Portal:Literatura

Nauki ścisłe i przyrodnicze • Geografia • Nauki społeczne i humanistyczne • Społeczeństwo • Kultura • Historia • Religia • Sport • Technika • Polska

Wikiprojekt literatura · Wikiprojekt Literaturoznawstwo · Portal literatura

Literatura

Literatura to wszystkie "sensowne twory słowne" (Stefania Skwarczyńska^{[potrzebny przypis]}), zatem dzieła artystyczne, literatura piękna, oraz teksty użytkowe, literatura stosowana - zachowane w formie pisanej lub w przekazie ustnym. Dzieli się ją na trzy rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat.

Inne portale dotyczące literatury: William Szekspir, Komiks, Bibliologia, Fantastyka, Fantasy, Śródziemie.

Edytuj zawartość tej strony

Wybrany wyróżniony artykuł

Statek śmierci. Historia amerykańskiego marynarza (niem.: Das Totenschiff. Die Geschichte eines amerikanischen Seemanns) − powieść niemieckojęzycznego pisarza B. Travena, po raz pierwszy wydana w 1926, na język polski przetłumaczona najpierw w 1933 pt. Okręt śmierci, a w 1958 przełożona ponownie pt. Statek śmierci. Powieść opowiada o losach amerykańskiego marynarza Gale'a, który na skutek utraty dokumentów musi błąkać się po Europie, deportowany z krajów, w których usiłuje znaleźć schronienie, wreszcie jest zmuszony zamustrować się na "statek śmierci", gdzie w skrajnie trudnych warunkach pracuje jako pomocnik palacza. Książka jest wyrazem anarchistycznych poglądów autora, protestującego przeciwko "kapitalistycznemu wyzyskowi", jest też jednym z pierwszych dzieł poruszających problem bezpaństwowości.

Statek śmierci był pierwszą powieścią B. Travena, która odniosła sukces wydawniczy; w Niemczech i innych krajach do dzisiaj pozostaje ona, obok Skarbu Sierra Madre, jego najbardziej znanym dziełem. W Polsce powieść spotkała się z zainteresowaniem w okresie międzywojennym; obecnie Statek śmierci, podobnie jak pozostałe powieści i opowiadania Travena, jest książką praktycznie zapomnianą.

Czytaj więcej...

Archiwum

Wybrana wyróżniona sylwetka

Natalla Babina (biał. Наталля Бабіна; ur. 1966 w Zakazance) – białoruska dziennikarka i pisarka narodowości ukraińskiej.

Natalla Babina publikowała swoje krótkie opowiadania na łamach czasopisma „ARCHE”. Napisała także dwie książki: zbiór opowiadań Krywi nie pawidna być widna (2007) oraz powieść Miasto ryb (białorus. Rybin horad, 2007; wydanie polskie 2010). Tworzy w językach białoruskim i ukraińskim. Powieść Miasto ryb została wydana w językach polskim, ukraińskim i angielskim.

W swojej twórczości pisarka często porusza kwestie ogólnoludzkie, takie jak: patriotyzm, miłość, zdrada, uczciwość, wojna, śmierć, zwyczajne życiowe szczęście. Posługuje się gatunkami niezbyt popularnymi w literaturze białoruskiej (powieść detektywistyczna). Akcję opowiadań umieszcza często w realnych miejscach w Mińsku (np. Politechnika, Komarówka, Starażówka, kawiarnia „Na rostaniach”), w rodzinnych okolicach Brześcia i samym Brześciu, ale też w odległych zakątkach świata, w których nigdy nie była (Kurdystan, Bośnia, Ekwador, Czeczenia). Niektóre z krótkich opowiadań Babinej charakteryzują się potoczystymi opisami, całkowitym brakiem publicystyki i hasłowości, prostym opisem działań i nastrojowymi wspomnieniami przepojonymi nostalgią i liryzmem. Inne natomiast cechuje niemal dziennikarskie, dobitne rozłożenie akcentów i eseistyczny styl. Babina w swoich utworach łączy sceny realistyczne z fantastycznymi, posługuje się sugestywną metaforyką i barwnym, ekspresyjnym językiem.

Autorka przyznaje, że pierwowzorami niektórych postaci w jej książkach są osoby publiczne mieszkające na Białorusi, jednak zawsze zamieszcza informację, iż wszyscy bohaterowie są zmyśleni. Podobnie postępuje w przypadku białoruskich instytucji państwowych, nieznacznie zmieniając ich nazwy (np. KGB na KBB). Zabiegi te mają zmniejszyć ryzyko represji ze strony władz.

