Lebiedziewo

Lebiedziewo (biał. Лебедзева, Lebiedziewa; ros. Лебедево, Lebiediewo) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeckim, siedziba administracyjna sielsowietu.

Lebiedziewo

Лебедзева
Лебедево

Kaplica na cmentarzu w Lebiedziewie
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	mołodecki
Sielsowiet	Lebiedziewo
Populacja (2009) • liczba ludności	1047[1]
Nr kierunkowy	1767
Kod pocztowy	222315
Położenie na mapie obwodu mińskiego Lebiedziewo
Położenie na mapie Białorusi Lebiedziewo
Położenie na mapie Polski w 1939 Lebiedziewo
54°18′41″N 26°42′29″E

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Lebiedziów

Historia

Dawniej miasteczko. Lebiedziewo założone zostało w średniowieczu. W 1476 wzniesiono tu drewniany kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia NMP. Istniała tu również cerkiew prawosławna oraz w czasach przedrozbiorowych zbór kalwiński.

Pierwszymi właścicielami byli kniaziowie Holszańscy. W latach 1519–1557 królewszczyzna, następnie do 1588 majątek należał do Radziwiłłowów, a później do innych rodów (m.in. Radziszewskich i Cywińskich)^[2].

Od 1476 siedziba parafii rzymskokatolickiej Najświętszego Serca Pana Jezusa w Lebiedziewie. Działa tu również parafia prawosławna pw. Świętej Trójcy; współcześnie istniejąca cerkiew została zbudowana w 1869 r.^[3]

W czasach carskich oraz w II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy Lebiedziewo.

W czasach zaborów miasteczko w gminie Lebiedziewo, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1865 roku liczyło 1099 mieszkańców w 182 domach^[4].

W latach 1921–1945 wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim^{[uwaga 1]}, w powiecie wilejskim, od 1927 roku w powiecie mołodeczańskim, w gminie Lebiedziewo.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 1828 osób, 446 było wyznania rzymskokatolickiego, 636 prawosławnego, 2 ewangelickiego, 740 mojżeszowego, 4 mahometańskiego. Jednocześnie 220 mieszkańców zadeklarowało polską, 942 białoruską, 657 żydowską, 4 tatarską a 5 rosyjską przynależność narodową. Było tu 305 budynków mieszkalnych^[5]. W 1931 w 357 domach zamieszkiwały 2092 osoby^[6].

Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Mołodecznie i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR^[8][9]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do Białoruskiej SRR^[10].

Od 1991 w składzie niepodległej Białorusi.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1000 osób. 24 czerwca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Sprawcami zbrodni byli Niemcy z SD w Wilejce oraz pluton Waffen-SS^[11].

Przynależność państwowa i administracyjna

•  ?–1569 Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie
• 1569–1793  I Rzeczpospolita, Wielkie Księstwo Litewskie, województwo wileńskie
• 1793–1917  Imperium Rosyjskie, gubernia wileńska, powiat wilejski
• 1917–1919  Rosyjska FSRR
• 1919–1920  Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (II RP), okręg wileński
• 1920  Rosyjska FSRR
• 1920–1945^{[uwaga 2]}  Polska
  • województwo:
    • nowogródzkie (1921–1922)
    • Ziemia Wileńska (1922–1926)
    • wileńskie (od 1926)
  • powiat:
    • wilejski (1920–1927)
    • mołodeczański (od 1927)
• 1945–1991  ZSRR, Białoruska SRR
• od 1991  Białoruś

• 
  Cerkiew Świętej Trójcy z 1869
• 
  Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

Uwagi

1. Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
2. De facto do 1939.

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
2. Lebiedziów, pow. wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 111.
3. Приход храма Святой Живоначальной Троицы аг. Лебедево. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-05]. (ros.).
4. Biertoszki, wieś, powiat wilejski, gmina Lebiedziewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 147.
5. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88.
6. Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 28.
7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 872.
8. https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf.
9. okupacja sowiecka ziem polskich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-03].
10. PiotrP. Eberhardt PiotrP., Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.
11. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1222.

Bibliografia

• Lebiedziów, pow. wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 111.
• Lebiedziew na mapie WIG
• Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak: Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Warszawa: Demart SA, 2007. ISBN 978-83-7427-363-3. Brak numerów stron w książce