Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Gospodarka Malty
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Gospodarka Malty należy do najmniejszych na świecie pod względem wyników makroekonomicznych[3]. Opiera się przede wszystkim na wykorzystywaniu dogodnego położenia geograficznego i wysokiej produktywności siły roboczej. Głównymi gałęziami gospodarki są handel zagraniczny, produkcja (głównie elektroniki), usługi finansowe i turystyka[4].
Malta jest krajem rozwiniętym[5][6] o bardzo wysokim wskaźniku rozwoju społecznego[2], dobrej jakości życia (w rankingu plasuje się pomiędzy Niemcami, Słowenią a Wielką Brytanią)[7] i wysokim wskaźniku zadowolenia z życia (14. miejsce na świecie)[8][9].
Jest członkiem Unii Europejskiej oraz kilkunastu organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE i Wspólnoty Narodów. Obowiązującą walutą jest euro. Językami urzędowymi są maltański i angielski.
Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11]. Bezrobocie na Malcie w listopadzie 2019 roku wynosiło 3,5%[12] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]). Inflacja w połowie 2021 była na poziomie 0,2%, jest to drugi najlepszy wynik w Unii Europejskiej[1].
Malta Stock Exchange to maltańska giełda papierów wartościowych[14], będąca członkiem Światowej Federacji Giełd skupiającej najbardziej rozwinięte giełdy świata[15].
Głównym ośrodkiem targowo-wystawienniczym jest Malta Fairs & Conventions Centre.
Malta jest drugim najbezpieczniejszym państwem na świecie, jeśli chodzi o prawdopodobieństwo wystąpienia klęski żywiołowej[16][17], a także jednym z najbezpieczniejszych państw dla turystów[18][19]. Malta została uznana jako drugie najlepsze państwo na świecie dla osiedlenia[20] oraz dziesiąte na świecie miejsce na emeryturę w rankingu International Living 2017[21][22] oraz 13. miejsce w rankingu Global Finance 2018[23].
Na Malcie funkcjonuje Międzynarodowy Instytut Prawa Morskiego (ang. International Maritime Law Institute) – agencja ONZ oraz Międzynarodowy Instytut Sprawiedliwości i Praworządności (ang. International Institute for Justice and the Rule of Law).
Remove ads
Historia
Tradycyjnie dwiema najważniejszymi gałęziami gospodarki były produkcja tekstyliów oraz przemysł stoczniowy[4]. Do lat 60. XX wieku jednym z filarów maltańskiej gospodarki była stała obecność baz Royal Navy na wyspie[24]. Jednak już od lat 50. brytyjska armia i marynarka wojenna zaczęły opuszczać kolejne bazy wojskowe[24]. Po uzyskaniu przez kraj niepodległości w 1964 i w miarę postępowania globalizacji, produkcja stoczniowa i przemysł lekki stały się nieopłacalne[4].
Od lat 70. XX wieku kolejne rządy wykorzystują dobrą znajomość języka angielskiego wśród obywateli i wysokie kwalifikacje lokalnej siły roboczej do przeorientowania gospodarki w stronę bardziej zyskownych przedsięwzięć, przede wszystkim w branży turystycznej i produkcji półprzewodników[4]. Początkowo rząd maltański silnie stymulował gospodarkę za pomocą inwestycji bezpośrednich, interwencjonizmu państwowego oraz finansowania dużych przedsiębiorstw należących do skarbu[24]. W końcu lat 90. nastąpiła prywatyzacja wielu państwowych firm i od tego czasu Malta przeszła w całości na model gospodarki rynkowej[24]. Finałem zmian prawnych i organizacyjnych było wstąpienie Malty do Unii Europejskiej w 2004 roku[24].
Remove ads
Produkt krajowy brutto
W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na Malcie wzrósł o 92,5%, od 5.142.100.000 euro (5.142 mln euro / 5,1 mld euro) do 9.898.000.000 euro (9.898 mln euro / 9,9 mld euro)[25].
W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na osobę (per capita) na Malcie wzrósł o 78,7%, od €12.700 do €22.700[25].
