Angela Bassett

Angela Evelyn Bassett^[1][2] (ur. 16 sierpnia 1958 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka, reżyserka i producentka filmowa.

Angela Bassett

Angela Bassett (2025)
Imię i nazwisko	Angela Evelyn Bassett
Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1958 Nowy Jork
Zawód	aktorka, producentka, reżyserka, aktywistka
Współmałżonek	Courtney B. Vance (od 1997)
Lata aktywności	od 1985

Laureatka Emmy, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych, dwóch Złotych Globów i Honorowej Nagrody Akademii Filmowej za całokształt twórczości. Dwukrotnie nominowana do Oscara, za role w filmach Tina (1993) i Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu (2022).

20 marca 2008 otrzymała własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7000 Hollywood Boulevard^[3][4].

Życiorys

Wczesne lata

Angela Basset z mężem, aktorem Courtneyem B. Vance’em (2007).

Urodziła się w Nowym Jorku^[5] jako córka Betty Jane (z domu Gilbert; 1935–2014)^[6][7], i Daniela Benjamina Bassetta (1924–1981)^[8]. Dorastała w Harlemie. Po separacji rodziców przeniosła się z matką i młodszą siostrą D’nette z Winston-Salem w Karolinie Północnej do St. Petersburga na Florydzie, gdzie wychowywana była przez samotną matkę, która pracowała jako urzędnik państwowy^[7] i pracownik socjalny^[9]. Po ukończeniu szkoły podstawowej Jordan Park Elementary School, w 1970 zaczęła uczęszczać do Disston Middle School. Po ukończeniu siódmej klasy została przeniesiona do Azalea Middle School, gdzie ukończyła ósmą i dziewiątą klasę^[10].

W młodości Bassett była „zakochana” w The Jackson 5 i wraz z rozwojem jej zainteresowań rozrywką z siostrą często wystawiały przedstawienia, czytały wiersze lub wykonywały muzykę popularną dla swojej rodziny. Nauczycielka szkoły średniej zachęciła ją do złożenia wniosku na Uniwersytet Yale^[11]. Po ukończeniu Boca Ciega High School w Gulfport (1976)^{[potrzebny przypis]}, otrzymała stypendium i podjęła afroamerykańskie studia na Uniwersytecie Yale w New Haven (1980)^{[potrzebny przypis]}. W roku 1983 uzyskała tytuł magistra sztuk pięknych w Yale School of Drama^[10], a jako studentka poznała swojego przyszłego męża Courtneya B. Vance’a^[12].

Podczas studiów w latach 1981–1982 występowała w przedstawieniu autorstwa Dereka Walcotta Beef, No Chicken w Yale Repertory Theatre^[7]. W 1982 była obsadzona w produkcji off-broadwayowskiej Colored People’s Time^[7]. W latach 1984–1985 była związana z Hartford Stage Company w Hartford, gdzie wystąpiła jako Eve, Żona Noego, Mary i Gill w The Mystery Plays^[7].

Kariera

W 1985 jej pierwszym występem na Broadwayu był spektakl Czarna kobieta w Second Stage Theatre. Wystąpiła także w dwóch dramatach Augusta Wilsona w Yale Repertory Theatre, pod kierunkiem swojego instruktora Lloyda Richardsa: Ma Rainey’s Black Bottom (1985) i Joe Turner’s Come and Gone (1985–1986) jako Martha Pentecost^[13]. Zadebiutowała na szklanym ekranie jako prostytutka przy HQ w dreszczowcu telewizyjnym CBS Podwójne ujęcie (Doubletake, 1985)^[14] z Richardem Crenną i Beverly D’Angelo. Jej pierwszym występem na kinowym ekranie była niewielka rola dziennikarki w filmie sensacyjnym F/X (1986)^[11] u boku Bryana Browna i Briana Dennehy’ego. Potem przyłączyła się do Screen Actors Guild (SAG).

