Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Jabłoń
rodzaj rośliny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Jabłoń (Malus Mill.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny różowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia ok. 25[4], 32[5] do 55[6][7] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje strefę klimatu umiarkowanego na półkuli północnej[5]. W Polsce występuje dziko tylko jeden gatunek rodzimy – jabłoń dzika Malus sylvestris, zwana też płonką[8]. Liczne gatunki z rodzaju są uprawiane. Jabłoń domowa Malus domestica jest popularną rośliną sadowniczą dla jadalnych owoców – jabłek[9]. Gatunek ten rozprzestrzeniony w uprawie rośnie też w wielu obszarach jako zdziczały, także w Polsce[8]. Inne gatunki wykorzystywane są jako rośliny ozdobne, źródło surowca drzewnego, wykorzystywane są też leczniczo[9].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Krzewy i drzewa osiągające do 20 m wysokości, zwykle z jednym, prostym pniem, czasem z kolejnymi tworzonymi z odrostów korzeniowych. Pędy zwykle są nieuzbrojone w ciernie, zróżnicowane na długo- i krótkopędy, nagie lub owłosione[4][6].
- Liście
- Sezonowe, u niektórych gatunków zimotrwałe, skrętoległe, pojedyncze i ogonkowe. Wsparte są przylistkami nasadą przyrastającymi do ogonków i odpadającymi, kształtu jajowatego do równowąskiego, czasem nitkowate. Blaszka całobrzega, piłkowana (także gruczołowato) do klapowanej, czasem orzęsiona. Ma kształt jajowaty, eliptyczny do lancetowatego. Jest skórzasta lub cienka, naga lub owłosiona. Osiąga od 2 do 12 cm długości. Liście często są zróżnicowane – liście na długopędach i młodociane często są większe i silniej wcinane niż te z krótkopędów[4][6].
- Kwiaty
- Wyrastają na końcach pędów (zwykle krótkopędów) skupione po 2–12 w baldachogrona i grona wsparte podsadkami i przysadkami. Kwiaty są szypułkowe z miseczkowatym lub dzwonkowatym hypancjum, nagim lub owłosionym. Działek kielicha jest 5, są one odgięte lub rozpostarte, trójkątne, jajowate do lancetowatych. Płatków korony jest 5 (więcej bywa u M. halliana), są one białe, różowe do czerwonych i mają one kształt od zaokrąglonego do podługowatego. Pręcików jest od 15 do 50, zwykle są one krótsze lub podobnej długości jak płatki, ich nitki są białe, a pylniki żółte. Zalążnia jest dolna, złożona z 3–5 owocolistków, w każdym powstają dwa zalążki. Szyjek słupka jest tyle ile owocolistków, są one nagie lub owłosione[4][6].
- Owoce
- Jabłkowate, potocznie nazywane jabłkiem. Przeważnie kuliste, czasem nieco spłaszczone lub wydłużone, zielone, żółte, czerwone lub żółte z rumieńcami. U form dzikich osiągają do 5, rzadko 7 cm średnicy, u odmian uprawnych zwykle większe. Działki kielicha i szyjki słupków odpadają lub są trwałe i zachowują się na owocu[4][6].
Remove ads
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Pyreae, podrodziny Spiraeoideae (dawniej Pomoideae) z rodziny różowatych Rosaceae, rzędu różowców Rosales w obrębie kladu różowych obejmującego część roślin okrytonasiennych[10][2]. W szerokim ujęciu należą tu jako sekcje wyłączane jako odrębne rodzaje w ujęciach wąskich: Chloromeles (Decne.) Decne., Docynia Decne., Docyniopsis (C. K. Schneid.) Koidz., Prameles Rushforth, Sinomalus Koidz.[7][5][11].
- Malus angustifolia (Aiton) Michx.
- Malus asiatica Nakai
- Malus baccata (L.) Borkh. – jabłoń jagodowa
- Malus coronaria (L.) Mill. – jabłoń pachnąca
- Malus crescimannoi Raimondo
- Malus daochengensis C.L.Li
- Malus domestica (Suckow) Borkh. – jabłoń domowa (w tym: jabłoń niska M. pumila, jabłoń Niedźwieckiego M. sieversii)
- Malus × floribunda Siebold ex Van Houtte – jabłoń kwiecista
- Malus fusca (Raf.) C.K.Schneid.
- Malus halliana Koehne – jabłoń Halliana
- Malus honanensis Rehder
- Malus hupehensis (Pamp.) Rehder
- Malus ioensis (Alph.Wood) Britton
- Malus jinxianensis J.Q.Deng & J.Y.Hong
- Malus × kaido (Wenz.) Pardé
- Malus kansuensis (Batalin) C.K.Schneid.
- Malus komarovii (Sarg.) Rehder
- Malus leiocalyca S.Z.Huang
- Malus mandshurica (Maxim.) Kom. ex Skvortsov
- Malus muliensis T.C.Ku
- Malus ombrophila Hand.-Mazz.
- Malus orientalis Uglitzk.
- Malus × platycarpa Rehder – jabłoń płaskoowocowa
- Malus prattii (Hemsl.) C.K.Schneid.
- Malus prunifolia (Willd.) Borkh. – jabłoń śliwolistna
- Malus × purpurea Rehder – jabłoń purpurowa
- Malus rockii Rehder
- Malus × scheideckeri Späth ex Zabel – jabłoń Scheideckera
- Malus sikkimensis (Wenz.) Koehne
- Malus × soulardii (L.H.Bailey) Britton
- Malus spectabilis (Aiton) Borkh.
- Malus spontanea (Makino) Makino
- Malus sylvestris (L.) Mill. – jabłoń dzika
- Malus toringo (Siebold) de Vriese
- Malus toringoides (Rehder) Hughes
- Malus transitoria (Batalin) C.K.Schneid.
- Malus turkmenorum Juz. & Popov
- Malus yunnanensis (Franch.) C.K.Schneid.
- Malus × zumi (Matsum.) Rehder
Remove ads
Zastosowanie
- Drzewo owocowe: w uprawie liczne gatunki, spośród których największe znaczenie użytkowe ma jabłoń domowa (Malus domestica), znana z licznych odmian uprawnych (zobacz: Lista odmian jabłoni).
- Drewno jabłoni używane jest w stolarce
- Roślina ozdobna: kilka gatunków jabłoni uprawianych jest w Polsce jako rośliny ozdobne (głównie ze względu na swoje kwiaty i owoce).
Znaczenie kulturowe
W mitologii celtyckiej jabłoń miała dawać schronienie duszom zmarłych. W centrum Avalonu w celtyckich zaświatach ma rosnąć jabłoń posiadająca jednocześnie kwiaty i owoce. Zjedzenie jabłka z tej jabłoni miało dawać wieczną młodość i nieśmiertelność[14]. W mitologii greckiej występują natomiast jabłonie rosnące w sadzie nimf Hesperyd rodzące złote jabłka dające nieśmiertelność[14]. Natomiast w chrześcijaństwie jabłko utożsamiane jest z grzechem[14].
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads