Chwostka wspaniała

Chwostka wspaniała^[4] (Malurus splendens) – gatunek małego ptaka z rodziny chwostkowatych (Maluridae), jeden z 12 przedstawicieli rodzaju Malurus. Zasiedla Australię.

Chwostka wspaniała

Malurus splendens[1]
(Quoy & Gaimard, 1830)
Samiec podgatunku nominatywnego
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	chwostkowate
Podrodzina	chwostki
Rodzaj	Malurus
Gatunek	chwostka wspaniała
Synonimy
Saxicola splendens Quoy & Gaimard, 1830[2]
Podgatunki
zobacz opis w tekście
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Systematyka i zasięg występowania

Opisana została przez parę francuskich lekarzy i zoologów w 1830 roku. Pierwotnie otrzymała nazwę naukową Saxicola splendens. Okaz, na podstawie którego opisano gatunek, pochodził z King George Sound. Jeden z podgatunków, melanotus, niekiedy wydzielany jest do rangi osobnego gatunku, jako chwostka turkusowa. Obecnie uznaje się 4 podgatunki^{[2][4][5][6][7]}:

• chwostka wspaniała (M. s. splendens) (Quoy & Gaimard, 1830) – subtropikalna południowo-zachodnia i zachodnio-środkowa Australia
• chwostka lazurowa (M. s. callainus) Gould, 1867; poprzednio M. s. musgravi Mathews, 1922 – środkowa i południowo-środkowa Australia
• M. s. emmottorum Schodde & Mason, 1999 – północno-wschodnia Australia (środkowy Queensland)
• chwostka turkusowa (M. s. melanotus) Gould, 1841 – wschodnio-środkowa Australia

Biotop

Środowiskiem chwostki wspaniałej są lasy, skrub oraz sawanna^[3].

Charakterystyka

Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy w okresie godowym, w okresie pozalęgowym obie płci wyglądają bowiem identycznie. Młode przypominają samice, lecz nie są opalizujące. Obie płcie mierzą 12–14 cm, ważą średnio około dziewięciu gramów.

Samce są zawsze opalizujące w miejscach turkusowych. Samiec podgatunku nominatywnego różni się od tego „normalnego” jedynie barwą wierzchu głowy, która nie jest ciemnoniebieska. Ma turkusową całą głowę, grzbiet oraz pokrywy podogonowe. Ma czarną maskę, obrożę i przepaskę na piersi. Spód ciała jest ciemnoniebieski, natomiast sterówki, skrzydła i kuper niebieskie. Lotki są nieco szarawe, ale na lotkach II-rzędu widoczny turkusowy obszar.

U podgatunku melanotus przepaska jest cieńsza, spód ciała z tyłu jasny. U samca podgatunku emmottorum niebieska barwa piersi kończy się wraz z cienką przepaską. Ma on także czarny kark i kuper oraz brązowe skrzydła, jest także mniej intensywnie ubarwiony. Ogon jest jakby zszarzały. Ciemnymi barwami charakteryzują się samce formy callainus. Przepaska jest dość gruba, poza głową cały granatowy, z turkusowym karkiem.

Samice prawie nie posiadają opalizujących elementów upierzenia. U podgatunku nominatywnego jedynie ogon turkusowy, z wierzchu jasnokawowe, od spodu jasne. Na skrzydłach mają nieco szaroniebieskiej barwny. Podgatunek emmottorum z jaśniejszym grzbietem i pomarańczowawą otoczką wokół oka. U formy melanotus wierzch ciała brązowy, a spód brudnobiały.

Zachowanie

Podobnie jak inne chwostki, na ziemi, w zaroślach, poszukuje owadów. Szuka jedzenia razem z innymi chwostkami wspaniałymi. Wydaje szybkie serie nieco metalicznych pisków.

Lęgi

Gniazduje kooperatywnie. Samica sama buduje gniazdo, jest także jedyną w grupie, która wysiaduje jaja. W jednym zniesieniu jest ich 2–3. Inkubacja trwa 15 dni, młode spędzają w gnieździe około 11 dni.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje chwostkę wspaniałą za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie dość pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].