W 1988 przeniosła się do Los Angeles, gdzie podjęła pracę na planie dramatu gangsterskiego Johna Singletona Chłopaki z sąsiedztwa (1991)^[14] u boku Laurence’a Fishburne’a, Cuby Goodinga Jr. i Ice’a Cube’a. Dwukrotnie zagrała postać Betty Shabazz, wdowy po Malcolmie X: w dramacie biograficznym Spike’a Lee Malcolm X (1992) z Denzelem Washingtonem i Maria Van Peeblesa Czarne Pantery (Panther, 1995)^[15] z Kadeemem Hardisonem.

W miniserialu biograficznym ABC The Jacksons: An American Dream (1992)^[14] w reżyserii Karena Arthura wystąpiła jako Katherine Jackson, matka słynnych dzieci (Michael Jackson, Randy Jackson, Jackie Jackson, Jermaine Jackson, Marlon Jackson, Tito Jackson, La Toya Jackson i Janet Jackson)^[16]. W 1993 przyjęła rolę Tiny Turner (do roli kandydowały też Halle Berry i Robin Givens)^[15] w dramacie biograficznym Briana Gibsona Tina (Tina – What’s Love Got To With It), za którą otrzymała Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu^[16] i zdobyła nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej^[9] (nagrodę odebrała Holly Hunter za Fortepian).

W 1995 zagrała w komedii grozy Wesa Cravena Wampir w Brooklynie^[14] jako torturowana policjant detektyw Rita Veder z mroczną tajemnicą u boku Eddiego Murphy’ego, dreszczowcu Kathryn Bigelow Dziwne dni^[14] jako szofer i ochroniarz Lornette „Mace” Mason (Nagroda Saturn w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa) z Ralphem Fiennesem i melodramacie Foresta Whitakera Czekając na miłość^[9] wg powieści Terry McMillan jako Bernadine Harris z Whitney Houston.

Trzy razy zdobyła NAACP Image Awards: jako Ruby Delacroix, zamężna właścicielka baru w Luizjanie w dramacie Showtime Gdzieś w Luizjanie (Ruby’s Bucket of Blood, 2001), za kreację Rosy Parks w dramacie telewizyjnym CBS Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002) i za rolę Cate Banfield w serialu NBC Ostry dyżur (2008–2009).

Była sześciokrotnie nominowana do nagrody Emmy: w 1996 za występ w programie PBS Storytime, w 2002 za Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002), w 2003 jako producentka dramatu Showtime Ich Ameryka (Our America, 2002) z Joshem Charlesem, w 2014 jako Marie Laveau w American Horror Story: Sabat (2013–14), w 2015 za rolę Desiree Dupree w American Horror Story: Freak Show (2014–15) oraz w 2017 jako Catherine w jednym z odcinków serialu Netflix Specjalista od niczego – pt. „Thanksgiving” (2017).

Życie prywatne

12 października 1997 wyszła za mąż za Courtneya B. Vance’a^[7]. 27 stycznia 2006 zostali rodzicami bliźniaków: Bronwyn Golden i Slatera Josiaha, urodzonymi w Kalifornii przez surogatkę^[10].

Ambasadorka dobrej woli UNICEF^[10]. Zwolenniczka Boys & Girls Clubs of America (BGCA)^[15].

Jest osobą wierzącą, uczęszcza na nabożeństwa do Kościoła Bożego w Los Angeles wraz ze swoim kolegą Denzelem Washingtonem^[10].

Dorobek artystyczny

Legenda

	Oczekuje na premierę
A	Aktorka lub występ w dokumencie
R	Reżyserka
P	Producentka
W	Producentka wykonawcza

