Piątkowo (Poznań)
część miasta Poznania Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piątkowo (niem. Schönherrnhausen) – część miasta Poznania obejmująca dwie jednostki samorządowe: „Osiedle Piątkowo” oraz „Osiedle Piątkowo Północ”, zabudowana głównie blokami mieszkalnymi.
| Część miasta Poznania | |
 Wieże radiowo-telewizyjne Stacji Linii Radiowych Piątkowo | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Poznania |
1 stycznia 1973[1] |
| SIMC |
0970282 |
| Powierzchnia |
4,63 km² |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
7822 os./km² |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°27′33,4800″N 16°54′19,8000″E | |
Piątkowo i Winogrady posiadają zespół osiedli mieszkaniowych, mający podobny charakter i liczebność jak zespół osiedli: Rataje, Żegrze, Chartowo. Według danych z 1 stycznia 2010 r. osiedle Piątkowo zamieszkuje 36 216 osób, a osiedle Piątkowo Północ 9859 osób[2][3].
Piątkowo jest położone w północnej części miasta na wschód od ul. Obornickiej i północ od ul. Lechickiej, przez którą łączy się z Winogradami, dzielnicą o podobnym charakterze w tej jej części. Od północy ogranicza ją linia kolejowa nr 395, a od wschodu graniczy z Naramowicami.
Osiedle Piątkowo obejmuje obszar o powierzchni 3,84 km², a Osiedle Piątkowo Północ 0,79 km², co daje łącznie obszar 4,63 km²[4].
Pierwsza wzmianka o Piątkowie pochodzi z dokumentu lokacyjnego Poznania (Panthcow) z 1253 roku. W końcu 1283 roku Przemysł II ufundował w Poznaniu klasztor dominikanek. Stało się to prawie natychmiast po śmierci w dziwnych okolicznościach jego żony Ludgardy, prawdopodobnie uduszonej przez służące. Książę był posądzany o inspirację zabójstwa żony, z którą nie miał potomstwa, a pożycie małżonków nie układało się zbyt dobrze. Do hojnego wyposażenia klasztoru należała również wieś Piątków. W rękach sióstr pozostała ona aż do kasaty klasztoru przez władze pruskie w roku 1822.
W 1885 r. Piątkowo liczyło 126 mieszkańców, z których większość stanowili Polacy. Aż 115 osób deklarowało katolicyzm, podlegając pod rozległą parafię św. Wojciecha w Poznaniu. Pozostałe 11 osób należało do ewangelickiej parafii św. Krzyża na poznańskiej Grobli. Przez następnych 20 lat struktura demograficzna Piątkowa niewiele się zmieniła. W 1905 r. wieś miała 116 mieszkańców, w tym 102 katolików i tylko 14 ewangelików[5].
W drugiej połowie XIX wieku teren Piątkowa stał się miejscem intensywnej niemieckiej akcji kolonizacyjnej. Wzdłuż dzisiejszej ulicy Obornickiej powstało wiele gospodarstw niemieckich osadników, tworzących formę ulicówki. Piątkowo nabrało cech wzorcowej wsi niemieckiej. W centralnej części wzniesiono szkołę oraz gospodę, wokół których koncentrowało się życie społeczne i towarzyskie osadników. Nowo powstała zabudowa niosła ze sobą wyraźne wpływy architektury nadreńskiej i bawarskiej[5].
Po odzyskaniu niepodległości gospodarstwa niemieckie zostały w większości wykupione przez uczestników powstania wielkopolskiego i żołnierzy walczących w wojnie polsko-bolszewickiej (wspomożonych przez władze) oraz przez reemigrantów z Ameryki, Niemiec i Francji. Zaczęły tu powstawać polskie stowarzyszenia i instytucje. W sali restauracji Gmurowskiego odbył się w 1923 roku patriotyczny koncert w wykonaniu orkiestry pod dyrekcją Feliksa Nowowiejskiego. Do kompozytora należało gospodarstwo i dom przy ul. Obornickiej pod numerem 303. Dom jest murowany, pochodzący z 1890 i potem przebudowany[6]. Odwiedzała go tu Maria Zientara-Malewska i tutaj kompozytor napisał muzykę do jej Kolendy Warmińskiej[7]. W 1924 zamieszkał w Piątkowie działacz ruchu ludowego Józef Rączkowski[8].
