie krakowskim Janie Klemensie Branickim[3]. Izabela miała czworo rodzeństwa: siostrę Aleksandrę, żonę Franciszka Salezego Krasickiego, generała wojsk polskich Księstwa Warszawskiego Michała, marszałka wołkowyskiego Kazimierza oraz Stanisława, ministra oświaty i wyznań w Królestwie Kongresowym[4].
Izabela i jej rodzeństwo wychowywani byli w wierze katolickiej, którą wyznawała ich matka, chociaż ojciec był wyznawcą kalwinizmu. Edukacją Izabeli zajmowała się nauczycielka francuskiego pochodzenia, a do grona jej przyjaciółek należała między innymi Krystyna Magdalena Radziwiłłówna, córka założycielki romantycznego ogrodu Arkadii Heleny z Przezdzieckich Radziwiłłowej[5][6].
Na początku 1795 Izabela Grabowska z woli swej matki Elżbiety została zaręczona z królewskim sekretarzem i starostą warszawskim Walentym Faustynem Sobolewskim, synem kasztelana warszawskiego Macieja Leona Sobolewskiego i siostry matki Izabeli, Ewy Szydłowskiej. Ze względu na bliskie pokrewieństwo przyszłych małżonków król Stanisław August Poniatowski zlecił w lutym 1795 włoskiemu duchownemu Gaetanowi Ghigiottiemu uzyskanie papieskiej dyspensy[7]. Do zawarcia związku małżeńskiego doszło 1 października 1795 w Warszawie[7]. Po ślubie małżonkowie zamieszkali w Pałacu Branickich w Warszawie, znajdującym się w pobliżu kościoła Świętego Krzyża[8]. 14 października 1796 Izabela Sobolewska urodziła pierwszą córkę, Teresę Laurę Józefę, która następnego dnia została ochrzczona w kościele Świętego Krzyża. Najstarsze dziecko Sobolewskich umarło 5 września 1798 na ospę[9]. W tym samym roku przyszła na świat druga córką Izabeli i Walentego, Aleksandra Laura, która w 1825 wyszła za mąż za hrabiego Józefa Ignacego Kwileckiego. Trzecia córka, urodzona 30 marca 1800 Kwiryna Paulina, zmarła 10 maja 1812 i została pochowana obok swojej starszej siostry na Cmentarzu Świętokrzyskim[10].
Według przekazu pamiętnika spokrewnionej z Izabelą Natalii Kickiej, Sobolewscy w latach 1803–1804 udzielili schronienia przyszłemu królowi Francji Ludwikowi XVIII, gdy zmuszony do tego przez Dyrektoriat przebywał na emigracji[11]. Po powstaniu Księstwa Warszawskiego mąż Izabeli został członkiem powołanej dekretem cesarza Francuzów Napoleona I Komisji Rządzącej. Izabela często bywała wówczas na organizowanych na cześć cesarza balach, prowadziła również wieloletnią korespondencję z jego polską kochanką Marią Walewską[12][13]. Gdy 28 maja 1810 zmarła matka Izabeli, Elżbieta, Sobolewska wraz z rodzeństwem wystawiła jej nagrobek na Cmentarzu Świętokrzyskim w Warszawie[14].
W maju 1829, przed koronacją cesarza Rosji Mikołaja I Romanowa i jego małżonki Aleksandry Fiodorowny na króla i królową Polski, małżonkowie Sobolewscy organizowali w Pałacu Namiestnikowskim na Krakowskim Przedmieściu rauty dla przedstawicieli arystokracji i inteligencji Królestwa Polskiego, w których uczestniczyli między innymi dramaturg Julian Ursyn Niemcewicz i historyk Joachim Lelewel[15]. 18 maja 1829 Izabela Sobolewska brała udział w odbywającym się na Zamku Królewskim w Warszawie przyjęciu na cześć cesarza, na którym została mianowana damą honorową cesarzowej[16]. 4 czerwca 1831 zmarł mąż Izabeli, po którym Sobolewska otrzymała dożywocie na połowie majątku Młochów[17].
Po śmierci małżonka Izabela zamieszkała wraz ze swoją szwagierką Marianną z Sobolewskich Gutakowską i jej synową Gabrielą Zabiełłową w Pałacu na Grzybowie[18]. Wycofała się z życia publicznego, pojawiając się tylko sporadycznie na oficjalnych uroczystościach jako dama portretu Świętej Katarzyny[19]. Według wspomnień Natalii Kickiej do końca życia Izabela ubierała się w stroje modne w czasach jej młodości: ogromne szare kapelusze, fałdziste kołnierzyki oraz wąskie suknie[20]. 28 grudnia 1843 zmarła współlokatorka Izabeli, Marianna Gutakowska. 26 maja 1856 Izabela Sobolewska pojawiła się na przyjęciu urządzonym dla następcy cesarza Mikołaja I, Aleksandra II Romanowa, z którym jako dama honorowa poprzedniej cesarzowej tańczyła poloneza w pierwszej parze[21].
Izabela Elżbieta z Grabowskich Sobolewska zmarła 21 maja 1858 w Pałacu na Grzybowie[22]. Została pochowana 26 maja 1858 w podziemiach kościoła Świętego Krzyża, gdzie wcześniej został pochowany jej mąż Walenty Sobolewski i brat Stanisław Grabowski[23]. Po śmierci Izabeli Gabriela Zabiełłowa wyprowadziła się z Pałacu na Grzybowie, który aktem darowizny przekazała na rzecz Zgromadzenia Księży Misjonarzy. W miejscu dawnej posiadłości w 1861 rozpoczęto budowę kościoła Wszystkich Świętych[24].
Znane są dwa portrety Sobolewskiej pędzla Józefa Grassiego. Pierwszy z nich znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu, zaś drugi, przedstawiający Izabelę jako Sybillę, w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.