Eodicynodon

Eodicynodon – rodzaj niewielkiego, prymitywnego dicynodonta, jedyny przedstawiciel rodziny Eodicynodontidae. Żył u schyłku środkowego permu (word, 268–266 mln lat temu) na terenie dzisiejszej Republiki Południowej Afryki. Jest najwcześniejszym i najbardziej bazalnym ze znanych dicynodontów, roślinożernych terapdysów. Szereg cech budowy szkieletu pozwala na odróżnienie eodicynodona od innych przedstawicieli Dicynodontia.

Eodicynodon
Barry, 1974
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	anomodonty
Infrarząd	dicynodonty
Rodzina	Eodicynodontidae Barry, 1974
Rodzaj	Eodicynodon

Opis

Eodicynodon był stosunkowo niewielkim dicyonodontem – osiągał 45 cm długości i wysokość 15 cm na poziomie barków^[1]. Okna skroniowe bardzo długie i duże. Podniebienie wtórne ukształtowane z kości przedszczękowej, szczęki oraz podniebienia twardego. Z przodu szczęk znajdował się keratynowy dziób. Zęby, z wyjątkiem kłów, zanikły^[2]. Odnaleziono osobnika, który w lewej kości szczękowej miał dwa kły, jednak cecha ta została uznana za anomalię^[3].

Szkielet pozaczaszkowy

Rubidge i współpracownicy wyróżnili w 1994 siedem cech budowy kości kończyn odróżniających eodicynodona od pozostałych rodzajów dicynodontów, między innymi fakt, że kości promieniowa i łokciowa są smukłe, a kość biodrowa wysoka ze stosunkowo niewielkim wyrostkiem przednim. Kończyny przednie były ugięte w kolanach i rozstawione na boki, tylne jednak pozostawały wyprostowane. Kilka cech wskazuje na większą bazalność eodicynodona – np. masywna kość ramienna z rozszerzającymi się zakończeniami oraz niewielka liczba żeber krzyżowych – jednak pozostałe są identyczne jak u bardziej pochodnych form Dicynodontia^[1].

Występowanie i zasięg stratygraficzny

Dokładne określenie cech charakterystycznych eodicynodona jest ważne, gdyż umożliwia odróżnienie go od robertii – innego dicynodonta żyjącego pod koniec środkowego permu w Afryce Południowej. Dokładny zasięg stratygraficzny robertii nie jest znany i dopiero odkrycie pozaczaszkowego szkieletu eodicynodona pozwoliło rozróżnić przedstawicieli tych dwóch rodzajów^[1].

Zarówno Eodicynodon jak i Robertia odnajdywano w skałach Beaufort Group formacji Karoo w RPA w górnych warstwach „strefy eodicynodonów i tapinocefali” (Eodicynodon-Tapinocephalus assemblage zone)^[1], jednak odnaleziono również szczątki eodicynodona z nieco geologicznie młodszych warstw^[3].

Filogeneza

Uproszczony kladogram dicynodontów z zaznaczeniem pozycji eodicynodona^[4]

o †Dicynodontia
|--o †Eodicynodon [Eodicynodontidae]
|  |-- †E. oosthuizeni
|  `-- †E. oelofseni
`--o †„Neodicynodontia”??
   |--+-- Dicynodontoidea
   |  `--o †Robertiidae [incl. Diictodontidae]
   `--+--o †Endothiodontoidea
      |  |--o †Pristerodontidae
      |  `--o †Endothiodontidae
      `--o †Emydopoidea
         |--o †Emydopidae
         |--o †Cistecephalidae
         |--o †Myosauridae
         `--o †Kingoriidae

Gatunki

• Eodicynodon oosthuizeni (Barry, 1964)
• Eodicynodon oelofseni Rubidge, 1990