Produkcje fabularne

Filmy

Rok	Tytuł	Profesje				Rola	Dodatkowe informacje
		A	R	P	W
1985	Podwójne ujęcie	Tak				prostytutka	film telewizyjny
1986	F/X	Tak				reporterka telewizyjna
	Liberty	Tak				Linda Thornton	film telewizyjny
1990	Challenger	Tak				Cheryl McNair	film telewizyjny
	Gliniarz w przedszkolu	Tak				stewardesa
	Dla dobra dziecka	Tak				Lori	film telewizyjny
	Perry Mason: Urwany śpiew	Tak				Carla Peters	film telewizyjny
1991	Chłopaki z sąsiedztwa	Tak				Reva Devereaux
	Inna strona miłości	Tak				Willie	film telewizyjny
	Pożar. Uwięzieni na 37 piętrze	Tak				Allison	film telewizyjny
	Miasto nadziei	Tak				Reesha
	Wyjątkowe zwycięstwo	Tak				Lois	film telewizyjny
	Bohaterowie „Pustynnej Burzy”	Tak				Phoebe Jeter	film telewizyjny
	Line of Fire: The Morris Dees Story	Tak				Pat
1992	Malcolm X	Tak				Betty Shabaz
	Critters 4	Tak				Fran
	Niewinna krew	Tak				Sinclair
	Wygrać z losem	Tak				Dawn / Rhonda
1993	Tina	Tak				Anna Mae Bullock / Tina Turner
1995	Dziwne dni	Tak				Lornette Mace Mason
	Czekając na miłość	Tak				Bernadine Harris
	Wampir w Brooklynie	Tak				Rita Verder
	Czarne Pantery	Tak				Betty Shabazz
1997	Kontakt	Tak				Rachel Constantine
1998	Jak Stella zdobyła miłość	Tak				Stella Payne
1999	Nasz przyjaciel, Martin	Tak				matka Milesa	dubbing
	Koncert na 50 serc	Tak				Koncert na 50 serc
2000	Supernova	Tak				Kaela Evers
	Słoniątko	Tak				Groove	dubbing
	Boesman i Lena	Tak				Lena
2001	Rozgrywka	Tak				Diane
	Gdzieś w Luizjanie	Tak		Tak		Ruby Delacroix	film telewizyjny
2002	Ich Ameryka				Tak	–	film telewizyjny
	Miasto słońca	Tak				Desiree
	The Rosa Parks Story	Tak			Tak	Rosa McCauley Parks	film telewizyjny
2003	Jeźdźcy Apokalipsy	Tak				kochanka
	Unchained Memories	Tak				lektorka	głos
2004	Pan 3000	Tak				Mo
	Uwięziona we śnie	Tak				Elizabeth Chase
2005	Pan i pani Smith	Tak				szefowa pana Smitha	głos; niewymieniona w napisach
2006	Akeelah i jej nauczyciel	Tak				Wanda
	Bomba zegarowa	Tak				Jill Greco
2007	Rodzinka Robinsonów	Tak				Mildred	dubbing
2008	Meet the Browns	Tak				Brenda Brown
	Gospel Hill	Tak				Sarah Malcolm
	Cena prawdy	Tak				Bonnie Benjamin
	Of Boys and Men	Tak				Rieta Cole
2009	Notorious	Tak				Voletta Wallace
2011	Green Lantern	Tak				Amanda Waller
	Skok przez miotłę	Tak				Claudine Watson
	Identity	Tak				Martha Adams	film telewizyjny
2012	A więc wojna	Tak				Collins
	Rogue	Tak				Alice Vargas	film telewizyjny
2013	Rodzinne święta	Tak				Aretha Cobbs
	Olimp w ogniu	Tak				Lynn Jacobs
	Betty i Coretta	Tak				Coretta Scott King	film telewizyjny
2014	Biały ptak w zamieci	Tak				dr Thaler
2015	Whitney		Tak			–	film telewizyjny
	Ciekawski George 3: Powrót do dżungli	Tak				dr Kulinda	dubbing; film direct-to-video
	Ocalona	Tak				Maureen Crane
	Chi-Raq	Tak				panna Helen
2016	Londyn w ogniu	Tak				Lynne Jacobs
2018	Czarna Pantera	Tak				Królowa Ramonda
	Mission: Impossible – Fallout	Tak				Erica Sloan
	Bumblebee	Tak				Shatter	dubbing
2019	Avengers: Koniec gry	Tak				Królowa Ramonda
	Mamusie bez synusiów	Tak			Tak	Carol Walker
2020	Co w duszy gra	Tak				Dorthea Williams	dubbing
2021	Malika the Lion Queen	Tak				Malika	dubbing; film telewizyjny
	Zabójczy koktajl	Tak				Anna May
2022	Wendell i Wild	Tak				Siostra Helley	dubbing
	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu[17]	Tak				Królowa Ramonda
2024	Orion i Ciemność	Tak				Słodkie sny	dubbing
	Dama	Tak				Lady Bayford
2025	Mission: Impossible – The Final Reckoning	Tak				Erika Sloane
2026	Wildwood	Tak				Iphigenia	dubbing