Czytaj więcej...

Listy na medal

Lista pierwszych wydań dzieł Stanisława Lema drukiem zwartym - Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

Artykuły na medal

Stanisław Moskal (ur. 1935) - Giacomo Casanova – Antoni Lange – Victor Hugo – William Szekspir – Leconte de Lisle – Henry Wadsworth Longfellow − Literatura szwedzkojęzyczna – Melchior Wańkowicz – Lolita - Arrakis (Diuna) - Rudyard Kipling - Bjørnstjerne Bjørnson

Dobre artykuły

Wergiliusz - Piotr Starkowiecki - Weronika Rosati - Ustrój polityczny Aten (Arystoteles) - Hobbit, czyli tam i z powrotem - Ferenc Molnár - John Ronald Reuel Tolkien - Galadriela - Rivendell - Przegląd dzieł Williama Szekspira – Sonety Williama Szekspira – W poszukiwaniu straconego czasu – Bestia ludzka - Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego - Nędznicy - Pateryk Kijowsko-Pieczerski - Dzwony Bazylei - Pasażerowie z dyliżansu - Rok dziewięćdziesiąty trzeci - Oryginał Laury - Lawon Barszczeuski - Hella (Mistrz i Małgorzata) - Zabójstwo przy Rue Morgue - Nortowie - Statek śmierci - Dziennik Anny Frank - Górski wieniec - Nautilus (fikcyjny okręt) - Space Science Fiction Magazine - Władysław Szlengel - Teodor Prodrom - Sully Prudhomme - Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (esej) - Stanisław Lem - Słońce też wschodzi - Sławamir Adamowicz - Sejm ptasi - Sąd polubowny (komedia Menandra) - Natalla Babina - Odludek albo mizantrop - Menander - Matteo Maria Boiardo - Markijan Szaszkewycz - Literatura bizantyńska za panowania dynastii heraklijskiej 610-717 - Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów (1204–1453) - Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów (1081-1204) - Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 - Kakashi Hatake - Jan Malalas - Gustav Wied - Górski wieniec - Fabijan Szantyr - Ernest Hemingway - Chrétien de Troyes - Agatiasz Scholastyk - Harry Potter i Kamień Filozoficzny (powieść)

Table info: ... ▼

Rodzaje i gatunki literackie

Liryczne: aleksandryn – anakreontyk – bergeretta – bukolika (sielanka) – ci – chōka – dumka – elegia – epigramat – epitafium – epyllion – fraszka – fu – gazel – haiku – hymn – kaligram – kasyda – limeryk – oda – pieśń – psalm – romanca – rubajjat – shi – sielanka – sonet – tren

Epickie: anegdota – autobiografia – bajka – baśń – biografia – chansons de geste – epos – humoreska – kronika – legenda – makama – monogatari – nowela – opowiadanie – pateryk – powieść – powieść auktorialna – powieść autobiograficzna – powieść biograficzna – powieść detektywistyczna – powieść epistolarna – powieść fantastyczna – powieść historyczna – powieść kryminalna – powieść poetycka – powieść produkcyjna – powieść przygodowa – powieść psychologiczna – powieść społeczno-obyczajowa – powieść tendencyjna – sadż – sirat

Dramatyczne: dramat antyczny – dramat niesceniczny – dramat satyrowy – dramat symboliczny – dramat szekspirowski – dramat romantyczny – dramat historyczny – dramat współczesny – dramat modernistyczny – dramat właściwy – komedia – oficjum – skecz – tragedia – tragifarsa

Mieszane: ballada – ballada romantyczna – dramat romantyczny – gawęda – satyra – poemat dygresyjny – poemat heroikomiczny – powieść poetycka – sylwa – traktat

Pograniczne: apologia – bestiariusz – dziennik – emblemat – esej – felieton – latopis – pamiętnik – reportaż

Literatura polska

średniowiecze – renesans – barok – oświecenie – romantyzm – pozytywizm – Młoda Polska – okres międzywojenny – II wojna światowa – literatura współczesna

Awangarda Krakowska – Druga Awangarda – Kwadryga – Nowa Fala – Orientacja Poetycka Hybrydy – Przedmieście – Skamander – Żagaryści

