3 Brygada Jazdy

3 Brygada Jazdy (3 BJ) – wielka jednostka jazdy Wojska Polskiego II RP.

3 Brygada Jazdy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1921
Tradycje
Kontynuacja	X Brygada Jazdy[1]
Dowódcy
Pierwszy	gen. ppor. Jan Sawicki
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Mikołajowem (1 VIII 1920)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Jazda
Podległość	2 Dywizja Jazdy (VIII 1920)

Formowanie i walki

W maju 1919 Ministerstwo Spraw Wojskowych w porozumieniu z Naczelnym Dowództwem Wojska Polskiego zaplanowało sformowanie pięciu brygad jazdy. 5 czerwca rozpoczęło się formowanie 3 Brygady Jazdy w składzie 2., 5., i 12 pułk ułanów oraz 3 dywizjon artylerii konnej. Na dowódcę brygady wyznaczony został gen. Jan Sawicki^[2].

Brygada sformowana została w połowie 1919 roku w rejonie Tarnopola.

W okresie działań odwrotowych na Ukrainie utworzono grupę jady gen. Jana Sawickiego w składzie Dywizja Jazdy i dotychczas samodzielna 3 Brygada Jazdy. jej zadaniem było niedopuścić do przerwania frontu przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego. Grupie jazdy gen. Sawickiego nie udało się powstrzymać natarcia 1 Armii Konnej. Dysponowała ona zbyt szczupłymi siłami. Popełniono też błędy w dowodzeniu jednostkami kawalerii^[3].

W związku z zagrożeniem, jakie nadal stanowiła konnica Budionnego, 2 lipca 1920 utworzono dwudywizyjną Grupę Operacyjną Jazdy gen. Jana Sawickiego. Tworzyły ją: 1 Dywizja Jazdy płk. Rómmla i 2 Dywizja Jazdy płk. Władysława Okrzy-Orzechowskiego oraz występująca samodzielnie 3 Brygada Jazdy^[3].

Jako że Grupa powstawała na zapleczu, a w rejon forowania przybywały jednostki kawaleryjskie, na froncie pozostawały poważnie osłabione brygady jazdy znajdujące się w podległości 2 Armii. Zostały one czasowo przekształcone w grupy jazdy: dawna 3 Brygada Jazdy w składzie 2., 11. i 12 pułk ułanów przekształcono w grupę rtm. Antoniego Szuszkiewicza. Liczyła ona w stanie bojowym 5 szwadronów liniowych - w sumie 22 oficerów i 405 szabel, 5 karabinów maszynowych i 2 działa^[4].

Walczyła w składzie: 2 puł, dywizjon 12 puł, dywizjon 6 puł^[5], 14 puł, 3 dak (1 i 2 bateria). Od połowy lipca 1920 roku podlegała dowódcy 1 Dywizji Jazdy. 13 sierpnia 1920 została rozwiązana, a w październiku 1920 roku w Przemyślu ponownie odtworzona^[6].

Brała udział m.in. w wyprawie kijowskiej.

W maju 1921 roku, na bazie odtworzonej 3 Brygady Jazdy, w DOK X sformowana została X Brygada Jazdy z miejscem postoju dowództwa w Rzeszowie^[1].

Struktura organizacyjna

VI 1919[2]	24 IV 1920[7]	11 VII 1920[8]	VIII 1920[9]	X 1920[10]
2 pułk ułanów			8 pułk ułanów	214/24 pułk ułanów
5 pułk ułanów		11 pułk ułanów		11 pułk strz. gran.
12 pułk ułanów
3 dywizjon artylerii konnej

Oficerowie brygady

Dowódcy brygady

• gen. Jan Sawicki^[7] (VI 1919 -)
• płk Mikołaj Waraksiewicz (był 23 VI 1920)^[11]
• tyt. płk Feliks Dziewicki (1 IX 1920 – 1921)

Inni oficerowie

• rtm kaw. Kazimierz Czerwiński (adiutant)