Remove ads
Zatrudnienie
Bezrobocie na Malcie we wrześniu 2020 roku wynosiło 4,0%[26][27] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]).
W 2022 roku wskaźnik zatrudnienia wynioósł 77.50%. Procent osób na bezrobociu długoterminowym wyniósł 1.20%[28].
Zarobki
Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11].
W 2019 roku, średni dochód rozporządzalny gospodarstwa domowego był najwyższy w statystycznym dystrykcie zachodnim i wynosił 32 754 euro, a najniższy w dystrykcie Gozo i Comino (22 867 euro). Wydatki per capita na tzw. „wybrane świadczenia” były najwyższe w Mdinie, Florianie, Santa Luċija i Birgu. W tych miejscowościach wydatki na mieszkańca w każdym z nich przekroczyły 2000 euro. Tymczasem w Mellieħa, Munxar, Marsascala, St. Paul's Bay, Pembroke, Swieqi i Mtarfa takie wydatki na mieszkańca wynosiły mniej niż 900 euro. NSO stwierdziło, że wzrosty odnotowano we wszystkich gałęziach przemysłu w regionie Malty, z wyjątkiem rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa i nieruchomości[29].
Remove ads
Turystyka
Podsumowanie
Perspektywa
Liczba turystów
W 2010 roku Maltę odwiedziło ponad 1,34 mln turystów[30], w 2011 roku – ponad 1,42 mln turystów, natomiast w 2012 roku – 1,45 mln turystów[31]. W 2013 roku kraj ten odwiedziło prawie 1,6 mln turystów (9,6% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[32]. Na podstawie danych maltańskiego urzędu statystycznego – National Statistics Office Malta, w 2014 roku Maltę odwiedziło prawie 1,7 mln turystów (6,8% więcej niż w roku poprzednim)[33]. W 2015 roku Maltę odwiedziło 1,8 mln turystów (6% więcej niż w roku poprzednim)[34], generując dla niej przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[35]. W 2016 roku Maltę odwiedziło prawie 2 miliony turystów[36], natomiast w 2017 roku – 2,3 mln turystów (15,7% więcej niż w roku poprzednim), generując przychody na poziomie 1,7 mld dolarów[37]. W 2018 roku kraj ten odwiedziło 2,6 mln turystów (14,3% więcej niż w roku poprzednim)[30] natomiast w 2019 roku kraj ten odwiedziło ponad 2,7 mln turystów (5,9% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,9 mld dolarów[38]. Z powodu kryzysu spowodowanego przez COVID-19, w 2020 roku Maltę odwiedziło 658 567 turystów, o 76,1% mniej niż w 2019 roku[39].
Liczba turystów w latach 2010–2020.
Źródło: Światowa Organizacja Turystyki, National Statistics Office Malta
Źródło: Światowa Organizacja Turystyki, National Statistics Office Malta
Statystyki roczne
Szczegółowe statystyki roczne[40]:
Statystyki miesięczne
Szczegółowe statystyki miesięczne z 2015 roku[40]:
Turyści według państw
Remove ads
Finanse
)_03_ies.jpg)
Malta m.in. ze względu na stabilność polityczną i gospodarczą, obecność wykwalifikowanej siły roboczej, strategiczne położenie geograficzne – w Europie, na szlaku do Afryki i Azji oraz biegłą znajomość języka angielskiego przez mieszkańców stała się międzynarodowo uznanym centrum finansowym[11][55]. W rankingu dotyczącym globalnych centrów finansowych – Global Financial Centres Index 2020, Malta uplasowała się na 73. miejscu wśród miast świata[56].
Remove ads
Bankowość
System bankowy kraju jest silnie skoncentrowany: na wyspie działają jedynie cztery banki komercyjne, dwa z nich obsługują przeszło 90% wszystkich kredytów i rachunków oszczędnościowych Maltańczyków[4][65]. 1 stycznia 2008 Malta przystąpiła do strefy euro, tym samym Lira maltańska została zastąpiona przez wspólną europejską walutę[66]. Bankiem Centralnym Malty jest Central Bank of Malta.