Literatura obca

afrykańska – albańska – angielska – amerykańska – arabska – austriacka – azerska – bengali – białoruska – brazylijska – bułgarska – chorwacka – chińska – czeska – duńska – estońska – fińska – farerska – francuska – grecka – gruzińska – hebrajska – hindi – hiszpańska – irlandzka – islandzka – japońska – kanadyjska – katalońska – koreańska – latynoamerykańska – litewska – łotewska – macedońska – malajska – meksykańska – mongolska – niemieckojęzyczna – norweska – nowogrecka – ormiańska – perska – portugalska – rosyjska – rumuńska – sanskrycka – serbska – słowacka – słoweńska – szwajcarska – szwedzkojęzyczna – turecka – ukraińska – walijska – węgierska – włoska – antycznej Grecji – antycznego Rzymu

Historia literatury

Literatura antyku – Literatura średniowiecza – Literatura okresu odrodzenia – Literatura XVI w. – Literatura XVII w. – Literatura XVIII w. – Literatura XIX w. – Literatura XX w. – Literatura XXI w.
Literatura – przegląd chronologiczny

Prądy literackie

akmeizm – autentyzm – banalizm – barok – klasycyzm – dadaizm – dekadentyzm – egzystencjalizm – ekspresjonizm – fantastyka – futuryzm – gongoryzm – gotycyzm – humanizm – hagiografia – klasycyzm – kwietyzm – marinizm – naturalizm – neoklasycyzm – osjanizm – parnasizm – Plejady – poezja lingwistyczna – poezja metafizyczna – poezja trubadurów – populizm – postmodernizm – preromantyzm – realizm – powieść dworska - romantyzm – rokoko – sentymentalizm – socrealizm – sternizm – surrealizm – symbolizm – teatr absurdu – turpizm – ultraizm – weryzm – youngizm

Pojęcia

alegoryzm – aluzja literacka – antologia – apoftegmat – bajronizm – Beat Generation – beletrystyka – bibliofilstwo – Bloomsday – bohater bajroniczny – bohater liryczny – czas fabularny – epilog – explicit – fabuła – formacja – frenetyzm – grupa literacka – incipit – inedita – inkunabuł – intertekstualność – katharsis – kompozycja otwarta – kompozycja szopkowa – konfabulacja – konflikt tragiczny – konwencja literacka – narracja – narratologia – prooemium – puenta – recenzja – realizm magiczny – rodzaj literacki – styl literacki – sylabizm – teatr absurdu – teoria literatury – zasada trzech jedności

Przegląd zagadnień z zakresu literatury

Czasopisma literackie

Ukazujące się: Akcent – ArtPAPIER – Borussia – Czas Kultury – Dialog – Enigma – FA-art – Fo pa – Ha!art – Kursywa – Literatura na Świecie – Nowa Fantastyka - Nowe Książki – Odra – Opcje – Pamiętnik Literacki – Pomosty – Protokół kulturalny – Red. – Rita Baum – Studium – Tekstualia – Teksty Drugie – Topos – Wakat – Zeszyty Poetyckie – Znak

Niewydawane: Artyleria – Brulion - Chimera – Fenix – Fenix Antologia – Gazeta Literacka – Kamena – Kwadryga – Kłosy – Kresy – Kurier Polski (1829-1831) – Lampa – Linia – Literatura (tygodnik) – Literatura Ludowa – Maski – Nowe Widnokręgi – Nowy Pamiętnik Warszawski – Ponowa – Pogranicza – Pro Arte et Studio – Prosto z Mostu – Przegląd Artystyczno-Literacki – Przegląd Polski – Skamander – Sycyna – Sztuka i Naród – Twórczość – Tygodnik Ilustrowany – Undergrunt – Wiadomości Literackie – Współczesność – Zapis – Zdrój – Zebra – Zeszyty Literackie – Zwrotnica

Zobacz też: Kategorię grupującą czasopisma literackie.

Wydarzenia literackie

Big Book Festival - Eisteddfod - Festiwal Bjørnsona - Festiwal Góry Literatury - Grojkon - Grudniowy Akademicki Przegląd Artystyczny - Festiwal Kultury Jidysz - Miasto Poezji - Międzynarodowy Festiwal Literacki im. Czesława Miłosza - Strużańskie wieczory poezji - BookExpo America - Międzynarodowe Targi Książki w Belgradzie - Targi Książki we Frankfurcie nad Menem - Targi Książki w Krakowie - Międzynarodowe Targi Książki w Tajpej - Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie

Kategorie

Kategoria Literatura

Drzewo kategorii (CatGraph):

Literatura


Literatura na Wikiźródłach	Wikicytaty z literatury

Aktualności literackie

Wybrany cytat

Literatura – potencjalny rozsadnik wszelkich struktur władzy, tekstowa maszynka osłabiająca i ośmieszająca wszelkie hierarchie, nośnik rewolty i gotowa matryca najsilniejszej więzi społecznej.

