Loading AI tools
czeska partia polityczna Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
KDU-ČSL – czeska chrześcijańsko-demokratyczna partia polityczna, określana jako „ludowcy” (cz. lidovci) lub „chrześcijańscy demokraci” (cz. křesťanští demokraté). Do 2019 działała pod nazwą Unia Chrześcijańska i Demokratyczna – Czechosłowacka Partia Ludowa (cz. Křesťanská a demokratická unie – Československá strana lidová).
Państwo | |
---|---|
Lider | |
Data założenia |
1919 |
Adres siedziby | |
Ideologia polityczna | |
Poglądy gospodarcze | |
Członkostwo międzynarodowe |
|
Grupa w Parlamencie Europejskim |
|
Młodzieżówka |
Mladí lidovci |
Barwy | |
Strona internetowa |
KDU-ČSL swoje korzenie wiąże z powstałą w 1894 Partią Chrześcijańsko-Socjalistyczną. Sama Czechosłowacka Partia Ludowa (ČSL) została natomiast założona w styczniu 1919, jednocząc kilka partii katolickich. Jej przewodniczącym został Jan Šrámek, późniejszy premier rządu na uchodźstwie (1940–1945). Ugrupowanie wchodziło w skład tzw. piątki – grupy partii politycznych, które rezerwowały sobie prawo do odgrywania głównej roli w życiu politycznym Pierwszej Republiki Czechosłowackiej[1]. W czasie istnienia Drugiej Republiki (1938–1939) ugrupowanie weszło w skład Partii Jedności Narodowej.
Po II wojnie światowej ponownie funkcjonowała jako samodzielna partia w kraju oraz na emigracji. W 1948 liczyła 500 tysięcy członków, jednak w następnym roku liczba ta została ograniczona do 20 tysięcy[2] w związku ze stopniową likwidacją pluralizmu politycznego w okresie stalinizacji. Jako Czechosłowacka Partia Ludowa istniała do 1990, uczestnicząc we Froncie Narodowym Czechów i Słowaków, delegując swych przedstawicieli do parlamentu, rządu i rad narodowych. Pozostawała jednocześnie bez wpływu na politykę państwa (podobnie jak inne ugrupowania satelickie w krajach tzw. demokracji ludowej).
Ugrupowanie pod nazwą Unia Chrześcijańska i Demokratyczna – Czechosłowacka Partia Ludowa odrodziło się na początku transformacji ustrojowej. W 1989 ČSL zerwała związki z komunistami, a w 1992 przyjęła nową nazwę po połączeniu ze środowiskami chrześcijańskimi i agrarnymi[3]. Partia KDU-ČSL, będąca ugrupowaniem o profilu konserwatywnym i chrześcijańsko-demokratycznym, opowiedziała się za gospodarką rynkową, w sferze wartości pozostając ugrupowaniem prawicowym, opowiadającym się za dialogiem państwa z Kościołem katolickim, zakazem przerywania ciąży, przeciw legalizacji małżeństw jednopłciowych oraz eutanazji. W 2010 określała się jako jedyna opoka dla prawicowych wyborców[4]. Do 2010 uzyskiwała stabilne poparcie (6–10%), największe w tradycyjnie katolickich obszarach Moraw. Według własnych informacji liczyło około 38 tysięcy członków[5]. W 2020 liczba członków wynosiła około 22 tysięcy (ludowcy pozostawali drugą najliczniejszą w Czechach partią po KSČM)[6].
Do 2006 KDU-ČSL wielokrotnie wchodziła w skład różnych rządów, współtworząc centroprawicowe i centrolewicowe koalicje[7]. W kolejnych rządach reprezentowali ją m.in. Cyril Svoboda i Miroslav Kalousek. Posiadała ministrów w prawicowych gabinetach, na czele których stał Václav Klaus (1992–1998), a także w rządzie technicznym, którym w 1998 kierował Josef Tošovský. Istotną rolę w powołaniu tego gabinetu odegrał przywódca ludowców Josef Lux[8]. W okresie pobytu w opozycji chadecy wraz z innymi centrowymi i centroprawicowymi partiami przez kilka lat tworzyli tzw. Czwórkoalicję[9]. W 1999 szeregi ugrupowania zasilił Petr Pithart, rok później wybrany na przewodniczącego Senatu[10].
Po wyborach w 2002 KDU-ČSL ponownie weszła do koalicji, tym razem z ČSSD i liberałami z US-DEU, współtworząc rządy premierów Vladimíra Špidli (2002–2004), Stanislava Grossa (2004–2005) i Jiříego Paroubka (2005–2006). W wyborach parlamentarnych w 2006 partia zajęła czwarte miejsce z poparciem 7,2%, co dało jej 13 z 200 mandatów w Izbie Poselskiej. W latach 2007–2009 była częścią centroprawicowej koalicji tworzącej drugi rząd Mirka Topolánka. W 2009 część jej członków (w tym były przewodniczący Miroslav Kalousek) odeszło z partii i znalazło się wśród założycieli nowego ugrupowania TOP 09.
W wyborach w 2010 partia nie przekroczyła wynoszącego 5% progu wyborczego, tracąc reprezentancję w niższej izbie czeskiego parlamentu[11]. Konsekwencją wyborczej porażki była natychmiastowa dymisja Cyrila Svobody. Po kilku miesiącach nowym przewodniczącym partii został lokalny samorządowiec Pavel Bělobrádek[12]. Pod jego przywództwem w wyborach w 2013 chadecy powrócili do parlamentu, a następnie dołączyli do trójpartyjnego rządu Bohuslava Sobotki, współtworzonego także przez socjaldemokratów i centrystów z ANO 2011[13].
Ludowcy utrzymali reprezentację poselską w wyborach w 2017, przechodząc następnie do opozycji. W 2019 partia przyjęła za swoją pełną nazwę dotychczasowy skrótowiec – KDU-ČSL[14]. Przed wyborami w 2021 zawiązała koalicję z Obywatelską Partią Demokratyczną i TOP 09 pod nazwą SPOLU[15]. Koalicja otrzymała 27,8% głosów (pierwsze miejsce) i 71 mandatów, z których 23 przypadły ludowcom[16]. W tym samym roku ugrupowanie dołączyło do wielopartyjnej koalicji rządowej[17], która współtworzyła gabinet Petra Fiali.
Ugrupowanie współpracuje z powiązanymi ze sobą organizacjami młodzieżowymi i instytutem badawczym[18]. Na forum europejskim od 1996 związane jest z Europejską Partią Ludową, w której uzyskało status członkowski[19]. Partia wydaje własne czasopismo „Nový hlas”[20].
Wybory | Izba Poselska | Senat | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Głosy (tys.) | Mandaty | Głosy (tys.) | Mandaty | |||||||
Liczba | % | +/– | Liczba | +/– | Liczba | % | +/– | Liczba | +/– | |
1920 | 700 | 11,3 (2.) | — | 33/300 |
— | 622 | 11,9 (2.) | — | 18/150 |
— |
1925 | 691 | 9,7 (3.) | 1,6 | 31/300 |
2 | 618 | 10,1 (3.) | 1,8 | 16/150 |
2 |
1929 | 623 | 8,4 (5.) | 1,3 | 25/300 |
6 | 560 | 8,7 (5.) | 1,4 | 13/150 |
3 |
1935 | 616 | 7,5 (6.) | 0,9 | 22/300 |
3 | 558 | 7,7 (6.) | 1,0 | 11/150 |
2 |
Wybory | Głosy (tys.) | Mandaty | |
---|---|---|---|
Liczba | % | Liczba | |
1946 | 1111 | 15,7 (3.) | 46/300 |
Wybory | Mandaty | |
---|---|---|
Liczba | +/– | |
1948 | 23/300 |
23 |
1954 | 20/368 |
3 |
1960 | 16/300 |
4 |
1964 | 20/300 |
4 |
Wybory | Izba Ludu | Izba Narodów | ||
---|---|---|---|---|
Mandaty | +/– | Mandaty | +/– | |
1971 | 8/200 |
— | 7/150 |
— |
1976 | 11/200 |
3 | 7/150 |
0 |
1981 | 13/200 |
2 | 5/150 |
2 |
1986 | 11/200 |
2 | 7/150 |
2 |
Wybory | ||
---|---|---|
Mandaty | +/– | |
1968 | 16/150 |
— |
1971 | 15/200 |
1 |
1976 | 12/200 |
3 |
1981 | 14/200 |
2 |
1986 | 14/200 |
0 |
Wybory[22] | Głosy (tys.) | Mandaty | |||
---|---|---|---|---|---|
Liczba | % | +/– | Liczba | +/– | |
1996 | 489 | 8,1 (4.) | 1,80 | 18/200 |
2 |
1998 | 537 | 9,0 (4.) | 0,9 | 20/200 |
2 |
2002 | koalicja z US-DEU | 22/200 |
2 | ||
2006 | 387 | 7,2 (4.) | — | 13/200 |
9 |
2010[23] | 230 | 4,4 (6.) | 2,8 | 0/200 |
13 |
2013[24] | 337 | 6,8 (7.) | 2,4 | 14/200 |
14 |
2017[25] | 294 | 5,8 (7.) | 1,0 | 10/200 |
4 |
2021[16] | koalicja z ODS i TOP 09 | 23/200 |
13 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.