Labský důl
dolina górska w Karkonoszach Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Labský důl, Łabski Kocioł, Dolina Łaby (niem. Elbgrund) – polodowcowa dolina górska długości 8 km, w Sudetach Zachodnich, w czeskiej części pasma Karkonoszy.
Dolina położona jest po czeskiej stronie Karkonoszy, około 10 km na północny zachód od miejscowości Szpindlerowy Młyn. Jest wcięta między Śląskim Grzbietem od północy a niewielkim grzbietem Karkonosz (czes. Krkonoš), stanowiącym część Czeskiego Grzbietu (czes. Český hřbet), od południowego zachodu i południa[1].
Jest to skalista wysokogórska, U-kształtna dolina rzeczna pochodzenia lodowcowego o długości około 8 km. Stanowi fragment Sedmídolí[1].
Charakteryzuje się stromymi skalnymi ścianami dochodzącymi do 300 m wysokości, po których spływają źródliskowe cieki Łaby, tworząc długie ciągi kaskad i wodospadów. Dolina rozpoczyna się północnym zachodzie wysokim 20-metrowym Łabskim Wodospadem (Labský vodopad). Całkowita wysokość kaskad wynosi 50 m. Poniżej wodospadu rozciąga się Łabski Wąwóz (Labská rokle), otoczony skalistymi ścianami. Następnie dolina rozszerza się i skręca na południe. Jej wschodnie zbocze jest strome, sterczą z niego pojedyncze skały i grzędy skalne. Zbocze zachodnie jest bardzo strome, skaliste. Znajduje się tu Naworski Kocioł (Navorská jáma) i Kocioł Panczawy (Pančavská jáma). W Kotle Panczawy znajduje się Wodospad Panczawy (Pančavský vodopád) o wysokości 148 m – najwyższy wodospad Karkonoszy oraz Czech. Całkowita wysokość wszystkich kaskad Panczawskiego Wodospadu wynosi 250 m. Teren obfituje w mutony i wygłady lodowcowe. Znajduje się tu tzw. Głowa Krakonosza (Krakonošova hlava)[2].
Dalej dolina ponownie rozszerza się i skręca ku wschodowi. Północne zbocze jest łagodniejsze i porośnięte lasem. Południowe jest skaliste. Znajduje się tu Kocioł Harracha lub Harrachowy Kocioł (Harrachova jáma) oraz liczne zerwy skalne. Lasy porastające to zbocze są bardziej pierwotne[2].
Dno doliny usłane jest głazami moreny dennej oraz bocznych. Przy ujściu Pudlawy, oraz niżej Medwiediego Potoku zachowały się polodowcowe formy moreny. Tworzą one 20-metrowe wysokie wały morenowe. Znajdują się tu również lawiniska składające się z ogromnych głazów. Najniższe moreny występują na wysokości 820 m n.p.m. Największy zasięg lodowca wynosił 4.000 m[3].
Dnem doliny płynie Łaba, meandrując korytem o szerokości 1,5 m i głębokości około 1 m. Po drodze pokonuje liczne bystrza i niewielkie wodospady[2].
W środkowej części Sedmidoli, w miejscu zwanym U Dívči lávky Łaba łączy się z Bílé Labe i zmienia kierunek na południowy. Tutaj kończy się Labský důl. Od tego miejsca dolina Łaby stanowi granicę pomiędzy zachodnimi i wschodnimi Karkonoszami[1].
Cały obszar doliny zbudowany jest z granitu karkonoskiego i produktów jego wietrzenia[2].
Badania bloków granitowych z moren znajdujących się w całej dolinie wykazały, że powstały one w czasie jednego zlodowacenia - bałtyckiego[4].
W dolnej części doliny lodowiec zaczął topnieć ok. 14 tys. lat temu[5].
W obrębie doliny, w zakolu Łaby, przewiercono (patrząc od dołu): piaski i żwiry, wyżej piaski i iły, a powyżej nich torfy. Cały profil ma miąższość 15 m. Jest on interpretowany, jako osady fluwioglacjalne (z topniejącego, znajdującego się wyżej lodowca), jeziorne i torfowiskowe. Profil ten dokumentuje okres od późnego glacjału po współczesność[6].
Najwyżej położone fragmenty lodowca miały stopnieć ok. 10 tys. lat temu[5].
Górne partie Śląskiego i Czeskiego Grzbietu, powyżej górnej granicy lasu, porośnięte są kosodrzewiną. Poniżej rosną górnoreglowe lasy świerkowe, częściowo powalone wichurą bądź wyrąbane w ostatnich latach. Im niżej, tym bardziej są one przekształcone działalnością człowieka.
Niewielkie powierzchnie w górnych partiach doliny, a znacznie większe powyżej krawędzi zajmują torfowiska, wiszary, źródliska, łąki górskie, ziołorośla[1][2].
Najbogatsze są zbiorowiska tzw. ziołorośli, porastające wilgotne miejsca nad potokami i w pobliżu wodospadów. W tzw. Schustlerowej zahrádce (Schustlerowym Ogrodzie) naliczono ponad 150 gatunków roślin naczyniowych. Rosną tam m.in.: miłosna górska, modrzyk górski, lilia złotogłów, tojad mocny, ciemiężyca zielona, niebielistka trwała, gółka długoostrogowa i inne storczyki, bniec czerwony, lepnica rozdęta, jaskier platanolistny, rdest wężownik, prosienicznik jednogłówkowy, szarota norweska, szczaw alpejski, pięciornik złoty, bodziszek, szelężnik większy, przywrotnik prawie nagi, gwiazdnica gajowa, starzec, niezapominajka i in.[2]. Na terenie kotła rośnie endemit: jarząb sudecki[7].
Cały obszar doliny aż do ujścia Medwiediego Potoka znajduje się w obrębie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego (Krkonošský národní park, KRNAP). Ponadto dolina wraz z leżącymi powyżej łąkami alpejskimi, zaroślami świerków i barwną florą stanowi rezerwat przyrody[1][2].
Nad górną (zachodnią) krawędzią doliny położone jest schronisko Labská bouda. Również na stokach Śląskiego Grzbietu znajduje się kilka boud. W niektórych z nich są schroniska. Łączy je kilka szlaków turystycznych[1].
Dnem doliny prowadzi 
– niebieski szlak turystyczny z miejscowości Szpindlerowy Młyn do schroniska Labská bouda. Droga, którą wiedzie do ujścia Pudlawy, nosi nazwę Harrachova cesta i została zbudowana w 1896 r.[1][2].
Nad zachodnią krawędzią doliny biegnie 
– czerwony szlak ze Szpindlerowego Młyna przez Horní Mísečky do schroniska Labská bouda[1].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