Seriale

Rok	Tytuł	Profesje			Rola	Odcinki	Dodatkowe informacje
		A	R	W
1985	Search for Tomorrow	Tak			Salina McCulla	5 odcinków
	Bill Cosby Show	Tak			pani Mitchell	„Mr. Quiet”
	Spenser: For Hire	Tak			córka Joego	„The Choice”
1987	Ryan’s Hope	Tak			Leonie Peach	nieznane odcinki
	Guiding Light	Tak			Angela	1.103
	Leg Work	Tak			dr Griffin	„Things That Go Bump in the Night”
1988	Bill Cosby Show	Tak			Sara	„Bookworm”
1989	HeartBeat	Tak			Jeanette Calder R.N.	„Gestalt and Battery”
	A Man Called Hawk	Tak			Bailey Webster	2 odcinki
	Tour of Duty	Tak			Camilla Patterson	2 odcinki
	227	Tak			Amy Burnett	„A Pampered Tale”
	Thirtysomething	Tak			Kate Harriton	„Legacy”
1990	Alien Nation	Tak			Renee Longstreet	„Eyewitness News”
	Rodzina szpiegów	Tak			Bev Andress	„2”	miniserial
	Equal Justice	Tak			Janet Fields	„Goodbye, Judge Green”
1991	Flash	Tak			Linda Lake	„Beat the Clock”
	Stat	Tak			Willie Burns	„Ladyfinger”
1992	Bar widmo	Tak			Evelyn	„Sanctuary for a Child”
	The Jacksons: An American Dream	Tak			Katherine Jackson	2 odcinki	miniserial
2003	The Bernie Mac Show	Tak			ona sama	„Laughing Matters”
2005	Agentka o stu twarzach	Tak			Hayden Chase	4 odcinki
2008–2009	Ostry dyżur	Tak			Cate Banfield	20 odcinków
2010	Simpsonowie	Tak			Michelle Obama	„Bart zdobywa pierwszą bazę”	dubbing
2011	Identity	Tak			Martha Adams		niesprzedany pilot serialu
2012	Rogue	Tak			Alice Vargas		niesprzedany pilot serialu
2013–2014	American Horror Story: Sabat	Tak			Marie Laveau	12 odcinków	trzeci sezon American Horror Story
2014–2015	American Horror Story: Freak Show	Tak			Desiree Dupree	11 odcinków	czwarty sezon American Horror Story
2014–2015	American Horror Story: Hotel	Tak			Ramona Royale	7 odcinków	piąty sezon American Horror Story
2015–2018	BoJack Horseman	Tak			Ana Spanikopita	10 odcinków	dubbing
2016	American Horror Story: Roanoke	Tak	Tak		Lee Harris / Monet Tumusiime	9 odcinków (jako aktorka) „Rozdział 6” (jako reżyserka)	szósty sezon American Horror Story
	Na usługach wroga	Tak			Eva	7 odcinków	miniserial
2017	Underground	Tak			położna	„Ache”	niewymieniona w napisach
2017, 2021	Specjalista od niczego	Tak			Catherine	2 odcinki
2017	American Horror Story: Kult		Tak		–	„Lojalność”	siódmy sezon American Horror Story
2018–obecnie	9-1-1	Tak		Tak	Athena Grant / Athena Grant-Nash	124 odcinki
2018	American Horror Story: Apokalipsa	Tak			Marie Laveau	„Apokalipsa”	ósmy sezon American Horror Story
2019	A Black Lady Sketch Show	Tak			Mo	„Angela Bassett Is the Baddest Bitch”
2020–2025	9-1-1: Teksas	Tak		Tak	Athena Grant-Nash	72 odcinki (jako producentka wykonawcza) „Podejrzana paczka” (jako aktorka)
2021	A gdyby…?	Tak			Królowa Ramonda	„A gdyby… Killmonger ocalił Tony’ego Starka?”	dubbing
2025	Dzień zero	Tak			Evelyn Mitchell	6 odcinków
	Moon Girl i Diabelski Dinozaur	Tak			Decoy	2 odcinki
	Doktor Odyssey	Tak			Athena Grant-Nash	„Tydzień Casino”

