Halina Auderska

Halina Maria Auderska (ur. 20 czerwca^?/3 lipca 1904 w Odessie^[1], zm. 21 lutego 2000 w Warszawie^[2]) – polska autorka sztuk scenicznych, słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych, prozaiczka^[1], leksykografka^[2]. Posłanka na Sejm PRL VIII i IX kadencji.

Halina Auderska

Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1904 Odessa
Data i miejsce śmierci	21 lutego 2000 Warszawa
Posłanka na Sejm PRL VIII i IX kadencji
Okres	od 1980 do 1989
Przynależność polityczna	posłanka bezpartyjna
Odznaczenia

Grób Haliny Auderskiej na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Wnuczka zesłańca syberyjskiego, była córką Romana, inżyniera, i Heleny z domu Janelli. Początkowo odbierała wykształcenie domowe, następnie uczyła się w noszącym imię Aleksandra Jabłonowskiego polskim gimnazjum w Odessie. Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim oraz studium pedagogiczne^[1]. W latach 1926–1939 pracowała jako nauczycielka szkół średnich.

Po wybuchu II wojny światowej w trakcie obrony stolicy pełniła służbę jako pielęgniarka w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie na oddziale VI (najciężej ranni, amputacje; wraz z nią pracowała tam Jadwiga Sosnkowska)^[3]. Była sanitariuszką w Warszawie i żołnierzem ZWZ-AK^[2] ps. „Nowicka”. W okresie okupacji uczestniczyła również w tajnym nauczaniu. Uczestniczka powstania warszawskiego^[2] jako prasowy sprawozdawca wojenny.

Debiutowała w 1924 jako autorka słuchowisk radiowych. W 1935 wydała powieść Poczwarki Wielkiej Parady. Pamiętnik maturzystki. W latach 1946–1950 redaktor naczelna w wydawnictwie Trzaska, Evert i Michalski (TEiM). W latach 1956–1959 w zespole redakcyjnym miesięcznika Dialog jako sekretarz redakcji. W latach 1950–1969 zastępczyni redaktora naczelnego Słownika języka polskiego^[1]. W latach 1958–1979 współzałożycielka i długoletnia prezeska ITI. W 1964 podpisała list pisarzy polskich, protestujących przeciwko listowi 34, wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową^[4].

W latach 1983–1986 była pierwszą prezeską Związku Literatów Polskich – organizacji powołanej przez władze komunistyczne w miejsce rozwiązanego przez nie wcześniej związku o tej samej nazwie (od 1986 prezeską honorową)^[2].

W latach 1981–1983 była członkinią prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Członkini prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego^[5], następnie Rady Krajowej PRON^[6]. W 1983 wybrana w skład prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Była członkinią Komitetu Wykonawczego Rady Krajowej PRON oraz członkinią Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju. W latach 1980–1989 była bezpartyjną posłanką na Sejm.

Zmarła w Warszawie^[2], pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 103-6-2)^[7].

Twórczość

• Książki
  • 1935: Poczwarki Wielkiej Parady ISBN 83-85560092
  • 1939: Połów. Sztuka w dwóch aktach^[8]
  • 1952: Zbiegowie
  • 1954: Rzeczpospolita zapłaci
  • 1959: Zaczarowana zatoka
  • 1964: Awantura w Jaworowie
  • 1971: Jabłko granatu
  • 1973: Ptasi gościniec ISBN 83-11-07479-8
  • 1974: Babie lato ISBN 83-11-07479-8
  • 1977: Szmaragdowe oczy
  • 1977: Kwartet wokalny
  • 1980: Miecz Syreny
  • 1980: Zwyczajnie, człowiek ISBN 83-21201318
  • 1983: Smok w herbie. Królowa Bona
  • 1985: Zabić strach ISBN 83-05-11330-2

• Filmografia
  • 1980: Królowa Bona (scenariusz)
  • 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (scenariusz, wspólnie z Januszem Majewskim i Stanisławem Kasprzysiakiem)

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Order Sztandaru Pracy II klasy (przed 1984)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (przed 1984)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przed 1984)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[9]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[10]
• Warszawski Krzyż Powstańczy
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)^[11]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1986)^[13]
• Medal Sejmu PRL (1984)^[14]
• Złota odznaka „Za zasługi dla dziennikarstwa” (1985)^[15]
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1970)^[16]

Nagrody

• 1971: Nagroda Literacka m.st. Warszawy^[1]
• 1974: I nagroda w konkursie literackim na XXX-lecie PRL za powieść Babie lato
• 1975: Nagroda Prezesa Rady Ministrów
• 1976: Dyplom honorowy Związku Pisarzy ZSRR^[17]
• 1977: nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości
• 1978: nagroda indywidualna „Trybuny Ludu”^[18]
• 1984: Nagroda im. Ludwika Waryńskiego w związku z ukazaniem się V wydania Ptasiego gościńca i Babiego Lata (nakładem Książki i Wiedzy)^[19]
• 1986: Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka