Konopnicowate

Konopnicowate (Datiscaceae) – rodzina z rzędu dyniowców. W zależności od ujęcia systematycznego jest monotypowa i obejmuje jeden rodzaj konopnik (Datisca) z dwoma gatunkami lub obejmuje jeszcze dwa inne rodzaje drzew, alternatywnie wyodrębniane jako rodzina Tetramelaceae^[2]. Datisca cannabina rośnie we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i dalej na wschód po Kazachstan i Nepal. D. glomerata występuje w Kalifornii oraz w przyległej części Kalifornii Dolnej. Oba gatunki rosną na brzegach rzek, w lasach oraz na terenach otwartych^[4].

Konopnicowate

Datisca cannabina
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	konopnicowate
Nazwa systematyczna
Datiscaceae Dumort. Anal. Fam. Pl.: 13, 14. 1829[3]
Typ nomenklatoryczny
Datisca L. (1753)[3]
Zasięg

Korzeń D. cannabina używany był do farbowania jedwabiu na żółto^[5] (związkiem barwiącym jest datiscyna^[6]). Rośliny z tego gatunku, zwłaszcza z kwiatami żeńskimi, bywają uprawiane jako ozdobne, ze względu na gęsty, charakterystyczny pokrój i ozdobne liście. Sok z rośliny o gorzkim smaku ma działanie przeczyszczające^[7]. Korzeń D. glomerata używany był przez Indian do trucia ryb^[6].

Morfologia

Pokrój

Okazałe byliny osiągające do 2, rzadko nawet do 3 m wysokości^[4].

Liście

Nieparzyście pierzasto złożone, w górnej części pędu tylko trójdzielne lub nawet niepodzielone. Blaszka liściowa jest silnie piłkowana na brzegu, a na szczycie zaostrzona^[4]. Przylistków brak^[6].

Kwiaty

Drobne, jednopłciowe, promieniste i skupione w długie, wąskie grona. Kwiaty męskie mają krótką rurkę kielicha długości do 3 mm, zakończoną ząbkami w liczbie od trzech do dziesięciu. Korony kwiatu brak. Pręcików jest 5–15. W kwiatach żeńskich kielich składa się z 3 do 4 krótkich listków, płatków korony brak. Zalążnia jest dolna i składa się z trzech do pięciu zrośniętych owocolistków. Z zalążni wyrastają 3–4 głęboko rozcięte na szczycie szyjki słupka^[4].

Owoce

Torebki otwierające się na szczycie między trwałymi szyjkami słupka^[6].

• 
  Kwiaty Datisca cannabina
• 
  Liście Datisca cannabina

Systematyka

Datisca glomerata

Przynależność konopnicowatych do rzędu dyniowców i ich bliskie pokrewieństwo z dyniowatymi i begoniowatymi jest znane i akceptowane od dawna. Problemy taksonomiczne budzi relacja rodzaju Datisca względem dwóch rodzajów drzewiastych wyodrębnianych jako rodzina Tetramelaceae lub włączanych do Datiscaceae^[4].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

dyniowce	Anisophylleaceae Corynocarpaceae – pałężynowate Coriariaceae – garbownikowate Cucurbitaceae – dyniowate Tetramelaceae Datiscaceae – konopnicowate Begoniaceae – begoniowate

Podział^[8]

Rodzaj: Datisca Linnaeus, Sp. Pl. 1037. 1 Mai 1753 (syn. Cannabina P. Miller, Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754)^[9] – konopnik

• Datisca cannabina L. – konopnik barwierski^[10][11]
• Datisca glomerata (C.Presl) Baill.