W latach 1934–1954 istniała gmina Piątkowo. Według spisu powszechnego z 1921 r. Piątkowo miało 486 mieszkańców, w tym 228 Polaków i 256 Niemców[9].
W latach 30. XX w. we wschodniej części Piątkowa – na gorszej gatunkowo ziemi – rozwinęło się robotnicze osiedle zwane „Maderą”[10].
W 1973 roku 602 ha wsi Piątkowo i 111 ha Suchego Lasu zostało włączone w granice Poznania[11]. W 1976 roku na polach położonych na wschód od ul. Obornickiej rozpoczęto budowę typowych „gierkowskich” osiedli mieszkaniowych. Powstało sześć skupisk bloków nazwanych imionami królów Polski. Bliżej ulicy Obornickiej, patrząc od północy, są to osiedla: Jana III Sobieskiego, Zygmunta Starego, Władysława Jagiełły i Bolesława Chrobrego. Od strony ulicy Umultowskiej, osiedla Stefana Batorego i Bolesława Śmiałego. Środkiem wytyczono nową arterię komunikacyjną biegnącą z Winograd, ulicę Szeligowskiego. W północno-zachodniej części Piątkowa, obok osiedla Jana III Sobieskiego, powstało osiedle Marysieńki, zabudowane domami jednorodzinnymi.
Do 1990 r. Piątkowo należało do dzielnicy Stare Miasto.
W 2004 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Piątkowo-Zachód[12]. W 2007 r. przyłączono do osiedla obszar między ul. Obornicką a ul. T. Mateckiego (Stare Piątkowo) oraz Osiedle Hulewiczów, a także tereny między ul. Księcia Mieszka I a ul. Umultowską, ul. Lechicką a linią kolejowa nr 395 (Osiedle Stefana Batorego, Os. Bolesława Śmiałego)[13]. Nowy statut od 2011 r. przedstawiał już nazwę „Osiedle Piątkowo”[14].
Projekt ogólny osiedli piątkowskich wyłoniono w zamkniętym konkursie architektonicznym z 1972. Zwyciężył zespół z Gdańska pod kierownictwem Wiesława Andersa, który przewidywał realizację ośmiu jednostek osiedlowych rozlokowanych wzdłuż linii szybkiej kolei miejskiej (obecnego PST). Plany szczegółowe stworzyły dwa zespoły architektów: Piątkowo zaprojektował Anders, a Naramowice zespół pod wodzą Świętosława Tatarkiewicza. Oprócz budownictwa mieszkaniowego przewidziano dziewięć lokalnych centrów handlowo-usługowych i dodatkowo trzy duże o znaczeniu ogólnomiejskim. Technologia budowy bloków, jaką realizowano na Piątkowie to wielka płyta dwóch systemów: szczecińskiego i winogradzkiego. Plomby realizowane po ukończeniu poszczególnych osiedli wznoszone są do dziś w technologiach tradycyjnych[15].
Pierwszy blok mieszkalny na Piątkowie oddano do użytku w 1977 r. Powstał on na osiedlu Kazimierza Jagiellończyka (dzisiaj – część osiedla Bolesława Chrobrego)[16].
Oprócz osiedli, na Piątkowie znajdują się obok siebie dwie wieże radiowo-telewizyjne Stacji Linii Radiowych Piątkowo. Starszą, żelbetową, o wysokości 76 m wybudowano na początku lat 60. XX wieku. W 1993 r. Mostostal Zabrze zakończył budowę drugiej, o konstrukcji stalowo-kratowej i wysokości 128 m. Wieże są niedostępne dla zwiedzających.[17]
W południowej części Piątkowa znajduje się zabytkowy Fort Va, będący jednym z fortów Twierdzy Poznań.
