Filharmonia

Filharmonia – instytucja kultury zajmująca się organizacją i prezentacją koncertów muzyki klasycznej, głównie tych o charakterze pełnoorkiestrowym, najczęściej równocześnie przygotowująca takie utwory do wykonania. Tym samym słowem określa się też gmach takiej instytucji, aczkolwiek istnieją filharmonie posiadające jedynie własne zaplecze lokalowe, a prezentujące utwory w wynajmowanych salach koncertowych. Instytucjami prowadzącymi działalność podobną do filharmonii są np. stowarzyszenia muzyczne.

Filharmonia Warszawska (1939)

Casa da Música, Porto (2005)

Skala działalności

Działalność filharmonii jest ukierunkowana na możliwość prezentowania utworów wymagających największych obsad wykonawczych, jak również najbogatszego instrumentarium.

Pod względem skali działalności, filharmonie razem z operami zalicza się do największych instytucji zajmujących się prezentacją muzyki na żywo. O ile jednak w operach prezentowane są utwory sceniczne, to filharmonie skupiają się na muzyce koncertowej.

Repertuar

Zasadniczo działalność filharmoniczna dotyczy muzyki poważnej, prezentowane w nich są jednak również inne rodzaje muzyki orkiestrowej, jak muzyka filmowa czy jazzowa.

Zazwyczaj w oddzielnych salach, w ramach podstawowego repertuaru, filharmonie przedstawiają muzykę kameralną.

Historia

Słowo „filharmonia” pochodzi z greckiego phileo – miłuję oraz harmonia – współdziałanie, ład. Wzór filharmonii powstał we Włoszech – Accademia Filarmonica w Bolonii, Florencji, Weronie. Na ich podobieństwo powstały zrzeszenia filharmoniczne w Lublanie (1794), Wiedniu (1812), Londynie (1813), Berlinie (1882), Pradze (1894). W Polsce pierwsza filharmonia została założona w Krakowie w 1817 r., w której na czele chóru i orkiestry złożonej z muzyków amatorów i zawodowców stał organista wawelski W. Goruczkiewicz. Filharmonia Warszawska powstała w 1901 r., a Lwowska w 1902 r.^[1]

Filharmonie w Polsce

Filharmonia	Rok założenia
Filharmonia Narodowa w Warszawie	1901/1955
Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie	1909/1945
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach	1920/2011
Filharmonia Rybnicka	1934/1960
Filharmonia im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie	1944
Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy	1945
Filharmonia Śląska im. Henryka Mikołaja Góreckiego w Katowicach	1945
Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku	1945/2005
Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie	1946
Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego	1947
Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie	1948/2014
Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina	1949/2004
Filharmonia Zabrzańska	1950
Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera w Opolu	1952
Filharmonia Podlaska w Białymstoku	1954/2012
Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie	1955
Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki	1956
Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda	1956/1974
Narodowe Forum Muzyki (dawniej: Filharmonia Wrocławska) we Wrocławiu	1958/2014
Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana	1965
Filharmonia Kaliska	1974
Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze	1976
Filharmonia Kameralna im. Witolda Lutosławskiego w Łomży	1977
Filharmonia „Sinfonia Baltica” w Słupsku	1977
Filharmonia Sudecka w Wałbrzychu	1978
Polska Filharmonia Kameralna Sopot	1982
Filharmonia Kaszubska w Wejherowie	1990/2013
Filharmonia Gorzowska	2011

Wybrane filharmonie w Polsce

Filharmonia Narodowa w Warszawie

Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku

Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina

Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy

Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie