Białucha arktyczna

Białucha arktyczna^[34], białucha^[35][36], wal biały^[35][36] (Delphinapterus leucas) – gatunek ssaka morskiego z rodziny narwalowatych (Monodontidae).

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „białucha”. Zobacz też: rzekę Prądnik, w dolnym biegu nazywaną Białuchą.

Białucha arktyczna

Delphinapterus leucas[1]
(Pallas, 1776)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	Bilateria
(bez rangi)	wtórouste
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Infratyp	żuchwowce
Nadgromada	czworonogi
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	walenie
Infrarząd	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	narwalowate
Rodzaj	białucha
Gatunek	białucha arktyczna
Synonimy Cetus albicans Brisson, 1762[2] Physeter Katodon P.L.S. Müller, 1773[3] Delphinus leucas Pallas, 1776[4] B[alaena] albicans O.T. Müller, 1776[5] Delphinus albicans[a]: O. Fabricius, 1780[6] Ph[yseter] macrocephalus albicans[a]: Kerr, 1792[7] D[elphinus] Phocaena albus Kerr, 1792[8] Catodon albicans[a]: de Lacépède, 1804[9] Delphinapterus beluga de Lacépède, 1804[10] Catodon albicans[a]: G. Fischer, 1814[11] Delphinus albians[b]: S. Nilsson, 1820[12] Delphinus leucaster[c] J.E. Gray, 1821[13] Delphinus canadensis A.G. Desmarest, 1822[14] Delphinus (Delphinapterus?) kingii J.E. Gray, 1827[15] Catodon candicans[b]: Lesson, 1828[16] Beluga glacialis Lesson, 1828[17] Beluga borealis[d] Lesson, 1828[18] C[atodon]ibbaldi Fleming, 1828[19] Beluga Catodon J.E. Gray, 1846[20] Beluga Kingii[a]: J.E. Gray, 1846[21] Inia canadensis[a]: J.E. Gray, 1846[22] Beluga rhinodon Cope, 1865[23] Beluga declivis Cope, 1865[23] Beluga concreta Cope, 1865[23] Beluga angustata Cope, 1866[24] Beluga canadensis[a]: J.A. Allen, 1869[25] Delphinapterus Catadon[a]: Goode, 1884[26] Delphinapterus leucas[a]: W.H. Flower, 1885[27] Delphinapterus kingi[e]: J.D. Ogilby, 1893[28] Delphinapterus freimani Klumov, 1935[29] Delphinapterus dorofeevi Klumov & Barabash, 1935[30] Delphinapterus leucas maris-albi Ostroumov, 1935[31] D[elphinapterus] l[eucas] dorofeevi[a]: Tomilin, 1962[32]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[33]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1776 roku przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Delphinus leucas^[4]. Holotyp pochodził z ujścia rzeki Ob, w północno-wschodniej Syberii, w Rosji^[37][38]. Okaz typowy się nie zachował, nazwa oparta na świeżo zabitych harpunami zwierzętach^[38]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju białucha^[34] (Delphinapterus)^[37][39][39].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[39].

Etymologia

• Delphinapterus: gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos „delfin”; απτερος apteros „bezskrzydły, bez skrzydeł”, od negatywnego przedrostka α- a-; -πτερος -pteros „-skrzydły”, od πτερον pteron „skrzydło”^[40].
• leucas: gr. λευκος leukos „biały”^[41].

Zasięg występowania

Białucha arktyczna występuje w wodach arktycznych i subarktycznych na południe do około 50° szerokości geograficznej północnej; południowe granice populacji grenlandzkich i wschodnioeuropejskich występują dalej na północ na około 64° szerokości geograficznej północnej^[39]. Młode osobniki od czasu do czasu oddalają się na południe od normalnego zasięgu, są widywane w pobliżu Long Island w stanie Nowy Jork w Stanach Zjednoczonych oraz w Sekwanie we Francji^[39].

Morfologia

Długość ciała 300–450 cm; masa ciała 500–1600 kg^[42]. Występuje dymorfizm płciowy – dorosłe samce są większe i cięższe od dorosłych samic^[42]. Noworodki osiągają długość ciała około 150 cm przy ciężarze 35–85 kg^[42]. Jego górna część głowy jest zaokrąglona, natomiast w szczęce występuje 30–38 zębów. Tuż po urodzeniu ciało młodych jest szaroniebieskie, a niekiedy nawet ciemnoniebieskie. Z biegiem czasu jednak jaśnieje. Osobniki 4–5 letnie są już zazwyczaj kremowe lub całkowicie białe^[35].

Ekologia

Zwierzęta te żyją w niewielkich grupach, liczących zwykle maksymalnie 5–10 osobników. Żywią się rybami, skorupiakami oraz głowonogami^[35].

Znaczenie gospodarcze

Gatunek ten jest niekiedy poławiany dla mięsa, tłuszczu oraz skór^[35].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[33].

Uwagi

1. Kombinacja nazw.
2. Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Balaena albicans O.T. Müller, 1776.
3. Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus leucas Pallas, 1776.
4. Nowa nazwa dla Delphinus leucas Pallas, 1776.
5. Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus (Delphinapterus?) kingii J.E. Gray, 1827.