Osiedla mieszkaniowe na Piątkowie:
- Osiedle Bolesława Chrobrego
- Osiedle Bolesława Śmiałego
- Osiedle Hulewiczów
- Osiedle Jana III Sobieskiego
- Osiedle Marysieńki
- Osiedle Stefana Batorego
- Osiedle Władysława Jagiełły
- Osiedle Zygmunta Starego.
Przy północno-wschodniej części Piątkowa, przy ul. Umultowskiej znajdują się Lasy Komunalne Poznania.
W południowej części Piątkowa, między ul. K. Tymienieckiego a ul. Lechicką znajduje się Pracowniczy Ogród Działkowy im. 23 Lutego.
Na Piątkowie istnieją dwie jednostki pomocnicze miasta. Osiedle Piątkowo obejmuje większą część miasta między ul. Obornicką a Umultowską oraz ul. Lechicką a linią kolejową nr 395. Z tego obszaru wyłączona jest jednostka Piątkowo Północ (do 2021 r. funkcjonująca jako "Osiedle Jana III Sobieskiego i Marysieńki")[2]. Obejmuje mieszkaniowe Osiedle Jana III Sobieskiego oraz Osiedle Marysieńki – obszar od ulicy T. Mateckiego do Szeligowskiego oraz od Szymanowskiego i Magnacka do linii kolejowej nr 395[18]. Obie jednostki posiadają osobne rady osiedlowe i zarządy. Rada Osiedla Piątkowo posiada 21 radnych, a Rada Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki 15 radnych[19].
Piątkowo znajduje się w obszarze właściwości Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu[20].
Piątkowo jest w zasięgu działania Urzędu Skarbowego Poznań-Winogrady[21], który mimo swej nazwy znajduje się w obrębie osiedla Piątkowo, przy ul. Z. Wojciechowskiego.
Lista placówek oświatowych w obrębie Osiedla Piątkowo oraz Osiedla Jana III Sobieskiego i Marysieńki:
- Szkoła Podstawowa nr 15 im. Jana III Sobieskiego – utworzona w 1983[22]
- Szkoła Podstawowa nr 17 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego – utworzona w 1985[23]
- Szkoła Podstawowa nr 34 im. Wojska Polskiego – utworzona w 1988[24]
- Piątkowska Szkoła Społeczna im. dr Wandy Błeńskiej – utworzona w 1990[25]
- XV Liceum Ogólnokształcące im. prof. Wiktora Degi – utworzone w 1991[26]
- Szkoła Podstawowa nr 67 im. Jacka Kuronia (w latach 2001-2017 Gimnazjum nr 12) - utworzona w 1991[27]
- Zespół Szkół Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza – utworzony w 2005[28]
- Szkoła Podstawowa im. św. Józefa Kalasacjusza
- Liceum Ogólnokształcące im. św. Józefa Kalasancjusza
W północnej części Piątkowa znajduje się Dworzec Jana III Sobieskiego, będący dworcem komunikacji autobusowej oraz tramwajowej. Wychodzi z niego linia tramwajowa PST – linie 12, 14, 15, 16 oraz 201, 202 (nocne).
W różne rejony dzielnicy można dojechać autobusami miejskimi: 146, 169, 174, 185, 188, 190, 191, 193, 198, oraz podmiejskimi: 348, 832, 901, 902, 904, 905, i 907[29] oraz nocnymi: 215, 218 i 253.
Na Osiedlu Jana III Sobieskiego znajduje się Komisariat Policji "Północ"[30]. Na Osiedlu Bolesława Chrobrego zlokalizowana jest remiza Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 5 Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej, posiadająca Specjalistyczną Grupę Ratownictwa Wysokościowego[31].
Na Piątkowie utworzono 5 parafii Kościoła rzymskokatolickiego, które są skupione w dekanacie Poznań-Piątkowo. Lista parafii na Piątkowie:
- parafia NMP Matki Odkupiciela
- parafia Narodzenia Pańskiego
- parafia Miłosierdzia Bożego
- parafia Opatrzności Bożej
- parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Kościół pw. Miłosierdzia Bożego jest sanktuarium archidiecezji poznańskiej[32].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
