Doksycyklina

Doksycyklina – organiczny związek chemiczny, półsyntetyczny antybiotyk z grupy tetracyklin^[3].

Doksycyklina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) (4S,4aR,5S,5aR,6R,12aS)-4-(dimetyloamino)-3,5,10,12,12a-pentahydroksy-6-metylo-1,11-diokso-1,4,4a,5,5a,6,11,12a-oktahydrotetraceno-2-karboksyamid Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. doxocyclinum monohydricum (monohydrat doksycykliny), doxocyclini hyclas (hyklan doksycykliny) inne wibramycyna[1]
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C22H24N2O8
Masa molowa	444,44 g/mol
Wygląd	żółty krystaliczny proszek
Identyfikacja
Numer CAS	564-25-0
PubChem	54671203
DrugBank	DB00254
InChI InChI=1S/C22H24N2O8/c1-7-8-5-4-6-9(25)11(8)16(26)12-10(7)17(27)14-15(24(2)3)18(28)13(21(23)31)20(30)22(14,32)19(12)29/h4-7,10,14-15,17,25,27-29,32H,1-3H3,(H2,23,31)/t7-,10+,14+,15-,17-,22-/m0/s1 InChIKey JBIWCJUYHHGXTC-AKNGSSGZSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 50 mg/ml[2] w innych rozpuszczalnikach bardzo trudno rozpuszczalna w etanolu; rozpuszczalna w rozcieńczonych kwasach nieorganicznych oraz roztworach wodorotlenków i węglanów litowców Temperatura topnienia 201 °C[2] logP 0,63[2] Kwasowość (pKa) 3,09[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-06-24] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki hyklan doksycykliny Uwaga Zwroty H H302, H315, H319, H335 Zwroty P P261, P305+P351+P338 Numer RTECS QI8650000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	J01AA02, A01AB22
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka Działanie przeciwbakteryjne Biodostępność 100% Okres półtrwania 18-22 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek >90% Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem i kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie, domięśniowo, maść na dziąsła

W porównaniu do innych tetracyklin znacznie lepiej się wchłania z przewodu pokarmowego (w 90–95%), jest również mniej nefrotoksyczna. Oporność krzyżowa obserwowana wśród bakterii na tetracykliny naturalne często nie dotyczy doksycykliny, która okazuje się skuteczna^[3].

Działanie

Mechanizm działania jest identyczny jak dla innych tetracyklin i polega na hamowaniu rybosomalnej biosyntezy białka, poprzez związanie się z podjednostką rybosomalną S30. W wyniku tego wiązanie pomiędzy tRNA oraz kompleksem rybosom-mRNA zostaje zablokowane^[3].

Farmakokinetyka

Okres półtrwania doksycykliny wynosi 16 godzin (± 6 godzin). Doksycyklina jest wydalana z żółcią. Przenika z krwi do jelita grubego, co umożliwia jej zastosowanie u chorych z niewydolnością nerek.

W porównaniu z innymi tetracyklinami ma dłuższy okres działania, przez co musi być inaczej dawkowana.

Wskazania

Doksycyklina jest stosowana głównie w dermatologii i otolaryngologii. W innych specjalnościach klinicznych ma mniejsze zastosowanie, m.in. ze względu na dość często spotykaną odporność bakterii na ten lek. Do schorzeń leczonych tym antybiotykiem należą m.in.:

• choroby skóry – w tym w ciężkich postaciach trądziku
• zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych
• zakażenia tkanek miękkich
• zakażenia przewodu pokarmowego
• zakażenia układu moczowo-płciowego
• zapalenia przyzębia
• malaria
• dur plamisty,
• dżuma (jako antybiotyk drugiego rzutu)
• tularemia
• borelioza ECM – rumień przewlekły wędrujący, choroba z Lyme
• inne zakażenia spowodowane bakteriami wrażliwymi na ten lek.
• stosowana jest również (forma dożylna) w chirurgii klatki piersiowej doopłucnowo jako środek do pleurodezy chemicznej
• filarioza

Interakcje

Działa antagonistycznie z penicylinami i cefalosporynami. Doksycyklina zmniejsza przeciwbakteryjne działanie penicylin i innych antybiotyków o działaniu bakteriobójczym. Doksycyklina zmniejsza skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych. W czasie stosowania zaleca się korzystanie z dodatkowego niehormonalnego środka antykoncepcyjnego (np. prezerwatywa). Dodatkowo jony glinu, magnezu, żelaza, cynku i wapnia (mleko) utrudniają wchłanianie doksycykliny, nie należy przyjmować preparatów i pokarmów zawierających znaczne ilości wymienionych pierwiastków jednocześnie z doksycykliną, jeżeli zajdzie konieczność należy zachować co najmniej 2 godziny odstępu pomiędzy przyjmowaniem^[4].

Działania niepożądane

Jak u innych tetracyklin. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, często biegunki, nudności, bóle w nadbrzuszu, wymioty. Przy dłuższym podawaniu mogą wystąpić wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze jelita grubego. Mają niewielkie działanie nefrotoksyczne i hepatotoksyczne. Lek ten jest fotouczulający i po ekspozycji na światło słoneczne może pozostawiać trwałe przebarwienia skóry. Jeżeli lek nie będzie popity dużą ilością płynu może spowodować owrzodzenie przełyku^[3].

Przeciwwskazania

Nie należy podawać tego leku kobietom w ciąży i dzieciom do 12 roku życia, ze względu na możliwość powstawania trwałych przebarwień zębów. Przebarwienia te powstają w wyniku odkładania się kompleksu tetracyklinowo-wapniowo-fosforanowego, co może dawać kolor szarobrunatny lub brunatnoczarny. U niemowląt może wywołać nadciśnienie śródczaszkowe^[3].

Dawkowanie

Zwykle podaje się od 200 do 300 mg doustnie pierwszego dnia, a potem 100 mg co 12–24 godzin. Dożylnie antybiotyk podawany w dawce 100 mg co 12 godz.

Preparaty handlowe

• Dotur
• Doxycykline
• Doxycyclinum
• Doxyratio M
• Supracyclin Tabs
• Unidox Solutab
• Vibramycin
• Doryx
• Doxycin
• Monodox