Gry wideo

Rok	Tytuł	Rola
2015	Tom Clancy’s Rainbow Six Siege	Agentka Six

Produkcje dokumentalne

Rok	Tytuł	Profesje			Rola	Dodatkowe informacje
		A	R	W
2003	Freedom: A History of Us	Tak			Sheyann Webb	serial telewizyjny (odcinek „Marching to Freedom Land”); dubbing
		Tak			Melba Pattillo	serial telewizyjny (odcinek „Let Freedom Ring”); dubbing
2015	Breakthrough	Tak	Tak		narratorka	serial telewizyjny (odcinek „Water Apocalypse”)
2017	Remand	Tak		Tak	narratorka	film krótkometrażowy
2019	Jak to się robi w Disneyu	Tak			narratorka	miniserial (6 odcinków)
2021	Tina	Tak			ona sama	film

Teatr

Rok	Tytuł	Rola	Teatr
1986	Black Girl	nieznana	McGinn-Cazale Theatre, Nowy Jork
1987	Henryk IV, część 1	Lady Percy	Delacorte Theater, Nowy Jork
1988	Joe Turner’s Come and Gone	Martha Pentecost	Ethel Barrymore Theatre, Nowy Jork
1998	Makbet	Lady Makbet	Joseph Papp Public Theater / Martinson Theater, Nowy Jork
2011–2012	The Mountaintop	Camae	Bernard B. Jacobs Theatre, Nowy Jork

Nagrody i nominacje (wybrane)

Plebiscyt	Rok	Kategoria	Nominowana twórczość	Rezultat
Critics’ Choice Awards	2013	Najlepsza aktorka w filmie telewizyjnym lub miniserialu	Betty i Coretta	Nominacja	[18]
	2023	Najlepsza aktorka drugoplanowa	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu	Wygrana	[19]
Daytime Emmy	1996	Najlepszy występ w programie dziecięcym	Storytime	Nominacja	[20]
	2003	Najlepszy występ w programie dziecięcym	Ich Ameryka (jako producentka wykonawcza)	Nominacja	[21]
Nagrody Akademii Filmowej (Oscary)	1994	Najlepsza aktorka	Tina	Nominacja	[22]
	2023	Najlepsza aktorka drugoplanowa	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu	Nominacja
	2024	Honorowa Nagroda Akademii	–	Wygrana	[23]
Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA)	2023	Najlepsza aktorka drugoplanowa	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu	Nominacja	[24]
Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych	2002	Najlepszy występ aktorki w miniserialu lub filmie telewizyjnym	Ruby’s Bucket of Blood	Nominacja	[25]
	2014		Betty i Coretta	Nominacja
	2019	Najlepszy występ zespołu aktorskiego w filmie kinowym	Czarna Pantera	Wygrana
	2023	Najlepszy występ aktorki w roli drugoplanowej	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu	Nominacja
Primetime Emmy	2002	Najlepsza aktorka pierwszoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym	The Rosa Parks Story	Nominacja	[26]
	2014	Najlepsza aktorka drugoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym	American Horror Story: Sabat	Nominacja
	2015		American Horror Story: Freak Show	Nominacja
	2017	Najlepsza aktorka gościnna w serialu komediowym	Specjalista od niczego	Nominacja
	2019	Najlepszy narrator	The Flood	Nominacja
	2020		Jak to się robi w Disneyu	Nominacja
		Najlepsza aktorka gościnna w serialu komediowym	A Black Lady Sketch Show	Nominacja
	2023	Najlepszy narrator	Dobranoc, Oppy	Nominacja
	2024		Królowe świata zwierząt (odcinek „Afryka”)	Wygrana
Złote Globy	1994	Najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu	Tina	Wygrana	[27]
	2023	Najlepsza aktorka drugoplanowa	Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu	Wygrana