Głównymi bankami komercyjnymi na Malcie są HSBC Bank Malta oraz Bank of Valletta. Innymi bankami są: APS Bank, FCM Bank Limited, Lombard Bank, MeDirect Bank Malta oraz szereg mniejszych banków.
Remove ads
Handel zagraniczny
Według danych z Maltańskiego Biura Statystycznego w 2020 r. eksport z Malty osiągnął wartość 3,121.9 mln euro (spadek o 17% w porównaniu do 2019 r.). Import natomiast osiągnął 5,281.7 mln euro (spadek o 28,8%). W roku 2020 Malta zanotowała ujemne saldo o wysokości 2,159.8 mln euro.
W 2020 r. najważniejszymi partnerami eksportowymi Malty były Niemcy (13,6% wartości eksportu), Francja (7,5%), Włochy (5,3%), Singapur (4,7%), Hong Kong (4,3%), Japonia (4,1%) oraz Stany Zjednoczone (4,5%). Głównymi partnerami handlowymi pod względem importu były: Włochy (19,2% wartości importu), Wielka Brytania (7,5%), Chiny (7%), Niemcy (6,2%), Francja (6,2%) oraz Hiszpania (4,7%).
Na strukturę eksportu i importu towarów składają się: paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji, maszyny i środki transportu, artykuły rolno-spożywcze, chemiczne i farmaceutyczne oraz wyroby przemysłowe[67].
Remove ads
Przemysł produkcyjny
Przemysł filmowy
Na Malcie rozwija się międzynarodowy przemysł filmowy[68]. Głównym studiem filmowym jest Mediterranean Film Studios.
Przemysł hazardowy
Na Malcie rozwinął się również przemysł hazardowy. Znajduje się tu kilka kasyn, największe to Oracle Casino, Portomaso Casino oraz Dragonara Casino[69][70] oraz szereg hazardowych portali internetowych, gier online i kasyn internetowych[71], w tym Betsson, Vera&John, Unibet Group, Bet-at-home.com, Mr Green, Tipico.
Rolnictwo
Podsumowanie
Perspektywa
Wskutek ograniczonych zasobów słodkiej wody maltańskie rolnictwo zaspokaja zaledwie 20 procent zapotrzebowania mieszkańców na artykuły spożywcze. Choć na Malcie większość gruntów rolnych jest w rękach prywatnych, dekolektywizacja zaowocowała silnym rozdrobnieniem własności[72]. Ponadto większość pól uprawnych to niewielkie poletka tarasowe, uniemożliwiające szersze wykorzystanie maszyn w rolnictwie[72]. Sporym problemem jest także brak wystarczających zasobów słodkiej wody, koniecznej do nawadniania pól uprawnych w gorącym klimacie. Z tych powodów rolnictwo na wyspie jest stosunkowo słabo rozwinięte i skupia się na produkcji ziemniaków, pomidorów i brzoskwiń[72]. W ostatnich kilkunastu latach rośnie także produkcja wina i oliwy[73]. Około 1,5% mieszkańców pracuje w rolnictwie[74].
Przemysł winiarski
Uprawę winorośli na Malcie rozpoczęli Fenicjanie około VIII w. p.n.e[75][76]. Nowoczesny przemysł winiarski powstał na początku XX wieku, kiedy to powstały winiarnie Marsovin i Emmanuel Delicata. Po wejściu Malty do Unii Europejskiej cła ochronne na import zostały uchylone, co zmusiło producentów do skupienia się na produkcji win jakościowych.
Popyt na wina maltańskie wzrasta. Niektóre z winiarni korzystają także z gron importowanych, by sprostać zapotrzebowaniu, a możliwość powiększania winnic jest ograniczona. Powierzchnia winnic, położonych głównie w północnych częściach wysp Malta i Gozo to ok. 500 ha[75]. W 2004 roku na wyspach wyprodukowano 70 000 hl wina. Roczne spożycie na osobę wynosiło wtedy 10,1 litra[77].
