Marcin Kazimierz Kątski herbu Brochwicz (ur. w 1636 roku – zm. III/IV 1710 roku w Kamieńcu Podolskim) − kasztelan krakowski w latach 1706–1710, wojewoda krakowski w latach 1702–1706, wojewoda kijowski w latach 1684–1702, kasztelan lwowski w latach 1679–1684, wielkorządca krakowski od 24 czerwca 1679 roku do 24 czerwca 1680 roku, stolnik przemyski w latach 1665–1668, podstoli przemyski w latach 1658–1662, podstoli kamieniecki w 1658 roku, chorąży wendeński w 1657 roku, generał artylerii koronnej w latach 1665–1710, starosta przemyski w latach 1668-1678, starosta kamieniecki w latach 1676–1710, starosta latyczowski w latach 1679–1699, starosta marienhauski w latach 1687–1710, starosta urzędowski w latach 1702–1710, starosta baliński w latach 1701–1710, starosta dźwinogrodzki w 1705 roku, dworzanin królewski w latach 1657–1658[1], sędzia kapturowy ziemi przemyskiej w 1673 roku[2].
 Portret pędzla malarza gdańskiego, drugiej połowy XVII wieku | |
 Brochwicz | |
| Rodzina |
Kątscy herbu Brochwicz |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
marzec/kwiecień 1710 |
| Ojciec |
Wojciech Kątski |
| Matka |
Anna ze Stogniewów |
| Żona |
Urszula Denhoff (zm. 1709) |
| Dzieci |
Jan Stanisław Kątski |
Życiorys
Syn Wojciecha i Anny ze Stogniewów. Studiował w Akademii Krakowskiej i w Paryżu. Na koszt Jana Kazimierza w latach 1653–1657 poznawał sztukę wojenną we Francji, służąc w wojsku francuskim pod rozkazami Kondeusza, a także w Niderlandach.
W latach 1663–1664, będąc podpułkownikiem piechoty, brał udział w zadnieprzańskiej wyprawie króla Jana Kazimierza, gdzie odznaczył się podczas oblężenia Głuchowa oraz w bitwie pod Nowogrodem Siewierskim. W 1666 roku został pułkownikiem artylerii, a w 1667 – generałem artylerii koronnej, mając zaledwie 32 lata. W 1669 roku w obronie własnej zabił w pojedynku starostę krośnieńskiego Karola Fredrę. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z ziemi przemyskiej w 1669 roku[3]. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa ruskiego w 1674 roku[4], podpisał jego pacta conventa[5]. Był marszałkiem sejmików województwa ruskiego w 1675 i 1676 roku[6]. Poseł sejmiku wiszeńskiego województwa ruskiego z ziemi przemyskiej na sejm koronacyjny 1676 roku[7].
Brał udział we wszystkich kampaniach Jana Sobieskiego, walnie przyczyniając się do jego sukcesów, m.in. pod Chocimiem, Żórawnem, Wiedniem i Parkanami. Jako jedyny dowódca artylerii z wojsk sprzymierzonych zdołał przeprowadzić 28 dział przez góry Lasu Wiedeńskiego i użyć ich w bitwie. W kampanii bukowińskiej z 1685 roku dowodził strażą tylną wojsk polskich, odpierając ogniem artylerii i piechoty ataki osmańskie. Brał udział w kolejnych wyprawach bukowińskich 1686 i 1691 roku.
Po zerwanym sejmie konwokacyjnym 1696 roku przystąpił 28 września 1696 roku do konfederacji generalnej[8]. 5 lipca 1697 roku podpisał w Warszawie obwieszczenie do poparcia wolnej elekcji, które zwoływało szlachtę na zjazd w obronie naruszonych praw Rzeczypospolitej[9]. Był uczestnikiem rokoszu łowickiego 1697 roku[10] a wcześniej jednym z kandydatów do korony po śmierci Jana III Sobieskiego.
W służbie czynnej pozostawał jeszcze za czasów Augusta II Mocnego, odbierając w jego imieniu Kamieniec Podolski z rąk tureckich. Odznaczył się skutecznym działaniem artylerii w bitwie pod Kliszowem.
Oprócz funkcji generała artylerii koronnej sprawował następujące godności: podstolego podolskiego, stolnika przemyskiego, starosty przemyskiego, starosty podolskiego, kasztelana lwowskiego, wielkorządcy krakowskiego, wojewody kijowskiego, wojewody krakowskiego oraz kasztelana krakowskiego.
Przyczynił się do rozwoju polskiej artylerii, dbał o rozwój twierdz oraz infrastruktury obronnej. W widłach Zbrucza i Dniestru wybudował sławny szaniec, a później twierdzę pod nazwą Okopy Świętej Trójcy.
W okresie międzywojennym był patronem Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Obecnie jest patronem Szkoły Podstawowej w Kątach oraz 5 Lubuskiego Pułku Artylerii w Sulechowie.
Z małżeństwa z Urszulą z Denhoffów miał syna Jana Stanisława oraz córki, Teresę Zofię Potocką i Mariannę Potocką[11].
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
