Bastnazyt

Bastnazyt (bastenzyt, bastnezyt, hamartyt^[4]) – minerał z gromady węglanów, niekiedy zaliczany do grupy halogenków. Należy do minerałów rzadkich.

Bastnazyt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	Bastenzyt, Hamartyt
Skład chemiczny	fluorowęglan ceru (Ce[F/CO3])
Twardość w skali Mohsa	4–4,5
Przełam	nierówny[1][2]
Łupliwość	niewyraźna[1][2]
Pokrój kryształu	tabliczkowy, słupkowy[1], ziarnisty[3]
Przezroczystość	przezroczysty, przeświecający[2]
Układ krystalograficzny	trygonalny[2]
Właściwości mechaniczne	kruchy[1]
Gęstość	4,7–5,2 g/cm³[1]
Właściwości optyczne
Barwa	żółta, żółtobrunatna, brunatna, czasami bezbarwna[1]
Rysa	biała[2]
Połysk	szklisty, tłusty, woskowy[1][2]
Współczynnik załamania	1,717–1,823 (jednoosiowy)[3]
Inne	dwójłomność: 0,101[3] pleochroizm: słaby[3]
Dodatkowe dane
Klasyfikacja Strunza	5.BD.20a[3]

Nazwa pochodzi od złoża Bastnäs koło Riddarhyttan w Västmanlandzie, w Szwecji^[5].

Oprócz form podstawowych, na drodze diadochii tworzy wiele odmian, zawierających takie pierwiastki jak neodym, dysproz, europ czy lutet. Odmiany najczęściej występujące to:

• bastnazyt-(Ce) – CeCO₃F
• bastnazyt-(Y) – YCO₃F
• bastnazyt-(La) – LaCO₃F

Właściwości

Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym (nieco wydłużone). Występuje w skupieniach zbitych, rozetkowych^[1] i ziarnistych^[2]. Jest minerałem kruchym, przezroczystym do przeświecającego^[2].

Występowanie

Jest składnikiem pegmatytów i utworów pneumatolitycznych hydrotermalnych^[1][2]. Bywa spotykany w skarnach i karbonatytach^[2]. Współwystępuje z cerusytem, allanitem, kalcytem, dolomitem, monacytem, barytem^[1], fluorytem, burbankitem, ankylitem^[2].

Miejsca występowania: Niemcy – Schwarzwald, Szwecja – Riddarhyttan, USA – Kalifornia, Kolorado, Nowy Meksyk, Rosja – Ural, Madagaskar, RPA^[2].

W Polsce – został stwierdzony na Dolnym Śląsku (Żółkiewka), w okolicach Suwałk (rozpoznany w rdzeniu wiercenia Tajno).

Zastosowanie

• ważne źródło ceru i innych metali ziem rzadkich
• ceniony^{[przez kogo?]} kamień kolekcjonerski