Delfinowiec krzyżowy

Delfinowiec krzyżowy^[21], delfin krzyżowaty^[22] (Sagmatias cruciger) – gatunek ssaka morskiego z rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Delfinowiec krzyżowy

Sagmatias cruciger
(Quoy & Gaimard, 1824)
Porównanie wielkości delfinowca krzyżowego z człowiekiem rozumnym (Homo sapiens)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parworząd	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	delfinowate
Rodzaj	Sagmatias
Gatunek	delfinowiec krzyżowy
Synonimy Delphinus cruciger Quoy & Gaimard, 1824[1] Delphinus albigena Quoy & Gaimard, 1824[2] Delphinus bivittatus Lesson, 1827[3] Phocaena Homeii A. Smith, 1829[4] Delphinus livitatus[a]: F. Cuvier, 1836[5] D[elphinus]. albigenus[b]: J.E. Gray, 1846[6] Lagenorhynchus clanculus J.E. Gray, 1846[7] D[elphinus]. bivittatus[c]: Gay, 1847[8] D[elphinus]. cruciger[c]: Gay, 1847[8] Delphinus obscurus[c]: J.E. Gray, 1850[9] Electra clancula[c]: J.E. Gray, 1868[10] Lagenorhynchus cruciger: Van Beneden & P. Gervais, 1880[11] Lagenorhynchus latifrons True, 1889[12] Phocaena d’Orbignyi R.A. Philippi, 1893[13] Phocaena crucigera[c]: Philippi, 1893[14] Lagenorhynchus Fitzroyi[d]: Lahille, 1899[15] Lagenorhynchus wilsoni Lillie, 1915[16] L[agenorhynchus]. cruciger[c]: Yañez, 1948[17] Sagmatias cruciger[e]: LeDuc, Perrin & Dizon, 1999[18] Cephalorhynchus cruciger[c]: Moreno, 2008[19]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[20]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1824 roku francuscy zoolodzy Jean René Constant Quoy i Joseph Paul Gaimard nadając mu nazwę Delphinus cruciger^[1]. Miejsce typowe to obszar między Australią a przylądkiem Horn, 49° szerokości geograficznej południowej, w południowym Oceanie Spokojnym^[23][24][25]. Holotyp nie istnieje, opis został oparty na zwierzętach obserwowanych na morzu^[23][25].

Analizy przeprowadzone w 2019 roku w oparciu o dane molekularne ujawniły, że tradycyjnie uznawany Lagenorhynchus^[26] nie jest monofiletyczny i należy podzielić go na trzy odrębne rodzaje: Lagenorhynchus, Leucopleurus i Sagmatias^[27][28]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[28].

Etymologia

• Sagmatias: gr. σαγμα sagma, σαγματος sagmatos „siodło”; nowołac. przyrostek -ias „wskazanie na posiadanie lub cechę szczególną”^[29].
• cruciger: średniowiecznołac. cruciger „noszący krzyż, dźwigający krzyż”, od łac. crux, crucis „krzyż”; -gera „noszący, dźwigający”, od gerere „nosić, dźwigać”^[30][31].

Zasięg występowania

Delfinowiec krzyżowy występuje w okołobiegunowych wodach subantarktycznych i antarktycznych, głównie na 45–65° szerokości geograficznej południowej, ale czasami na północ do 33° szerokości geograficznej południowej od Chile^[28].

Morfologia

Długość ciała samic 140–180 cm, samców 160–190 cm; masa ciała samic do 88 kg, samców do 94 kg^[32]. Noworodki osiągają długość ciała około 100 cm^[32]. Delfin ten jest czarno-biały. W górnej szczęce znajduje się 26–34 par smukłych, stożkowatych zębów, natomiast w dolnej 27–35 par^[32].

Ekologia

Żyje w grupach liczących zazwyczaj od 5 do 10 okazów. Żywi się prawdopodobnie rybami i kalmarami. Jest słabo poznany przez człowieka.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[20].

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus bivittatus Lesson, 1827
2. Uzasadniona poprawka, korekta pisowni rodzaju gramatycznego Delphinus albigena Quoy & Gaimard, 1824.
3. Kombinacja nazw.
4. Nazwa niedostępna, błędna identyfikacja.
5. Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.