Wśród ponad trzydziestu szczepów uprawianych na wyspach maltańskich są m.in. plenne rodzime odmiany gellewza i mammolo (czerwone) oraz girgentina i gennarua (białe), które stanowią ok. 70% upraw[75][78]. Od lat 70. XX wieku uprawia się odmiany międzynarodowe (rozpowszechnione na wielu kontynentach), wśród nich chardonnay, merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah i petit verdot[79][80]. Metodą szampańską produkuje się musujące wino Cassar de Malte.
Według szacunków aż 90% wina wytwarzanego na Malcie jest sprzedawane na miejscu[78].
Rybołówstwo
Rybołówstwo na Malcie uprawiają głównie niewielkie, rodzinne firmy poławiające niewielkie ilości koryfen i tuńczyków na lokalne rynki[73]. W końcu lat 80. wokół wyspy zaczęły także powstawać farmy morskie hodujące m.in. labraksy i dorady, głównie na eksport[73]. Znaczenie akwakultury dla gospodarki Malty stale rośnie.
Energetyka
Wyspa nie posiada niemal żadnych bogactw naturalnych ani własnych źródeł energii, najwięcej energii elektrycznej dostarcza elektrownia Delimara opalana importowaną ropą naftową[4][81][73]. Część energii elektrycznej jest dostarczana z Włoch poprzez Malta–Sicily interconnector.
Przemysł wydobywczy
Jedną z niewielu rozwiniętych branż przemysłu wydobywczego na wyspie jest górnictwo wapienia[73]. Luzzu oil field to maltańskie pole naftowe.
Przemysł stoczniowy
Parki technologiczne, naukowe i przemysłowe
Podsumowanie
Perspektywa
Na Malcie istnieje szereg parków technologicznych, naukowych oraz przemysłowych, do głównych należą SmartCity Malta oraz kilkanaście innych. Większością tzw. Industrial Estates zarządza przedsiębiorstwo Malta Industrial Parks[82].
.jpg)
Emisja gazów cieplarnianych
Łączna emisja równoważnika dwutlenku węgla z Malty wyniosła w 1990 roku 2,52 Mt, z czego 2,352 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 6,453 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 411 kg. Na drugim miejscu była emisja metanu, ale w XXI w. przewyższyła ją emisja gazów fluorowanych. Po roku 1990 poziom emisji wszystkich gazów wahał się, osiągając maksymalne wartości w 1993 i 2012. W 2018 roku emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 1,506 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 3,485 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 82 kg. W emsji przez prawie cały czas największy udział miała energetyka, ale po 2014 jej udział zmalał do poziomu podobnego do emisji z transportu, która zwykle była na drugim miejscu[84].
Innowacyjność gospodarki
Na podstawie danych Światowego Forum Ekonomicznego, gospodarka w dużej mierze oparta innowacyjności[85], jednakże Malta przeznacza na ten cel jedynie 0,55% PKB[86].
Wyłączna strefa ekonomiczna
Istnieją rozbieżności odnośnie do morskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Według raportu Komisji Europejskiej, Malta nie ustanowiła wyłącznej strefy ekonomicznej. Jednak ustanowiła szelf kontynentalny na mocy ustawy o szelfie kontynentalnym (rozdz. 194) i specjalną strefę 25 mil morskich, która jest strefą ochrony i zarządzania rybołówstwem (ang. Fisheries Conservation and Management Zone). Natomiast morze terytorialne ma powierzchnię 3976 km²[87]. Natomiast na podstawie danych seaaroundus.org, morska wyłączna strefa ekonomiczna Malty obejmuje 55 542 km²[88].
System emerytalny
Malta posiada publiczne i prywatne systemy emerytalne. Istnieją dwa rodzaje składek w publicznym systemie emerytalnym: pierwsza i druga klasa. Osoby zatrudnione przyczyniają się do klasy pierwszej, a osoby samozatrudnione do klasy drugiej[89]. Warunkiem zakwalifikowania się do programu emerytalnego na Malcie jest wpłacanie składek do programu przez określony czas, w przeciwnym razie osoba nie będzie się kwalifikować do pobierania emerytury[90]. Wiek emerytalny wynosi 62 lata, ma być stopniowo podwyższany do 65 lat do 2027 roku[91].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads