Kadyks
miasto w Hiszpanii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kadyks (hiszp. Cádiz [ˈkaðiθ], fen. גדר = Gadir, łac. Gades, arab. قادس = Qādis) – miasto w południowo-zachodniej Hiszpanii, w regionie Andaluzja, stolica prowincji Kadyks. Położone na półwyspie oddzielającym odnogę Zatoki Kadyksu od Oceanu Atlantyckiego. Zamieszkuje je 116 072 osób (2019)[1]. Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zatoki Kadyksu (hiszp. Grande Área Urbana) ma 642 504 mieszkańców na powierzchni 1792 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 64 748 osób, co stanowi wzrost o 11,2%[2]. Miasto jest trzecim co do wielkości w prowincji, po Jerez de la Frontera i Algeciras.
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Wspólnota autonomiczna | |||||
| Alkad |
José María González Santos "Kichi" | ||||
| Powierzchnia |
12,32 km² | ||||
| Wysokość |
11 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+34) 956 | ||||
| Kod pocztowy |
11000 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CA | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii  | |||||
Położenie na mapie Andaluzji  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
 36°31′N 6°17′W | |||||
| Strona internetowa | |||||
Miasto portowe i handlowe, stocznia, przemysł metalowy i spożywczy. Szkoły wyższe, muzea, znany ośrodek turystyczny. Najstarsze miasto w Hiszpanii. Mieszkańcy Kadyksu nazywani są gaditano[3].
W mieście znajduje się stacja kolejowa Cádiz, z której odjeżdżają pociągi aglomeracyjne (Cercanías), regionalne (Media Distancia) i dalekobieżne (Alvia).
- około 1100 p.n.e.[4] założony przez Fenicjan (Gadir – najstarsze miasto w tej części Europy). Okoliczna kraina nazywana była Tartessos, stąd starożytny Kadyks bywa utożsamiany z biblijnym Tarszisz.
- od ok. 500 p.n.e. pod władzą Kartaginy (I wojna punicka).
- 206 p.n.e. zdobyty przez Rzymian (Gades), ośrodek handlu morskiego, okres rozkwitu gospodarczego. W 49 r. p.n.e. w Kadyksie mieszkało ponad 5000 członków klasy wyższej, przez co miasto mogło równać się jedynie z Patavium (Padwą) i Rzymem.
- V w. zniszczony przez Wizygotów.
- od 711 pod panowaniem Maurów. Do jego nazwy (Qādis – idol) dopisano legendę o potężnej figurze pod miastem, która swojego czasu magicznie zablokowała cieśninę Gibraltaru, w związku z czym należało ją zniszczyć (1145 r.).
- od 1262 w rękach władców Kastylii (miasto zdobył Alfons X Mądry).
- Wielki renesans miasto przeżywało w epoce odkryć geograficznych. Kolumb zaczynał w Kadyksie swoją 2 i 4 wyprawę. Miasto stało się portem obsługującym ruch z Nowym Światem, a przez to również głównym celem wrogów Kastylii.
- w 1587 angielski korsarz Francis Drake zniszczył hiszpańską flotę stacjonującą w Kadyksie. W historii Anglii wydarzenie to nazwano The Singeing of the King of Spain's Beard (Osmalenie brody hiszpańskiego króla).
- w 1596 złupiony przez Anglików pod wodzą hrabiego Essex.
- w 1702 najazd floty angielskiej i holenderskiej.
- od 1717 główna baza żeglugi, przejęcie monopolu od Sewilli na handel z koloniami w Ameryce.
- w 1797 atakowany przez flotę Nelsona, która odniosła zwycięstwo nad flotą hiszpańską koło przylądka São Vicente.
- w 1805 pod Trafalgarem Nelson rozbił flotę francusko-hiszpańską.
- w latach 1810–1811 oblegany przez wojska napoleońskie.
- w latach 1810–1813 siedziba rządu centralnego, powołanie Kortezów, w 1812 uchwalenie pierwszej hiszpańskiej konstytucji (obowiązującej w latach 1820-1823)
- w 1820 wybuch powstania ludowego.
- w czasie wojny domowej 1936–1939 w rękach frankistów.
Kadyks leży na wyspie oddzielonej od lądu wąskim kanałem Caño de Sancti Petri. Historyczne miasto Kadyks zlokalizowane było na niewielkim archipelagu, jednak regulacja wód doprowadziła do połączenia wysepek w jedną. Na południu, zachodzie i północy wyspę obmywają wody Oceanu Atlantyckiego, od wschodu - Zatoki Kadyksu. Z tego powodu miasto słynie z doskonałych plaż (od strony oceanu, ponieważ od strony zatoki znajduje się port). Sewilla, stolica Andaluzji, oddalona jest o 122 km.
