Loading AI tools
papież XIII-wieczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan XXI, łac. Ioannes XXI, właśc. port. Pedro Julião (łac. Petrus Juliani), zw. Piotrem Hiszpanem (łac. Petrus Hispanus), a. Adwokatem (wł. Pietro Rebulo[1]) (ur. ok. 1210 w Lizbonie, zm. 20 maja 1277 w Viterbo[2]) – papież w okresie od 8 września 1276 do 20 maja 1277[3]. Jedyny Portugalczyk, który został papieżem.
Pedro Julião | ||
Papież Biskup Rzymu | ||
| ||
Kraj działania | ||
---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | ||
Data i miejsce śmierci | ||
Miejsce pochówku | ||
Papież | ||
Okres sprawowania |
1276-1277 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Nominacja biskupia |
ok. 1272 | |
Sakra biskupia |
między 7 marca a 7 maja 1274 | |
Kreacja kardynalska |
3 czerwca 1273 | |
Kościół tytularny |
Biskup Tusculum | |
Pontyfikat |
8 września 1276 |
Był z pochodzenia Portugalczykiem, synem lekarza[3]. Początkowo uczył się w szkole katedralnej w Lizbonie, następnie studiował w Paryżu. Zajmował się dialektyką i logiką. Szczególnie jednak interesowała go filozofia Arystotelesa. W latach 1242–1252 studiował i wykładał medycynę na uniwersytecie w Sienie[2]. Tam właśnie napisał swoje Traktaty logiczne (łac. Summulae logicales), które przez następne trzysta lat były podstawowym dziełem na temat logiki[3]. Za pośrednictwem ówczesnego kardynała Ottobono Fieschiego, poznał papieża Grzegorza X i został jego osobistym lekarzem[3].
Przebywając przy papieżu, Hiszpan napisał Skarbiec ubogich (łac. Thesaurus pauperum), w którym podawał sposoby leczenia każdej części ciała[3]. Także i to dzieło spotkało się z dużym zainteresowaniem. W 1272 został arcybiskupem Bragi, a w 1273 kardynałem biskupem Tusculum[2].
Po śmierci Hadriana V i wobec suspensy konstytucji Ubi periculum, kardynałowie usiłowali zebrać się w Viterbo, gdzie wybuchły zamieszki[3]. Dzięki sugestiom Giovanniego Orsiniego, na Stolicę Piotrową wybrali Piotra Hiszpana[3]. Przyjął imię Jana XXI pomimo tego, iż powinien był przybrać imię Jan XX[2]. Zrobił to po zbadaniu papieskich archiwów, wyciągnął jednak z dokumentów błędny wniosek, jakoby po Janie XIV wybrany został kolejny papież o tym imieniu, który został pominięty w oficjalnej numeracji[2]. W istocie występującym w ówczesnych kronikach papieżem Janem był po prostu Jan XIV, uwięziony przez antypapieża Bonifacego VII, który zawładnął wówczas Rzymem.
Już na samym początku pontyfikatu wydał dwie bulle. W pierwszej potwierdzał decyzje swojego poprzednika o zmianie niektórych postanowień Soboru lyońskiego II (1274). W drugiej potępił osoby, które brały udział w zamieszkach, jakie wybuchły podczas ostatniego konklawe[3].
Jan XXI od samego początku pontyfikatu musiał zmierzyć się z problemami politycznymi. W 1263 roku papież Urban IV oddał Karolowi Andegaweńczykowi Królestwo Sycylii. Od tamtej pory władca rozszerzał swoje wpływy w Rzymie i państwie papieskim, czemu papież starał się przeciwdziałać[3]. Prowadził również negocjacje z królem Niemiec Rudolfem dotyczące Romanii – dawnego egzarchatu Rawenny. Chciał, by władca ostatecznie zwrócił ją państwu papieskiemu.
Papież rozpoczął też przygotowania do krucjaty, o podjęciu której zadecydował Sobór Lyoński II. Wysłał wezwania do różnych krajów. Odpowiedzieli na nie Filip III z Francji i Alfons X, władca Kastylii i Leonu[3]. W lutym 1276 roku Filip złożył przysięgę, iż osobiście poprowadzi swoje wojska na Saracenów. Na przeszkodzie stanęła jednak wrogość pomiędzy oboma władcami, który toczyli spór o Królestwo Nawarry. Papież zaangażował się w mediacje pomiędzy nimi. Udało mu się pogodzić rządzących, jednak już w 1277 roku ponownie rozpoczęli oni przygotowania do wojny przeciwko sobie[3].
Prowadził także negocjacje z Michałem Paleologiem dotyczące zjednoczenia z kościołami wschodnimi[2]. Cesarz bizantyński zgodził się uznać prymat rzymski i przyjąć Filioque, jednak chciał utrzymać dotychczasowe greckie obrzędy[2]. Gdy Michał VIII wysłał podpisany dokument w tej sprawie, papież już nie żył[2].
Jan XXI był prawdopodobnie jedynym papieżem, który zmarł w wyniku wypadku (a nie ze starości, choroby lub wskutek morderstwa). Gdy 12 maja 1277 zasnął w nowym skrzydle swojego pałacu w Viterbo, zawalił się fragment sklepienia, poważnie raniąc papieża[2]. Jan zmarł 20 maja, osiem dni później i pochowano go w katedrze w Viterbo[3].
W przekładzie na język polski:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.