Gacek (nietoperze)

Gacek^[4] (Plecotus) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Gacek

Plecotus
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818[1]
Przedstawiciel rodzaju – gacek sardyński (P. sardus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	mroczki
Plemię	gacki
Rodzaj	gacek
Typ nomenklatoryczny
Vespertilio auritus Linnaeus, 1758
Synonimy
Macrotus[a] Leach, 1816[2] Plecautus[b] F. Cuvier, 1829[3]
Gatunki
22 gatunki (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce^[5][6][7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 39–58,5 mm, długość ogona 37–55 mm, długość ucha 29–42 mm, długość tylnej stopy 6,7–12,6 mm, długość przedramienia 35,2–46 mm; masa ciała 5–10 g^[6][8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1818 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w rozdziale dotyczącym ssaków Egiptu w publikacji będącej relacją z ekspedycji armii francuskiej do Egiptu^[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił dwa gatunki – Vespertilio barbastellus von Schreber, 1774 i Vespertilio auritus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio auritus Linnaeus, 1758 (gacek brunatny).

Etymologia

• Macrotus: gr. μακρος makros ‘długi’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Macrotus europseus Leach, 1816 (= Vespertilio auritus Linnaeus, 1758).
• Plecotus (Plecautus): gr. πλεκω plekō ‘owijać, skręcać’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[10].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^{[11][8][5][4]}:

• Plecotus austriacus (J.B. Fischer, 1829) – gacek szary
• Plecotus teneriffae Barrett-Hamilton, 1907 – gacek kanaryjski
• Plecotus gaisleri Benda, Kiefer, Hanák & Veith, 2004 – gacek afrykański
• Plecotus christii J.E. Gray, 1838 – gacek nubijski
• Plecotus kolombatovici Đulić, 1980 – gacek bałkański
• Plecotus balensis Kruskop & Lavrenchenko, 2000 – gacek etiopski
• Plecotus turkmenicus Strelkov, 1988 – gacek turkmeński
• Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006 – gacek tienszański
• Plecotus ognevi Kishida, 1927 – gacek amurski
• Plecotus kozlovi Bobrinski, 1926 – gacek duży
• Plecotus gobiensis Dolch, M. Stubbe, Gärtner, Thiele, Ariunbold, Batsaikhan, Lkhagvasuren, A. Stubbe & Steinhauser, 2021
• Plecotus homochrous Hodgson, 1847 – gacek pendżabski
• Plecotus taivanus Yoshiyuki, 1991 – gacek tajwański
• Plecotus sacrimontis G.M. Allen, 1908 – gacek japoński
• Plecotus wardi O. Thomas, 1911 – gacek himalajski
• Plecotus macrobullaris Kuzyakin, 1965 – gacek alpejski
• Plecotus sardus Mucedda, Kiefer, Pidinchedda & Veith, 2002 – gacek sardyński
• Plecotus auritus (Linnaeus, 1758) – gacek brunatny

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych:

• Plecotus abeli Wettstein-Westersheim, 1923^[12] (Austria; plejstocen)
• Plecotus pliocaenicus Topál, 1989^[13] (Węgry; pliocen)
• Plecotus rabederi Woloszyn, 1987^[14] (Polska; pliocen)
• Plecotus schoepfelii Rosina & Rummel, 2012^[15] (Niemcy; miocen)

Uwagi

1. Nomen nudum.
2. Niepoprawna późniejsza pisownia Plecotus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1818.