Order Świętych Cyryla i Metodego

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Carstwo (Królestwo) Bułgarii

Order, którego patronami byli święci Cyryl i Metody, został ustanowiony 18 maja 1909 przez cara Bułgarów Ferdynanda I Koburga, ku czci misjonarzy Słowian, których imię nosi, oraz na pamiątkę ogłoszenia Bułgarii królestwem i całkowitego uniezależnienia się kraju od Imperium Osmańskiego^[3]. W Królestwie Bułgarii (do 1946) było to najwyższe odznaczenie państwowe bez podziału na klasy, nadawane na wielkiej wstędze lub łańcuchu^[4], którego wielkim mistrzem był aktualnie panujący władca. Był on przyznawany jedynie głowom państw i najwyższym dostojnikom państwowym, zarówno Bułgarom, jak i cudzoziemcom, za wybitne zasługi oddane ludzkości. Liczba bułgarskich kawalerów orderu królewskiego nie mogła przekroczyć 15 osób^[1], ale w sumie odznaczono nim jedynie sześciu Bułgarów poza osobami z rodziny królewskiej^[5]^[6].

1 lutego 1946 rozstrzelano wszystkich trzech członków rady regencyjnej, księcia Cyryla Koburga, premiera Bogdana Fiłowa i generała Nikołę Michowa, pod pretekstem kolaboracji z nazistowskimi Niemcami, a 16 września 1946 wygnano nieletniego króla Symeona II Koburga (wraz z matką Joanną Sabaudzką i ciotką Eudoksją Koburg)^[7], który jako wielki mistrz i suweren wszystkich bułgarskich orderów zachował jako ordery domowe trzy z nich, „śś. Cyryla i Metodego”, „św. Aleksandra” i „Czerwonego Krzyża”, które pozostały nimi do czasów współczesnych^[5]^[8]^[9].

Ludowa Republika Bułgarii

W okresie dyktatury komunistycznej Ludowej Republiki Bułgarii nadawano odznaczenie o podobnej nazwie (usunięto z niej słowo „Święci”), jednak w zupełnie innym kształcie (jako medal), podzielone na trzy klasy (właściwie stopnie)^[10] i przeznaczono dla bułgarskich i zagranicznych obywateli, za wybitne osiągnięcia w dziedzinach nauki, edukacji i kultury^[3]. Był on częścią nowego systemu orderowo-odznaczeniowego ustanowionego w 1950, który zniósł wszystkie poprzednie bułgarskie odznaczenia (oprócz zreformowanych orderów „Cyryla i Metodego” i „za Waleczność”). Do 1981 został on przyznany 37 065 razy. Zniesiony 21 marca 1991^[6].

Osobny artykuł: Order Cyryla i Metodego.

Republika Bułgarii

Jako odznaczenie dynastyczne order oficjalnie przestał być nadawany kiedy były król Symeon II został w 2001 ósmym premierem Republiki Bułgarii^[8]^[9], a order 13 czerwca 2003 został odnowiony w Republice Bułgarii jako drugie w kolejności starszeństwa odznaczenie państwowe^[6] (po Orderze Stara Płanina, a przed równorzędnymi orderami Zasługi Cywilnej, Zasługi Wojskowej i Jeźdźca z Madary^[11]). Odtąd nadawany jest przez prezydenta Bułgarii i podzielony na trzy klasy (podobnie jak order z czasów komunistycznych)^[12]^[6]:

Łańcuch (składa się ze złotej odznaki wieszanej na łańcuchu orderowym i gwiazdy orderowej),
I Klasa (odznaka złota wieszana na trójkątnej wstążce z rozetką),
II Klasa (odznaka srebrna wieszana na trójkątnej wstążce bez rozetki)^[12]^[11].

Przeznaczony jest (podobnie jak order z czasów komunistycznych) dla bułgarskich i zagranicznych obywateli, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój kultury, sztuki, edukacji i nauki^[12].

Remove ads

Opis odznaki

Podsumowanie

Perspektywa

Wersja królewska

Odznaką orderu jest błękitny emaliowany złoty krzyż trójlistny, pomiędzy którego ramionami znajdują się płomienie z czerwonej emalii, a na nich złota lilia heraldyczna. Pośrodku krzyża widnieje okrągły medalion z portretem świętych Cyryla i Metodego na szafirowym tle. Dookoła napis w języku łacińskim: EX ORIENTE LUX (Światło ze wschodu). Rewers odznaki przedstawia ukoronowany monogram fundatora orderu Ferdynanda I i łaciński napis: XVIII MAJUS MDCCCCIX (18 maja 1909)^[3].

Gwiazda orderowa to złoty krzyż maltański, pomiędzy którego ramionami znajdują się płomienie z czerwonej emalii, a na nich srebrna lilia heraldyczna. Pośrodku gwiazdy znajduje się głowa serafina w naturalnych barwach otoczona sześcioma skrzydłami z czerwonej emalii. Wstęga orderowa ma kolor pomarańczowy w odcieniu jasnoczerwonym.

Istnieje także sporo drobnych różnic kolorystycznych i graficznych pomiędzy poszczególnymi odznakami i gwiazdami orderu wytwarzanymi na przestrzeni ostatniego stulecia.

Wersja republikańska

Order w wersji prezydenckiej różni się kilkoma detalami od orderu królewskiego, m.in. nie posiada lilii heraldycznych na płomieniach pomiędzy ramionami krzyża, a na rewersie w miejscu monogramu Ferdynanda I widnieje przepaska w kolorach narodowych Bułgarii. Napisy na awersie i rewersie orderu prezydenckiego są w języku bułgarskim: „Св.Св. Кирил и Методий/Република България” (Św. Cyryl i Metody/Republika Bułgarii)^[12].