Przemysław Czapliński, Powrót centrali

Wybrana grafika

Widzenie Fausta
Franciszek Żmurko, 1890

Archiwum

Chcesz pomóc?

Kategoria zalążków artykułów literackich zawiera bardzo wiele haseł. Pomóż nam poprawić ich jakość! Kliknij tutaj i wybierz artykuł, który chcesz poszerzyć. Dziękujemy!

Wikiprojekty!

Jeśli masz jakieś pytanie wiążące się z literaturą, możesz je zadać na stronach dyskusji wikiprojektów: literackiego i literaturoznawczego. A może sam/sama dołączysz do ich uczestników i zechcesz wzbogacić zasoby Wikipedii, pisząc nowy artykuł o jakimś utworze literackim czy pisarzu, lub poszerzając już istniejący?

Do zrobienia

Twórcy: T. Coraghessan Boyle - Heinz G. Konsalik - Oksana Rabski - Érico Verissimo - Rebecca Moss - John Norman

Dzieła: Prognoza rozwoju biologii do roku 2040 - Siakuntala – Samotnia – Wyznania (Rousseau) - Menuet z pogrzebaczem – Minna von Barnhelm – Bóg rzeczy małych - Bel Ami - Orlando: biografia - Z dala od zgiełku - Ślepe tory - Pachnący ogród - Zobaczyć Lankhmar i umrzeć

Pojęcia: poezja skaldyczna – szkoła litewska – szkoła ukraińska

Do poszerzenia

Twórcy: Doris Lessing – Karl Adolph Gjellerup – Knut Hamsun – Julia Hartwig – Michel Houellebecq – Per Jersild – Nadżib Mahfuz – Olga Tokarczuk – Jan Chryzostom Pasek – Juliusz Słowacki – Stendhal – Michaił Szołochow – Federico García Lorca – Guy de Maupassant – Kostis Palamas – Józef Roth

Dzieła: Antoniusz i Kleopatra – Boska komedia – Czekając na Godota – Faust – Ferdydurke – Gargantua i Pantagruel – Król Lear – Kubuś Fatalista i jego pan – Lolita – Sonety do Laury – Ślub – Na Zachodzie bez zmian – Nocny lot – Idiota – Odyseja – Pani Bovary – Pieśń o Nibelungach

Pojęcia: dramat właściwy – epos rycerski – gawęda – literatura angielska – literatura antycznej Grecji – literatura chińska – mirakl – nowela – postać literacka – powieść – trawestacja – weryzm

Ostatnio dodane

Niektóre niedawno dodane artykuły związane z literaturą:

Sylwetki twórców: Hedvig Charlotta Nordenflycht - Bengt Lidner - Anna Maria Lenngren - Anzia Yezierska - Urban von Feilitzen - Paul Carell - Per Olof Sundman - Mariusz Surosz - Sven-Eric Liedman - Steven Brust - Ibikos - Thomas Sjöberg (dziennikarz) - Göran Tunström - Aftoniusz - Mustaj Karim - Göran Sonnevi - Witold Starecki - Jelena Dimitrijević - Damian Dawid Nowak - Anna Matwiejewa - Joey Travolta - Emanuel Kratochwil - Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska - Michaił Dudin - Zdzisław Cozac

Dzieła literackie: Kariera Artura Ui - Wrota Obelisków - Trylogia Pękniętej Ziemi - Obudź się i śnij - Orbis pictus

Pojęcia: literatura farerska - literatura fińska - pirychej - postać literacka - prąd literacki - tradycja literacka - koło hermeneutyczne - literatura obrachunków inteligenckich - raki - literackość - impresjonizm

Grupy i pokolenia literackie: Inaczej - Wierzbak - Próby - Pokolenie „Współczesności” - Kontynenty

Postacie literackie - Marko Ramius

Inne portale polskojęzycznej Wikipedii

portale

Portal:Portale

wikiprojekty

Przypisy