Freiberg - Wikiwand

Freiberg – miasto powiatowe we wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Saksonia, w okręgu administracyjnym Chemnitz, siedziba powiatu Landkreis Mittelsachsen (do 31 lipca 2008 w powiecie Freiberg), u podnóża Rudaw. Do 31 grudnia 2011 siedziba wspólnoty administracyjnej Freiberg, która dzień później została rozwiązana. Liczy ok. 41,7 tys. mieszkańców.

Szybkie fakty Państwo, Kraj związkowy ...

Remove ads

Historia

Intensywny rozwój osady zaczął się w drugiej połowie XII wieku, po odkryciu bogatych złóż srebra w rudach galenowo-sfalerytowych (ołowiowo-cynkowych) i założeniu zamku, w celu nadzoru nad górnictwem. Od tego momentu aż do zamknięcia ostatniej kopalni w 1968 rozwój miasta był ściśle związany z górnictwem i hutnictwem, bazującym początkowo tylko na pozyskaniu srebra, następnie również ołowiu, a w XIX i XX wieku także i cynku. Również z rozwojem miejscowego górnictwa wiąże się założenie we Freibergu w 1765 pierwszej na świecie wyższej uczelni górniczej (Bergakademie) i jej intensywny rozwój aż do współczesności. W akademii tej kształciło się wielu polskich geologów i inżynierów górnictwa w XIX wieku, kiedy dostęp do uczelni zaborców był mocno utrudniony. Najbardziej znanym wykładowcą szkoły był Abraham Gottlob Werner, który uczył tu w latach 1775–1817.

Od momentu założenia do 1423 roku Freiberg leżał w granicach Marchii Miśnieńskiej, po czym stał się częścią Elektoratu Saksonii. W latach 1697–1706 i 1709–1763 Freiberg wraz z Elektoratem Saksonii był związany unią z Polską, a w latach 1807–1815 wraz z Królestwem Saksonii unią z Księstwem Warszawskim.

Remove ads

Zabytki

Kościół Najświętszej Maryi Panny (Dom St. Marien) - zwany powszechnie katedrą (choć formalnie nią nie jest, gdyż nie był nigdy siedzibą biskupa). Z pierwotnej świątyni powstałej w 1185 zachowały się monumentalny romański portal z piaskowca z 1230 o wyjątkowo bogatej rzeźbie (tzw. Złota Brama) oraz drewniana Grupa Ukrzyżowania na tęczy z 1230. Obecna świątynia zbudowana została w okresie 1490–1501 jako gotycka, trójnawowa budowla halowa. Z tego okresu pochodzi cykl rzeźb piaskowcowych tzw. Panien Mądrych i Panien Głupich oraz apostołów umieszczonych na filarach wnętrza świątyni. Do najbardziej znanych zabytków w kościele należą renesansowa ambona piaskowcowa o kształcie kwiatu tulipana wykonana przez Hansa Wittego w 1510 oraz barokowa drewniana ambona z 1638 o bogatych zdobieniach. Obie ambony przedstawiają oprócz scen biblijnych także postacie górników Freibergu. Renesansowe są również ołtarz główny z obrazem z kręgu Cranacha Młodszego oraz epitafia i pomniki nagrobne kaplicy pogrzebowej elektorów saskich urządzonej w prezbiterium kościoła. Większość tych epitafiów reprezentuje płyty osadzone w podłodze wykona z brązu, natomiast grób elektora saskiego Maurycego z 1560 zbudowany jest w postaci monumentalnego mauzoleum wykonanego z marmuru i alabastru. Również reszta programu artystycznego prezbiterium-kaplicy pochodzi z renesansu, w tym liczne posągi elektorów oraz iluzjonistyczny fresk Nosseniego. Renesansowa jest też większość epitafiów z naw kościoła. W XVIII wieku oprócz wspomnianej ambony, w stylu barokowym zbudowano wielkie organy, dzieło Silbermanna z 1711, uważane za jeden z najlepszych instrumentów tego typu na świecie. Posiadają 3 manuały, 44 rejestry i 2674 piszczałki.

Kościół pw. św. Piotra (Stadtkirche St. Petri) – gotycki, obecnie pozbawiony prawie całego wystroju zabytkowego, działający jako sala koncertowa i świątynia protestancka. Zachowały się: gotycka płaskorzeźba drewniana Ostatnia wieczerza, zabytkowa ambona i organy Silbermanna.

Gotycki budynek klasztorny franciszkanów zbudowany w początku XVI wieku, obecnie własność prywatna. Liczne zachowane późnogotyckie portale okienne i wejściowe.

Zamek (Schloss Freudenstein) – zamek renesansowy, w dużym stopniu odbudowany. Założony w XII wieku, przebudowany w 1577 na rezydencję arystokratyczną. W czasach NRD pełnił funkcję spichlerza. Otwarty po generalnym remoncie (2005–2008), mieści muzeum minerałów i siedzibę Saksońskiego Archiwum Górnictwa, które przechowuje materiały dokumentujące historię tutejszego górnictwa^[1].

Rynek dolny i górny z zabudową kamienic renesansowych i barokowych, w większości znacznie przebudowanych później i pozbawionych większości ozdób. Na górnym rynku późnogotycki ratusz.

Trzy duże fragmenty gotyckich murów obronnych wraz z basztami.

Remove ads

Muzea

Muzeum miasta i górnictwa (Stadt- und Bergbaumuseum) – zajmujące kilkupiętrowy dom kanoniczny z 1485, z zachowanymi murowanymi gotyckimi stropami parteru oraz drewnianym stropem piętra. Prezentuje przede wszystkim bogate zbiory poświęcone historii górnictwa oraz hutnictwa we Freibergu, a także posiada kolekcje związane z życiem górników i hutników. Podrzędnie prezentowane są też znaleziska z wykopalisk miejskich oraz z historii miasta.
Muzeum górnictwa i mineralogiczne przy Akademii Górniczej. Zbiory mineralogiczne, których znaczną część stanowią okazy z saksońskich złóż, można podziwiać w budynku przy Brennhausgasse 14. W budynku tym eksponowana jest również kolekcja petrologiczna i złożowa. W budynku instytutu geologii przy Cotta-Strasse 2 podziwiać również można zbiory paleontologiczne i kolekcję stratygraficzną.
Ekspozycja na zamku Freudenstein nowych zbiorów ponad 3500 okazów mineralogicznych freiberskiego uniwersytetu. Trzon tej kolekcji stanowi stały depozyt dr. Eriki Pohl, który jest jedną z największych prywatnych kolekcji na świecie^[1].

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, elektroniczny, precyzyjny, chemiczny, celulozowo-papierniczy, włókienniczy oraz hutniczy^[2].