Kadyks leży w strefie klimatu podzwrotnikowego, w klasyfikacji Köppena oznaczanego jako klimat śródziemnomorski Csa. W 2007 r., wraz z Grenadą, był czwartym najbardziej nasłonecznionym miastem Hiszpanii z 3016 godzinami słońca w skali roku[5].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 16,0 | 16,8 | 18,8 | 19,9 | 22,1 | 25,3 | 27,7 | 27,9 | 26,3 | 23,4 | 19,6 | 16,9 | 21,6 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 12,7 | 13,8 | 15,5 | 16,8 | 19,1 | 22,4 | 24,6 | 25,0 | 23,3 | 20,3 | 16,5 | 13,9 | 18,6 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 9,4 | 10,7 | 12,3 | 13,7 | 16,2 | 19,5 | 21,4 | 22,0 | 20,3 | 17,3 | 13,4 | 10,9 | 15,4 |
| Opady [mm] | 69 | 58 | 35 | 45 | 27 | 7 | 0 | 2 | 24 | 67 | 98 | 92 | 523 |
| Średnia liczba dni z opadami | 6,9 | 6,4 | 4,8 | 5,6 | 3,2 | 0,9 | 0,1 | 0,2 | 2,5 | 5,6 | 7,2 | 8,1 | 50,7 |
| Wilgotność [%] | 75 | 74 | 71 | 69 | 70 | 69 | 68 | 70 | 71 | 74 | 74 | 76 | 72 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 184 | 197 | 228 | 255 | 307 | 331 | 354 | 334 | 252 | 228 | 187 | 166 | 3023 |
| Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[6] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm), wysokość 2 m n.p.m., nad morzem, 1981-2010 | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 16,6 | 16,0 | 15,9 | 17,2 | 18,6 | 21,1 | 22,8 | 23,2 | 21,9 | 21,0 | 19,1 | 17,4 | 19,2 |
Kadyks znany jest jako najstarsze miasto Europy Zachodniej[8][9][10] o historii sięgające 3100 lat wstecz. Zabudowa miejska jest jednak stosunkowo nowa (głównie XVIII w.), z powodu zniszczenia miasta w 1596 r. przez oddziały angielskie hr. Essexa.
- Dawna katedra, dziś kościół Krzyża Świętego (Catedral Vieja/Iglesia de Santa Cruz/Iglesia Parroquial del Sagrario y Contaduría Eclesiástica). Wzniesiona w 1262-63 r., przebudowana w XVIII w.
- Katedra, Catedral Nueva, z XVIII–XIX w., z grobem Manuela de Falli oraz muzeum z cennymi monstrancjami (m.in. 4-metrową Custodia de Millón autorstwa Antonia Suáreza). Budowa katedry została rozpoczęta na podstawie projektu Vicenta Acera, ze względów finansowych zakończona dopiero w 1853 roku – z tego względu w budowli mieszają się elementy barokowe z neoklasycystycznymi. Wnętrze podzielone potężnymi kolumnami korynckimi na trzy nawy, transept i kaplice boczne. Chór w nawie głównej wykonany z drewna mahoniowego przez Augustina de Perei w 1697 pochodzi z Cartuja de las Cuevas w Sewilli. Kryptę, położoną pod poziomem oceanu, cechuje niezwykła akustyka.
- Kościół Oratorio de San Felipe Neri zbudowany w latach 1679–1719, gdzie w latach 1811–1812 obradowały Kortezy. Owocem tych obrad była pierwsza liberalna konstytucja Europy uchwalona 19 marca 1812, unieważniona w 1823 roku przez Ferdynanda VII. Wewnątrz kościoła znajduje się obraz Niepokalana poczęcie (Inmaculada) pędzla Murilla. Obok kościoła znajduje się muzeum miejskie (Museo Municipial) w których zbiorach znajduje się m.in. model miasta Kadyks powstały pomiędzy 1777 a 1779 zawierający pierwotny projekt kościoła.
- Kościół Oratorio de la Santa Cueva zbudowany w XVIII wieku na podstawie projektu Torcuato Cayóna przez Torcuato Benjumedę. Wewnątrz znajdują się trzy freski namalowane w latach 1796–1797 przez Francisco Goyę – Ostatnia wieczerza, Cudowne rozmnożenie chleba i ryb i Przypowieść o gościu bez szat weselnych.
- Kościoły: Santiago, Santa Catalina z XVII w. z ostatnim dziełem Murilla.
- szpital Nuestra Senora del Carmen z XVIII wieku.
- Mury obronne z XVII w. z bramą Puerta de Tierra, ozdobioną herbem Kastylii. Po bokach bramy, na wysokich kolumnach, umieszczone są figury patronów miasta św. Serwandusa i św. Germanusa
- Muzeum miejskie Museo de Cadiz położone przy Plaza de Mina. Na parterze ekspozycja ukazująca historię miasta, na wyższych piętrach galeria malarstwa z dziełami m.in. Rubensa, Murilla i Zurbarána.
- Muzeum, w dawnym klasztorze franciszkanów, ze zbiorami archeologicznymi z czasów fenickich i rzymskich oraz najważniejszą po Sewilli galerią malarstwa.
- Castillo de Santa Catalina – XVII-wieczny kompleks forteczny, dawne więzienie wojskowe; pełni funkcje wystawowe i koncertowe.
Działa tutaj klub piłki nożnej, Cádiz CF, grający w lidze Primera División, będącej pierwszym poziomem ligowych rozgrywek piłkarskich w Hiszpanii.
Hawana, Kuba
Brest, Francja
Buenos Aires, Argentyna
A Coruña, Hiszpania
Tanger, Maroko
Baltimore, Stany Zjednoczone- Rochester, Stany Zjednoczone
Cartagena, Kolumbia- Ceuta, Hiszpania
- Huelva, Hiszpania
Rochester, Wielka Brytania
Montevideo, Urugwaj- Móstoles, Hiszpania
- Las Palmas, Hiszpania
San Juan, Portoryko- Santa Cruz de Tenerife, Hiszpania
- Torrevieja, Hiszpania
Ad-Dachla, Sahara Zachodnia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
